Συνέχεια από το Πρώτο Μέρος
Τι
ακολούθησε την επικράτηση του Χριστιανισμού
Μέγας
Θεοδόσιος: οι διώξεις και οι καταστροφές
των αρχαίων μνημείων εντείνονται.
Στα
χρόνια του Μεγάλου Θεοδοσίου, η αρχαία
λατρεία ποινικοποιείται, ισοδυναμεί
με έγκλημα καθοσιώσεως. Καταστράφηκαν
ακόμη και τα μη λατρευτικά αγάλματα. Ο
έπαρχος Κυνήγιος, ανέλαβε με αυτοκρατορική
εντολή το 384, την εξαφάνιση της παλαιάς
θρησκείας με βία, τρομοκρατία και
βανδαλισμούς, σύμφωνα με τον
Λιβάνιο.
Χρησιμοποίησε στρατιώτες
για την κατεδάφιση μνημείων και έριχνε
στα χυτήρια τα χρυσά και αργυρά έργα
τέχνης.
Ο Λιβάνιος κατηγορεί τους
μοναχούς ότι ευθύνονταν για τις
καταστροφές πολλών αρχαίων ναών. Ο
Θεοδώρητος γράφει ότι ο άγιος Αντώνιος
έστειλε τους μοναχούς Μακάριο κα Ισίδωρο
με κουστωδία σε μια νησίδα του Νείλου
γεμάτη από αρχαία μνημεία και
καλλιτεχνήματα, όπου κατέστρεψαν τα
πάντα.
Ο Ευνάπιος γράφει ότι Χριστιανοί
μοναχοί, κατά την εισβολή των Βησιγότθων
στην Ελλάδα (τέλη 4ου αιώνα), προέτρεπαν
τους βάρβαρους να πυρπολούν και να
ξεθεμελιώνουν αρχαίους ναούς και ιερά.
Ο ίδιος γράφει για τους μοναχούς ότι «ο
δε βίος αυτοίς συώδης» (συς=γουρούνι).
Και τα έργα τους «μύρια κακά και
άφραστα».
Στην Γάζα υπήρχαν οχτώ
σπουδαίοι αρχαίοι ναοί, από τους οποίους
το Μαρνείον εθεωρείτο «ενδοξότερον
πάντων των ιερών των απανταχού», το
ενδοξότερο της οικουμένης. Ο επίσκοπος
Πορφύριος, ζήτησε από τον αυτοκράτορα
Αρκάδιο να τα καταστρέψει. Η σύζυγος
του Αρκάδιου Ευδοξία, έπεισε τον
διστακτικό αυτοκράτορα να συναινέσει.
Την όλη επιχείρηση, ανέλαβε ο Κυνηγός,
άνθρωπος της Αυλής και την έφερε εις
πέρας. Λεπτομέρειες δίνει στο έργο του,
ο Μάρκος ο Διάκονος.
Ο Βυζαντινός
χρονογράφος Γ. Κεδρηνός, ο Σωκράτης και
ο επίσκοπος Κύρου Θεοδώρητος, γράφουν
για «δράση» του Πατριάρχη Αλεξανδρείας
Θεόφιλου (4ος αι.). Ο Κεδρηνός αναφέρει,
ότι ύστερα από αξίωσή του αφανίσθηκαν
«τα ιερά πάντα των Ελλήνων» και όλα τα
αγάλματα «εχωνεύθησαν» (τα έλιωσαν σε
χυτήριο).
Ο Θεόφιλος πρωτοστάτησε
στην καταστροφή του Σαράπειου, την
πυρπόληση της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας
και τον κατακερματισμό του περίφημου
αγάλματος του Σάραπι, έργο του αρχαίου
Αθηναίου γλύπτη Βρυάξιδος.
Για
τους βανδαλισμούς των Χριστιανών της
Αιγύπτου, γράφει ο Jacques Lacarriere στο έργο
του «Άνθρωποι Μεθυσμένοι από Θεό»: Σε
κάθε διωγμό των θεών της ειδωλολατρίας
επαναλαμβάνονται οι ίδιες σκηνές φρίκης,
οι ίδιες κινήσεις του πλήθους, οι ίδιες
κραυγές μίσους με φόντο τα κατασυντριμμένα
αγάλματα στους δρόμους, τους πυρπολημένους
ναούς και την καταδίωξη των πιστών της
παλαιάς θρησκείας ως τα άδυτα των
ναών».
Το παράδοξο είναι ότι ο Θεόφιλος,
διόρισε επίσκοπο Πτολεμαΐδος (Κυρηναϊκής,
στη σημερινή Λιβύη), τον νεοπλατωνικό
φιλόσοφο και ρήτορα Συνέσιο, ο οποίος
δήλωνε ανοιχτά ότι είναι οπαδός της
παλαιάς θρησκείας (F. Tinnefeld). Η εκστρατεία
κατά των ειδώλων, είχε ιδιοτελή κίνητρα
και εντασσόταν στους ανταγωνισμούς για
εξουσία και επιρροή.
Στην Αλεξάνδρεια
επίσης, ο επίσκοπος Γεώργιος, με
αυτοκρατορική άδεια, επιχειρεί,
συνοδευόμενος από στρατιωτική δύναμη,
εισβολή στους ναούς και αρπάζει τα
αναθήματα (αφιερώματα) και τα διακοσμητικά
έργα τέχνης. Επικεφαλής πλήθους
Χριστιανών, διαπομπεύει στους δρόμους
της πόλης τα αρχαία ελληνικά λατρευτικά
αγάλματα. Οι πιστοί της παλαιάς θρησκείας
ξεσηκώθηκαν. Ακολούθησαν συμπλοκές με
τους Χριστιανούς. Οι «Ελληνιστές»,
συνέλαβαν τον Γεώργιο και τον έριξαν
στην πυρά! Μάλιστα, κατά τον Φώτιο, τον
έδεσαν πάνω σε μια καμήλα, τον
κατακρεούργησαν και τον έριξαν στη
φωτιά μαζί με την καμήλα! (Patrologia Graeca,
τ.104).
Ο επίσκοπος της Λαμψάκου
Παρθένιος, ισοπέδωσε όλα τα αρχαία
μνημεία της περιοχής του. Στην Κύζικο,
ο επίσκοπος Ελεύσιος πρωτοστάτησε στην
καταστροφή αγαλμάτων. Στο προάστιο της
Αντιόχειας Δάφνη, καταστράφηκε το
περίφημο άγαλμα του Απόλλωνος Δαφναίου.
Στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, Χριστιανοί
κατεδάφισαν τους ναούς του Δία και του
Απόλλωνα και το ιερό της Τύχης. Στη Μήρο
της Φρυγίας, οι «χρισταμύντορες»
Μακεδόνιος, Θεόδουλος και Τατιανός «…
νύκτωρ επεισελθόντες (στον αρχαίο ναό)
τα αγάλματα συνέτριψαν» (Ευνάπιος V, II,
1-2).
Ο επίσκοπος Απάμειας Μάρκελλος,
πυρπόλησε και ισοπέδωσε, με τη βοήθεια
2.000 στρατιωτών, τον ναό του Δία. Ενώ
παρακολουθούσε την πυρπόληση ενός
αρχαίου ναού στον Αυλώνα, πιστοί της
αρχαίας θρησκείας, τον περικύκλωσαν
αιφνιδιαστικά και τον έριξαν στην πυρά.
Η Εκκλησία μας τον ανακήρυξε άγιο.
Ο
Κύριλλος, διάκονος στην Ηλιούπολη του
Λιβάνου, κατακομμάτιασε πολλά αρχαία
αγάλματα.
Οι ειδωλολάτρες, όπως γράφει
ο Θεοδώρητος, όχι μόνο τον θανάτωσαν,
αλλά έφαγαν και το συκώτι του! Το 421,
μοναχοί μπήκαν στην Ιερουσαλήμ και
πυρπόλησαν αρχαίους ναούς συναγωγές.
Όλα
αυτά δημιούργησαν εμφυλιοπολεμικό
κλίμα και οδήγησαν σε συγκρούσεις,
αντεκδικήσεις και ωμότητες.
Ο έπαρχος
Ρουφίνος γκρέμισε τον ναό του Ερμή στην
Αντιόχεια (376) και ο έπαρχος Γράκχος
ισοπέδωσε τον ναό του Μίθρα (377). Το 393, ο
Ρωμαίος αξιωματούχος Jovius κατέστρεψε
τους αρχαίους ναούς της Καρχηδόνας.
Ο
αξιωματούχος Maternus Kynegius, ανέλαβε μετά
από εντολή του Μεγάλου Θεοδοσίου, την
καταστροφή αρχαίων ναών και καλλιτεχνημάτων
στις ανατολικές επαρχίες. Όταν πέθανε
(388), ενταφιάστηκε στην εκκλησία των
Αγίων Αποστόλων, όπου βρισκόταν το
νεκροταφείο των αυτοκρατόρων.
Αλλά
και ο ίδιος ο Θεοδόσιος, όπως γράφει ο
Σωζομενός, μετέτρεψε τον ναό της Άρτεμης
στην Κωνσταντινούπολη σε πορνείο, τον
ναό της Αφροδίτης σε αμαξοστάσιο, ενώ
γύρω από αυτόν έχτισε καταλύματα για
άπορες πόρνες!
Μόνο ο Ουάλης, από τους
αυτοκράτορες που διαδέχτηκαν τον
Ιουλιανό, έδειξε ανοχή στην αρχαία
θρησκεία και αυτό, γιατί είχε προσχωρήσει
στον αρειανισμό. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος,
τον αποκαλεί «μισοχριστότατον».
Ο
τέταρτος αιώνας, ήταν πιο καταστροφικός
της ιστορίας του αρχαίου ελληνικού
πολιτισμού. Οι καταστροφές όμως
συνεχίστηκαν και τους επόμενους αιώνες.
Ο
Θεοδόσιος Β’ με τον νόμο 23 του 423, απειλεί
τους πιστούς των παλαιών λατρειών με
θάνατο και εξορία. Νομοθετείται επίσης
καταστροφή όλων των βιβλίων που είναι
αντίθετα στη χριστιανική παιδεία.
Πηγή: ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ «Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ»,
Έκτη έκδοση, Εκδόσεις Πιρόγα.
https://www.protothema.gr
Η Συνέχεια στο Τρίτο Μέρος