ΟΙ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΝΑΠΟΣΠΑΣΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ο Επίκουρος και οι μαθητές του, διατύπωσαν ένα σημαντικό αριθμό θεωριών για διάφορα φυσικά φαινόμενα.

Από τον 4^ο αιώνα και μετά εξέλειπε, βέβαια, κάθε δυνατότητα ανάπτυξης φυσιοκρατικών ιδεών, δεδομένου ότι η υποβάθμιση και εξαφάνιση των φιλοσοφικών σχολών και η επιβολή της μοναδικής θεοκρατικής «αλήθειας», μαζί με τις μεθοδικές καταστροφές των βιβλιοθηκών, οδήγησαν και τις επικούρειες ιδέες στη λήθη.

Κι όμως, με τη σταδιακή αποτίναξη του θρησκευτικού δογματισμού από την Αναγέννηση και μετά, άρχισαν οι ερευνητές να αναζητούν με εμβρίθεια τη σύνδεση με τα νήματα της επιστημονικής γνώσης που είχε διακοπεί και αυτή η αναζήτηση οδηγούσε στους φυσιοδίφες της ελληνιστικής εποχής. Σχεδόν κάθε νεότερη κατάκτηση της επιστημονικής έρευνας επιβεβαίωνε τις επικούρειες απόψεις, μέχρι που ο Νίτσε έφτασε στο σημείο να διατυπώσει σαρκαστικά στο τέλος του 19^ου αιώνα ότι «Η επιστήμη έχει βαλθεί να επιβεβαιώσει τον Επίκουρο!»

Θα παραθέσουμε εδώ συνοπτικά τις επικούρειες απόψεις, δάσκαλου και μαθητών, οι οποίες επιβεβαιώνονται από τη σύγχρονη επιστήμη και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ανθρώπινου πολιτισμού. Η παράθεση αυτή προέρχεται από τη βιβλιογραφία στο τέλος του κειμένου:

►      Από την περιοχή της Φυσικής: Ατομική δομή της ύλης, αρχή της απροσδιοριστίας, αρχή σταθερής ταχύτητας υποατομικών σωματιδίων. Η «Ουράνια Μηχανική» του Νεύτωνα αποτελεί επιβεβαίωση των επικούρειων απόψεων. Επειδή δε αυτές οι αντιλήψεις είχαν υιοθετηθεί από τον εκκλησιαστικό μηχανισμό -ελλείψει άλλων-, δεν έγιναν αποδεκτές οι απόψεις του ευσεβέστατου χριστιανού Νεύτωνα. Στην Ισπανία απαγορευόταν για πάνω από έναν αιώνα να διδαχθεί η Μηχανική του Νεύτωνα!

►      Από την περιοχή της Χημείας: Αφθαρσία της ύλης, δημιουργία ενώσεων από άτομα, νέες ιδιότητες αυτών των ενώσεων. Ο Robert Boyle παραμέρισε τις αλχημιστικές αντιλήψεις της εποχή του και επανασυνέδεσε την επιστημονική έρευνα με τις απόψεις των επικούρειων.

►      Από την περιοχή της Αστρονομίας: Το σύμπαν αποτελείται από άτομα και κενά, τα άστρα είναι ήλιοι σαν το δικό μας, η Γη είναι πλανήτης, υπάρχουν αμέτρητα ηλιακά συστήματα με πλανήτες που άλλοι μοιάζουν με τη Γη και άλλοι όχι, η δημιουργία και καταστροφή των ουράνιων σωμάτων είναι τυχαία φυσικά συμβάντα, που οφείλεται στην περιπαλλασσόμενη και στροβιλιζόμενη κίνηση των ατόμων. Ο Γαλιλαίος γνώριζε τις επικούρειες αντιλήψεις και επηρεάστηκε από αυτές στην κοσμοθεωρία του, με την οποία συγκρούστηκε ο εκκλησιαστικός μηχανισμός.

►      Από την περιοχή της Βιολογίας: Υπάρχει ζωή και σε άλλους πλανήτες, λειτουργεί μηχανισμός εξέλιξης των ειδών, τα βιολογικά χαρακτηριστικά κληρονομούνται, οι αισθήσεις έχουν υλικότητα και εξαφανίζονται με το θάνατο. Η «Εξέλιξη των Ειδών» που διατύπωσε ο Δαρβίνος αποτελεί επίσης επιβεβαίωση των επικούρειων απόψεων.

►      Από την περιοχή της Ψυχολογίας: Ερμηνείες για τη συμπεριφορά ζώων και ανθρώπων, ο νους και η ψυχή έχουν υλικότητα, υπάρχει το υποσυνείδητο, τα όνειρα αποτελούν συνειρμικές κατασκευές του νου, διαδικασίες για την ανάπτυξη της γλώσσας, περιγραφή των καταστάσεων ευτυχίας.

►      Από την Κοινωνιολογία: Οργάνωση κοινωνιών, νομοθεσία, ανθρώπινα δικαιώματα, αναζήτηση ευτυχίας, φιλία.

►      Από την περιοχή της επιστημονικής μεθοδολογίας: Ασαφής λογική, κανόνες επαλήθευσης ή απόρριψης επιστημονικών θεωριών, συστηματικό και τυχαίο σφάλμα.

Αυτές είναι οι κυριότερες επιστημονικές απόψεις που διατύπωσαν οι Επικούρειοι και επιβεβαιώνονται από τη σύγχρονη επιστήμη. Ο ίδιος ο μεγάλος φιλόσοφος και ιδρυτής της «Σχολής του Κήπου» ήταν «πολυγραφότατος και πάντας υπερβαλλόμενος πλήθει βιβλίων», πιθανόν και σε σύγκριση με τον Αριστοτέλη. Λέγεται δε ότι τα συγγράμματά του γέμιζαν 300 παπύρους. Τελικά έχουν διασωθεί εξ ολοκλήρου μόνο τρεις επιστολές του Επίκουρου και ένα σύνολο 40 γνωμικών, οι «Κύριαι Δόξαι».

ΤΑ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΚΟΤΑΔΙΣΤΕΣ και τη φθορά του χρόνου λόγω έλλειψης συντήρησης και διασώθηκαν, εκτός από τα λίγα που προαναφέρθηκαν, μόνο μέσα από τα συγγράμματα επικούρειων και άλλων μαθητών, όπως του φιλοσόφου Φιλόδημου, του Ρωμαίου ποιητή Λουκρήτιου (Titus Lucretius Carus), του φιλοσόφου Διογένη Οινοανδέως (2^ος αι), του Σύρου σατυρικού συγγραφέα  Λουκιανού Σαμοσατέως και του συγγραφέα Διογένη Λαέρτιου (αρχές 3^ου αιώνα).

Έγραφαν λοιπόν οι Επικούρειοι, αξιοποιώντας και εξελίσσοντας την ατομική θεωρία του Δημόκριτου, ότι: «Η φύση αποτελείται από άφθαρτα άτομα και κενό. Το σύμπαν είναι αιώνιο και η συνολική ύλη διατηρείται, αλλάζει όμως διαρκώς μορφές, αφού ο αριθμός των ατόμων είναι άπειρος, όπως και οι δυνατοί συνδυασμοί τους στην αιωνιότητα. Αυτοί οι συνδυασμοί δημιουργούν ήλιους, σφαιρικούς κόσμους (πλανήτες) και ζωντανούς οργανισμούς.» 

ΚΑΘΕ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΡΙΝΕΙ ΣΗΜΕΡΑ, ΠΟΙΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΕΣ ΕΧΟΥΝ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΘΕΙ ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ  ΙΔΕΟΛΗΨΙΕΣ…

Βιβλιογραφία:
1. Χρήστου Γιαπιτζάκη: «Επικούρειων Δόξαι», Εκδόσεις «Βερέττα»
2. «Κήπος του Επίκουρου», περιοδικό τριμηνιαίας έκδοσης, Εκδόσεις «Βερέττα»

Πηγή: ΕΚΗΒΟΛΟΣ (απόσπασμα)