ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ. ΑΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΝΑΙ ΕΥΠΡΕΠΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΛΟΒΟΛΟΙ, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΑ ΓΗΡΑΤΕΙΑ ΥΠΟΦΕΡΟΝΤΑΙ · ΑΝ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ, ΤΟΤΕ, ΕΝΑΣ ΤΕΤΟΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΟΝΟ ΓΕΡΑΜΑΤΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΝΙΟΤΗ ΔΥΣΚΟΛΗ.

Πλάτωνος – Πολιτεία

Μόλις με εἴδε ὁ Κέφαλος με χαιρέτισε και εἶπε: Σωκράτη, δεν μας ἔρχεσαι συχνα στὸν Πειραια. Θα έπρεπε όμως. Άν βαστοὺσαν ακόμη τα κότσια μου να περπατὴσω χωρὶς δυσκολία ίσα με τὴν Ἀθήνα, δεν θα χρειαζόταν να ἔρχεσαι  ἑσὺ εδώ, θα ερχόμαστε εμείς σ' εσένα.  Μα τώρα όμως πρέπει να έρχεσαι συχνότερα εδώ.  Γιατί, πίστεψε με, σ’ εμένα τουλάχιστον, όσο ξεθυμαίνουν οι άλλες ἡδονἑς, οἱ σωματικές, τόσο δυναμώνει ἡ επιθυμία για συζητήσεις και ἡ ευχαρίστηση από αὐτές. Κάνε μου λοιπόν τὴ χάρη να τα συναναστρέφεσαι αὺτὰ τα νέα παιδιά και να μας ἔρχεσαι συχνά, θεωρώντας μας φίλους και πολὺ δικούς σου ανθρώπους.

Κι εγώ, Κέφαλε, απάντησα, πραγματικά αισθάνομαι χαρά να μιλώ μὲ ανθρώπους πολὺ προχώρημενης ηλικίας. Είναι καλό, νομίζω, να ζητάμε από αὺτοὺς, σαν από κάποιους ποὺ ἔχουν διαβεῖ πριν από μας ἔνα δρόμο, στὸν  ὁποῖο ίσως χρειαστεί να πορευτούμε κι ἑμείς, να μας πουν τι λογής  εἶναι ὁ δρόμος αὺτὸς: κακοτράχαλος και δύσβατος η άνετος κι εὺκολοπἑραστος; Γι' αὐτὸ λοιπόν, πολὺ θα 'θελα νὰ άκουγα καὶ τὴ δική σου γνώμη πάνω σ’ αὺτὁ, τώρα  ποὺ είσαι στο σημείο της ηλικίας ποὺ οἱ ποιητὲς τὸ λένε «τών γερατειών κατώφλι»: πρόκειται για δύσκολο πέρασμα της ζωής, η τί ἔχεις να μας πείς ἑσὺ γι’ αὺτό;

[329a] 'Εγώ, Σωκράτη, μα το Δία, θα σοῦ πώ ποιά είναι ή γνώμη μου. Γιατί συχνά συμβαίνει να συγκεντρωνόμαστε κάποιοι ποὺ έχουμε περίπου την ίδια ηλικία, επαληθεύοντας ἔτσι την παλιά παροιμία. Σ’ αὺτὲς λοιπὸν τίς συναντήσεις οί περισσότεροι από εμάς κλαίνε καὶ ὁδὺρονται αποζητώντας τὶς χαρὲς της νιότης καὶ ἀναπολώντας τὶς σωματικές ἡδονὲς καὶ τα φαγοπότια καὶ κάποια αλλά πράγματα ποὺ πάνε μαζί με αὺτά, καὶ κυριεὺονται από οργή πιστεὺοντας πώς ἔχουν στερηθεί κάτι πολὺ σπουδαίο καὶ πώς τότε ζοὺσαν ώραία ενώ τώρα δεν είναι ζωη αὺτἡ. Ορισμένοι επίσης δυσφοροὺν καὶ για τὶς προσβολὲς ποὺ δέχονται  από τοὺς δικούς τους εξαιτίας τών γερατειών καὶ ελεεινολογοὺν τα γεράματα για ὅσα δυσάρεστα τοὺς ἔχουν προξενἡσει.

Ἡ γνώμη μου, Σωκρἀτη, εὶναι ότι οἱ άνθρωποι αὐτοὶ κατακρὶνουν κάτι το ὁποῖο δεν εὶναι ἡ αὶτὶα του κακού. Γιατὶ αν αυτό ήταν ἡ αἰτία, θα εὶχα παθει καὶ ἐγώ, εξαιτίας τών γειρατειών, τα ίδια καὶ όλοι οἱ αλλοι όσοι ἔφθασαν ώς αὐτὴ τὴν ἡλικὶα. Νά όμως που ἐγώ έχω συναντήσει καὶ ἄλλους οἱ ὁποῖοι δεν αισθάνονται ἔτσι, καὶ μάλιστα κάποτε έτυχε να εἶμαι δίπλα στον Σοφοκλῆ, τον ποιητή, όταν τὸν ρώτησε κάποιος:
«Πῶς τα πας, Σοφοκλῆ, με τα ερωτικά; 'Εξακολουθείς να μπορείς  να έχεις ἑρωτικὴ σχέση με γυναίκα;» κι εκείνος του εἶπε:
«θεὸς φυλάξοι, άνθρωπε μου· πάρα πολύ χαίρομαι που γλύτωσα από αυτό, σὰν να ξέφυγα από κάποιον λυσσασμένο κι άγριο εξουσιαστή».
Μου άρεσε τότε εκείνη ἡ απάντηση, καὶ τὸ  ίδιο μου ἀρέσει καὶ τώρα.

Γιατὶ δὶχως αμφιβολὶα στα γεράματα όλα αυτά καταλαγιάζουν εντελώς και οἱ άνθρωποι ελευθερώνονται. Όταν οὶ ἐρωτικὲς επιθυμίες πάψουν να ζορίζουν και χαλαρώσουν, συμβαίνει ακριβώς αὐτὸ που λέει ὁ Σοφοκλῆς: 'Έχει πια κανείς απαλλαγεί από πάμπολλους καὶ μανιασμένους εξουσιαστἑς.
[d] Ἀλλὰ καὶ για  ταῦτα καὶ για όσα σχετίζονται μὲ τους συγγενείς μία εἶναι ἡ αὶτὶα, κι αυτή, Σωκράτη, δεν είναι τα γηρατειά ἀλλὰ ὁ χαρακτήρας τῶν ανθρώπων. Αν είναι δηλαδή οἱ άνθρωποι ευπρεπείς  καὶ καλόβολοι, τότε καὶ τα γηρατειά υποφέρονται κάπως· αν όμως δεν είναι, τότε, Σωκράτη, ένας  τέτοιος άνθρωπος δεν ἔχει μόνο γεράματα ἀλλὰ καὶ νιότη δύσκολη.

Πλάτωνος – Πολιτεία,  328 e – 329 d