ΤΟ ΠΙΟ ΙΕΡΟ ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ ΕΙΝΑΙ Η ΨΥΧΗ

«Από όλα τα πράγματα που κατέχει ο άνθρωπος, το πιο ιερό μετά τους Θεούς είναι η ψυχή.

Ξέρουμε ότι κάθε άνθρωπος αποτελείται από δυο ειδών στοιχεία. Ορισμένα, τα οποία κυριαρχούν, είναι πιο δυνατά και πιο καλά, ενώ τα άλλα, κατώτερα και πιο αδύναμα, οφείλουν να υποτάσσονται στα προηγούμενα.

Ο Άνθρωπος πρέπει πάντα να προτιμά εκείνα που κυριαρχούν παρά εκείνα που υποτάσσονται. Έτσι, όταν λέω ότι τόσο μετά τους Θεούς, που είναι κύριοι της μοίρας μας, όσο και μετά τους δαίμονες ή τους ήρωες ο άνθρωπος πρέπει να τιμά την ψυχή του, νομίζω ότι μιλώ σωστά. Σπάνια όμως το πετυχαίνει κάποιος αυτό. Απλά, νομίζει πως το καταφέρνει. Γιατί τίποτα κακό δεν αξίζει να τιμηθεί, αφού η τιμή είναι θείο δώρο.

Οποιοσδήποτε νομίζει ότι εξυψώνει την ψυχή του με λόγια ή δώρα ή υποχωρήσεις και δεν φροντίζει να την κάνει καλύτερη, φαντάζεται ότι την τιμά αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνει κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, κάθε άνθρωπος που φτάνει στην εφηβεία νομίζει πως τα ξέρει όλα και φαντάζεται ότι τιμά την ψυχή του με τους επαίνους και με το να την αφήνει να κάνει ότι θέλει.

Σύμφωνα όμως με όσα είπαμε πριν από λίγο, δεν πρόκειται για τιμή αλλά βλάβη, αφού έχουμε δεχτεί ότι η ψυχή βρίσκεται στη δεύτερη θέση μετά τους θεούς.

Επίσης, όταν κάποιος πιστεύει ότι η ευθύνη για τα αμαρτήματα που κάνει δεν είναι δική του αλλά των άλλων, τους οποίους κατηγορεί για τις συχνές και σοβαρές κακοτυχίες του θεωρώντας τον εαυτό του ανεύθυνο για αυτά, νομίζει ότι έτσι τιμά την ψυχή του. Πετυχαίνει όμως ακριβώς αντίθετο. Το ίδιο γίνεται και όταν ρίχνεται στις απολαύσεις και αδιαφορεί για τις συστάσεις και τις συμβουλές του νομοθέτη, αφού ντροπιάζει την ψυχή του και τη γεμίζει με τύψεις και ενοχές.

Ή, για να πάρουμε την αντίθετη περίπτωση, όταν δεν υπομένει τους κόπους, τους φόβους, τους πόνους και τις λύπες αλλά τα αποφεύγει από δειλία, όχι μόνο δεν τιμά την ψυχή του αλλά την ντροπιάζει.

Το ίδιο γίνεται και όταν θεωρεί τη ζωή το μεγαλύτερο αγαθό του Κόσμου. Η σκέψη αυτή ατιμάζει την ψυχή γιατί πιστεύει ότι όλα όσα υπάρχουν στον Άδη είναι κακά, ενώ θα έπρεπε να αντιταχθεί σε αυτή την απαίσια ιδέα και να ηρεμήσει την ψυχή του με την σκέψη ότι δεν ξέρει αν η συνάντηση μας με τους εκεί θεούς είναι ίσως το μεγαλύτερο αγαθό.

Όταν κάποιος δίνει μεγαλύτερη αξία στο κάλλος παρά στην αρετή, ντροπιάζει την ψυχή του με απόλυτο και ολοκληρωτικό τρόπο. Ο λόγος που πιστεύει κανείς ότι το σώμα έχει μεγαλύτερη αξία από την ψυχή, είναι εντελώς λανθασμένος.
Κανένα γηγενές πράγμα δεν είναι εντιμότερο των Ολυμπίων.
Όποιος πιστεύει κάτι το διαφορετικό για την ψυχή δεν κατανοεί πόσο υπέροχο είναι αυτό το αγαθό που περιφρονεί.»

— Βλ. Πλάτων «Νόμοι, 5ο βιβλίο, 726.a.2 – 727.e.3». —

Κεφάλας Δ. Ευστάθιος (Αμφικτύων)