ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ - Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΝΑ ΟΥΡΑΝΙΟΝ ΝΟΗΤΙΚΟΝ ΦΥΤΟΝ

Κατά την μελέτη του σπουδαίου Θεολογικού έργου του Πλουτάρχου και πιο συγκεκριμένα στο Περί του μη  χραν έμμετρα την Πυθίαν στο 400b εδάφιο διαβάσαμε να ισχυρίζεται ο Ιερέας των Δελφών ότι «Ο Πλάτων, βέβαια, ονόμασε και τον άνθρωπο ακόμα ουράνιο φυτό που σαν από ρίζα ορθώνει προς τα πάνω την κεφαλήν του». Εύλογα, βεβαίως, μας δημιουργήθηκε η διερευνητική και συνάμα δημιουργική  περιέργεια ώστε να εστιάσουμε σε αυτήν την ομολογουμένως εξαίσια εικόνα και θελήσαμε να πραγματευτούμε την εσώτερη συμβολική της.

Γενικότερα θα ισχυριζόμασταν ότι η Ελληνική Μυθική-Θεολογική Παράδοση βρίθει από απειροπληθείς αναφορές και συσχετίσεις  των φυτών-δέντρων σε σημείο  δε, όπου το σύμβολο αυτό να ταυτίζεται, όχι μονάχα με τα καθιερωμένα όρια του φυτικού Βασιλείου, αλλά, να επεκτείνεται  και  στα θεολογικής υφής και σημασίας πεδία. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε μερικά δενδρικά και γενικότερα φυτολογικά σύμβολά όπως την Ιερά Δρυ του μαντείου της Δωδώνης, τις τελετουργίες του Διόνυσου Δενδρίτη, τα ιερά Άλση, ακόμη και τα τελετουργικά ξόανα που ήταν φτιαγμένα από σμιλεμένο κορμό δέντρου καθώς επίσης τον Ιερόν Στάχυ της Ελευσίνος τον  κισσό του Διονύσου κ.α..

Ας δούμε όμως τι μας αναφέρει ο ίδιος ο Πλάτων για τον οποίο  έκανε αναφορά ο Πλούταρχος.
«Γιατί η αλήθεια είναι ότι είμαστε φυτά της Γής και του Ουρανού. Στον ουρανό συνέβη η πρώτη γέννηση της ψυχής μας και εκεί βρίσκονται οι ρίζες μας, εκεί η θεϊκή ψυχή προσαρτά και ριζώνει το κεφάλι μας και από εκεί ορθώνει προς τα κάτω όλο το σώμα»
Πλάτων, Τίμαιος,90 a-b

Όπως δηλαδή ένα φυτό της Γης ριζώνει και  αντλεί τις θρεπτικές ουσίες του από το χώμα και κατόπιν αυτό αναπτύσσεται, στον άνθρωπο, ως ουράνιο φυτό, η διαδικασία αυτή είναι αντεστραμμένη.  Ως  ρίζα του ανθρωπίνου όντος νοείται η ίδια του η κεφαλή η οποία και αντλεί τις θρεπτικούς-νοητικούς του χυμούς  από τον ουράνιο τόπο ενώ το υπόλοιπο σώμα του εν είδει κλάδων κατέρχεται έως την Γή.
Το ότι ο άνθρωπος, λοιπόν, που στο κείμενο του Τιμαίου παρομοιάζεται ως ένα φυτό που έχει τις ρίζες του στον ουρανό, είναι δηλαδή ένα πνευματικό  γέννημα του ουρανού, μας το επικυρώνει περίτρανα και ένα από τα πιο γνωστά ορφικά αποσπάσματα:
«Γῆς παῖς εἰμι καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος, αὐτὰρ ἐμοὶ γένος οὐράνιον»
Απόδοσις: «Της γης είμαι παιδί και του έναστρου ουρανού, όμως, να γνωρίζεται, η καταγωγή μου είναι ουράνια»
Orphica Fragmenta,coll. Otto Kern,17

Για να κατανοήσουμε την σημασία των φυτών και το πόσο αυτά συνδέονται αρρήκτως με τον άνθρωπο θα αφήσουμε  αυτούσια την αφήγηση του Τιμαίου του Πλάτωνος 77a η οποία είναι πράγματι αποκαλυπτικότατη «Όταν όλα τα μέλη του θνητού εμβίου όντος διεμόρφωσαν ενιαίο σύνολο, η Ανάγκη του επέβαλε μία ζωή εκτεθειμένη στην φωτιά και τον αέρα. Το δημιούργημα (ο άνθρωπος) θα είχε οδηγηθεί στην φθορά εάν οι θεοί δεν είχαν σκεφτεί να του προσφέρουν βοήθεια. Σκέφτηκαν λοιπόν να δώσουν ύπαρξη σε μία τάξη όντων συγγενών με τα ανθρώπινα, συνδυάζοντας όμως διαφορετικές μορφές και αισθήσεις ώστε να προκύψει ένα νέο είδος, πρόκειται για τα δέντρα τα φυτά και τους σπόρους…»

Σαφώς και ο άνθρωπος άντλησε από του σπόρους τα φυτά και τα δένδρα όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία για την επιβίωσή και την ανάθρεψή του όπως χαρακτηριστικά μας αναφέρει το ως άνω απόσπασμα, όμως, από την φυτολογική αυτή παρατήρηση εξέλαβε και ένα ουσιώδες συμπέρασμα για την ίδια του την φύση και την ψυχική του λειτουργία. Αναλογιζόμενος λοιπόν την βύθιση του σπόρου μέσα στο χώμα, την αναβλάστηση κατόπιν  του φυτού από τις ηλιακές επιδράσεις, αλλά και, τον θάνατον του, την αποξήρανση αυτού και την επιστροφή του πάλι στο χώμα σε έναν ατέρμονο φυσικό κύκλο, συνειδητοποίησε την σχέση αυτή με την ίδια του την ψυχική του υπόσταση. Όπως δηλαδή γεννάται εξελίσσεται και αποθνήσκει ένα φυτό και η ίδια η ανθρώπινη ψυχή ακολουθεί τον ίδιο εναρμόνιο φυσικό κύκλο. Ίσως αυτή η αρχέγονη παρατήρηση του ανθρώπου να ήταν και το πρωταρχικό του εφαλτήριο στην αναζήτηση και ανεύρεση  του πολυπόθητου   επέκεινα της ζωής του. Η αναζήτηση αυτή βεβαίως βαθμιαία έφτασε σε τόσο υψηλές πνευματικές συχνότητες ώστε να αναπτύξει μία τόσο ισχυρή θρησκευτική-θεολογική παράδοση η οποία και κορυφώθηκε με την εδραίωση και την λειτουργία ενός τόσο υψιπετούς Μυστηριακού Ορίζοντος.  Άλλωστε, ο συμβολισμός πολλών φυτών στην Ελληνική Μυθολογία είναι συνυφασμένος με τον θάνατο και την αναγέννηση της ψυχής. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε  τον  Ιερό Σίτο της Ελευσίνος που τον επιδείκνυαν στους μύστες του τελεστηρίου ως σύμβολο της αναγεννήσεως-αθανατοποιήσεως της ψυχής.

Γενικότερα θα λέγαμε με βάση τα ως άνω λεγόμενα ότι οι ρίζες μας (ή αλλιώς συμβολικά η κεφαλή μας),  είναι διακλαδωμένες στον ουρανό και τρέφεται από εκεί το ανθρώπινο ψυχικό Ον με Πνευματική-Νοητική τροφή από την κεφαλή που ριζώνει στον ουρανό. Η φυτική – φυσική μας ροπή δηλαδή είναι να αντλούμε από τον νοητικό αιθέρα την αληθινή τροφή που θα μας οδηγήσει στην πνευματική μας αναγωγή.
Αυτήν την άντληση του Νοητικού Αιθέρος την συναντάμε κειμενικά σε ένα άλλο απόσπασμα ορφικό απόσπασμα αυτήν την φορά όπου μας λέγει χαρακτηριστικά:
«Ψυχή δε ανθρώποισι απ΄αιθέρος ερριζώτα»   Orphica Fragmenta,coll. Otto Kern,228
Η ανθρώπινη ψυχή, δηλαδή, έχει τις ρίζες της στον ουράνιο αιθέρα.

Τι συμβολίζει όμως αυτός ο ουρανός από τον οποίον η ανθρώπινη ψυχή θα αντλήσει τους ουράνιους νοητικούς χυμούς ώστε να ανθοφορίσει θεωμένη τα άνω; Πράγματι θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πολλά αποσπάσματα για τον συμβολισμό του ουρανού θα αρκεστούμε όμως προς το παρόν, καθ΄ οικονομίαν,  στο πιο ουσιώδες για το υπό διερεύνηση ζήτημά μας.
«Νοητική αφ΄ ετέρου εκείνη του Ουρανού (η σύστασις), λόγος για τον οποίο ο Σωκράτης είπε ότι  «ορά  τα άνω», όπως και ότι στρέφεται προς τον εαυτό του και φρουρεί και συγκρατεί όλα τα επόμενα του. Γι αυτό και στον Φαίδρο (247.c) μας αναφέρει με την περιφορά του περιάγει τα πάντα στον υπερουράνιο τόπο και την κορυφή των πρωταρχικών νοητών»
Πρόκλος, Σχόλια εις στον Κρατύλον του Πλάτωνος Εκλογαί Χρήσιμοι 120.130.

Θα κλείσουμε τον λόγο μας με ένα γενικό συμπέρασμα  ως απόφθεγμα της όλης μας ευσύνοπτης διερευνήσεως  του θέματος αυτού. Η Άλογη λοιπόν ψυχή μας θα πρέπει να καταστεί Έλλογη  δηλαδή Νοητική. Η διαδικασία αυτής της Νοητικής Αναγωγής-μεταμορφώσεως περιγράφεται στα Υψίνοα κείμενα της Ελληνικής Θεολογίας και όσοι τα μελετούν αργά η γρήγορα ανασηκώνουν συνειδητά πια την κεφαλή τους από την Γη και ενατενίζουν και αρύονται (αντλούν) την αλήθεια από τον ουρανό αφού, «Το φυτό της αλήθειας δεν φύεται εις το χθόνιο κόσμο» Χαλδαϊκά Λόγια  Kroll απ.169, όπως στα φυτά της γης,  αλλά, ριζώνει στον νοητικό ουράνιο κόσμο. Γι αυτό  θα πρέπει το ανθρώπινο Ον, όσοι επισταμένως μελετούμε τις διδαχές της Ελληνικής Θεολογίας, να το χαρακτηρίζουμε  ως ένα εξαίσιο δημιούργημα ως ένα  Ουράνιο  Νοητικό Φυτό.

Μπουσίου Παρμενίδης Ιωάννης
ΠΥΑΝΕΨΙΩΝΟΣ ΙΖ΄ (17^η)

http://hellenictheology.gr