«Λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν»

[Η φράση «Λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν» σημαίνει ότι το να μιλά κανείς σύντομα, περιεκτικά και με ουσία, είναι φιλοσοφική στάση και τρόπος ζωής.]

Η κρίση (334c-338e). Κεφ. ΚΒ΄-ΚΕ΄ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ

Ο Σωκράτης απειλεί να διακόψει το διάλογο και να φύγει, γιατί δεν μπορεί, όπως λέει ειρωνικά, να παρακολουθήσει το συνεχή λόγο του Πρωταγόρα. Είναι φανερή η σύγκρουση της σωκρατικής διαλεκτικής με τη σοφιστική μακρολογία. Επεμβαίνει ο Καλλίας και ύστερα ο Αλκιβιά­δης και ο Κριτίας για να σώσουν το διάλογο. Παίρνουν επίσης το λόγο οι σοφιστές Πρόδικος και Ιππίας. ekivolos.gr

==============================

- Πρωταγόρα, εγώ τυχαίνει να είμαι άνθρωπος που ξεχνάει εύκολα' κι αν κάποιος μου λέει πολλά, ξεχνώ για ποιο θέμα γίνεται η συζήτηση. Όπως, λοιπόν, αν συνέβαινε να είμαι λίγο κουφός, θα πίστευες ότι πρέπει, αν βέβαια επρόκειτο να συζητήσεις μαζί μου, να μου μιλάς πιο δυνατά από τους άλλους, έτσι και τώρα, επειδή έτυχε να συναντήσεις άνθρωπο που ξεχνάει εύκολα, λίγο, σε παρακαλώ, να συντομεύεις τις απαντήσεις σου και να τις κάνεις πιο μικρές, για να μπορώ να σε παρακολουθώ.

- Με ποιον τρόπο, λοιπόν, με παροτρύνεις να σου απαντώ σύντομα; Μήπως θέλεις, είπε, να σου απαντώ με λιγότερα απ' όσα πρέπει;

- Καθόλου, είπα εγώ.

- Αλλά με όσα πρέπει; είπε.

- Ναι, είπα εγώ.

- Με όσα, λοιπόν, εγώ θεωρώ ότι πρέπει να απαντώ, με τόσα να απαντώ ή με όσα εσύ θεωρείς απαραίτητα;

-Έχω ακούσει, πράγματι, είπα εγώ, ότι και ο ίδιος εσύ είσαι ικανός, αλλά και άλλον μπορείς να διδάξεις για τα ίδια πράγματα και να λες πολλά, αν θέλεις, έτσι που ο λόγος να μη σταματά ποτέ, και, πάλι, να λες τόσο λίγα, ώστε κανένας να μην πει λιγότερα από σένα. Αν, λοιπόν, πρόκειται να συζητήσεις μαζί μου, χρησιμοποίησε, σε παρακαλώ, το δεύτερο τρόπο, τη βραχυλογία.

- Σωκράτη, είπε, εγώ με πολλούς ανθρώπους, ως τώρα, συναγωνίστηκα σε συζητήσεις και, αν έκανα αυτό που με προτρέπεις να κάνω και συζητούσα έτσι, όπως με παρότρυνε ο συνομιλητής μου να συζητώ, δε θα αναδεικνυόμουν καλύτερος από κανέναν, κι ούτε το όνομα του Πρωταγόρα θα γινόταν γνωστό ανάμεσα στους Έλληνες.

Κι εγώ, επειδή κατάλαβα ότι ο ίδιος δεν ήταν ευχαριστημένος με τις προηγούμενες αποκρίσεις του και ότι δε θα 'θελε να συζητεί δίνοντας πρόθυμα απαντήσεις θεώρησα ότι δεν ήταν πια δουλειά μου να παραβρίσκομαι στη συγκέντρωση:

- Όμως, Πρωταγόρα, είπα, ούτε εγώ έχω σφοδρή επιθυμία να συνεχισθεί η συνομιλία μας με τρόπο που εσύ δεν εγκρίνεις. Όταν, παρόλα αυτά, θελήσεις εσύ να συζητήσεις με τρόπο που να μπορώ εγώ να παρακολουθώ, τότε θα συζητήσω μαζί σου. Αφού εσύ, όπως λένε για σένα, και το ισχυρίζεσαι ο ίδιος, είσαι σε θέση να κάνεις συζητήσεις και με πολλά και με λίγα λόγια' γιατί είσαι έμπειρος. Εγώ, όμως, γι' αυτά τα πολλά δεν είμαι ικανός, παρόλο που θα 'θελα κι εγώ να μπορούσα. Εσύ, πάντως, που μπορείς και τα δυο, έπρεπε να συναινέσεις, για να συνεχιστεί η συνομιλία μας. Τώρα, βέβαια, αφού δε θέλεις, και επειδή έχω κάποια δουλειά και δε θα μπορούσα να παραμείνω και να σ' ακούω ν' αναπτύσσεις μεγάλους λόγους, θα φύγω, γιατί πρέπει να πάω κάπου. Διαφορετικά, κι αυτά που θα 'λεγες ίσως να τ' άκουγα με ευχαρίστηση.

Την ώρα που τα έλεγα αυτά σηκώθηκα για να φύγω' εκεί που σηκωνόμουν, όμως, ο Καλλίας πιάνει με το δεξί του χέρι το χέρι μου και με το αριστερό του κράτησε τούτον εδώ τον τρίβωνα και λέει:

- Δε θα σ' αφήσουμε, Σωκράτη. Γιατί, αν φύγεις εσύ, οι συζητήσεις μας δε θα είναι οι ίδιες. Σε παρακαλώ, λοιπόν, να παραμείνεις μαζί μας . Γιατί εγώ κανέναν δε θ' άκουγα περισσότερο ευχάριστα απ' όσο ακούω εσένα και τον Πρωταγόρα να συζητάτε. Κάνε λοιπόν τη χάρη σ' όλους μας .

- Κι εγώ απάντησα, ενώ είχα ήδη σηκωθεί για να βγω: "Γιε του Ιππόνικου, εγώ πάντα θαυμάζω την αγάπη σου για τη σοφία. Το ίδιο και τώρα σε επαινώ και σ' αγαπώ, ώστε θα ήθελα να σου κάνω τη χάρη, αν μου ζητούσες πράγματα δυνατά. Τώρα, όμως, είναι σα να μου ζητούσες να ακολουθήσω τον Κρίσωνα τον Ιμεραίο, τον δρομέα, που βρίσκεται στην ακμή της δύναμης του, ή να συναγωνιστώ και να ακολουθήσω κάποιον σταδιοδρόμο ή ημεροδρόμο. Θα σου έλεγα ότι εγώ, πολύ περισσότερο από σένα, ζητώ από τον εαυτό μου να τους ακολουθεί αυτούς όταν τρέχουν, αλλά δεν μπορώ. Αν, όμως, ζητείς να δεις εμένα και τον Κρίσωνα να τρέχουμε μαζί, παρακάλεσε εκείνον να δείξει επιείκεια. Γιατί εγώ δεν μπορώ να τρέχω γρήγορα’ αυτός, όμως, μπορεί να πηγαίνει αργά. Αν, λοιπόν, επιθυμείς να ακούσεις εμένα και τον Πρωταγόρα, αυτόν να παρακαλέσεις, όπως μου απαντούσε στην αρχή με λίγα λόγια και σ' αυτά που τον ρωτούσα, έτσι να απαντά και τώρα. Διαφορετικά, πώς αλλιώς θα γίνει διάλογος; Εγώ, τουλάχιστον, νόμιζα πως άλλο πράγμα είναι άνθρωποι συγκεντρωμένοι να συζητούν μεταξύ τους και άλλο η δημηγορία.

- Βλέπεις όμως, Σωκράτη, είπε' υπάρχει η άποψη πως ο Πρωταγόρας έχει δίκιο, όταν αξιώνει να μπορεί να μιλά όπως θέλει, κι εσύ, πάλι, όπως εσύ θέλεις.

Μετά, πήρε το λόγο ο Αλκιβιάδης.

- Δε μιλάς σωστά, Καλλία, είπε. Ο Σωκράτης, εδώ, ομολογεί ότι δεν μπορεί να μακρηγορεί και παραχωρεί, γι' αυτό, την υπεροχή στον Πρωταγόρα. Όσο, τώρα, για την ικανότητα του να συζητεί και να γνωρίζει να απαντά και να δέχεται την απάντηση, θα απορούσα αν υποχωρούσε σε κάποιον άνθρωπο. Αν, λοιπόν, και ο Πρωταγόρας ομολογεί ότι στη διαλεκτική είναι κατώτερος από το Σωκράτη, αυτό είναι αρκετό για το Σωκράτη. Αν όμως το αμφισβητεί, ας συζητήσει μαζί του, ρωτώντας και δίνοντας απαντήσεις, χωρίς να εκφωνεί σε κάθε ερώτηση ένα μακροσκελή λόγο και να αποφεύγει τα επιχειρήματα και, δίχως να θέλει να εξηγήσει όσα λέει, να μακρηγορεί, μέχρι οι περισσότεροι ακροατές να ξεχάσουν για ποιο ζήτημα έγινε η ερώτηση. Ο Σωκράτης, βέβαια, σας εγγυώμαι εγώ, δε θα ξεχάσει’ αφήστε που παίζει και ισχυρίζεται πως είναι ξεχασιάρης. Εγώ, λοιπόν, πιστεύω πως ο Σωκράτης έχει περισσότερο δίκιο' και πρέπει καθένας να πει τη δική του γνώμη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΗΛΙΑΣ Σ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΕΙΡΑΣ ΔΗΜ. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ, θ. ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, Κ. ΖΗΤΡΟΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ, 2009 

-------------------------------

Ο Πρωταγόρας είναι διάλογος του Πλάτωνα, και αναφέρεται στους ηθικούς κινδύνους που ελλοχεύουν για όσους νέους υποστούν την παιδαγωγική επίδραση των σοφιστών.

ΠΛΑΤΩΝ, ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ / Ο μύθος για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας

ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ / ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΟ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ

ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΣΩΚΡΑΤΗΣ: ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ; (#1)

ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ / ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ