Η ΘΕΑ ΗΔΟΝΗ

Το ρήμα «επικουρώ» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «παραστέκομαι, συμπαραστέκομαι, προσφέρω βοήθεια, υπερασπίζομαι, βοηθώ, θεραπεύω». Από αυτό προέρχεται το ουσιαστικό «επίκουρος», που σημαίνει κατ’ αντιστοιχία «συμπαραστάτης, βοηθός, υπερασπιστής, θεραπευτής». «Επίκουρος» (επί + κούρος = συμπαραστάτης του νέου άντρα) λεγόταν αρχικά ο στρατιώτης που έσπευδε να βοηθήσει στην μάχη τον σύντροφό του όταν κινδύνευε, ενώ στη συνέχεια «επίκουροι» ονομάζονταν οι βοηθητικοί, οι εφεδρικοί, ακόμη και οι μισθοφόροι στρατιώτες. 

Η λέξη «επίκουρος» πάντως πέρασε γρήγορα από την στρατιωτική στην θεολογική ορολογία και γνωρίζουμε τον Επικούριο Απόλλωνα με τον ιδιαίτερο ναό στις Βάσσες της Αρκαδίας, που συμπαραστεκόταν στους φίλους λατρευτές του.

Βέβαια αγνοούμε για ποιον λόγο ο Νεοκλής και η Χαιρεκράτη από τον Γαργηττό έδωσαν στον γιό τους το όνομα Επίκουρος. Ίσως η γέννησή του να εκτιμήθηκε ως μια βοήθεια – ανθρώπινη ή θεϊκή – από τους γονείς του. Το γεγονός πάντως είναι πως η διδασκαλία του Επίκουρου προσφέρει σε όλους εμάς, τους μαθητές του, μια πραγματική βοήθεια, εφόσον μας μαθαίνει να επιδιώκουμε σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας το ύψιστο εκείνο αγαθό που λέγεται ηδονή.

Γνωρίζουμε βέβαια - το είπαμε και παραπάνω - ότι και μόνον η απλή αναφορά της λέξης «ηδονή», προκαλεί σε πολλούς αντιδράσεις αγανάκτησης, οργής ή και περιφρόνησης. Πιθανόν να σκέπτονται πώς είναι δυνατόν μια ολόκληρη φιλοσοφική σχολή να θεμελιώνει τα διδάγματά της επάνω σε μια έννοια τόσο ευτελή, όσο η ηδονή.

Εάν το καλοσκεφτούμε όμως θα δούμε ότι η έννοια της ηδονής δεν είναι και τόσο ευτελής, εφόσον για χάρη της ηδονής συνουσιάστηκαν οι γονείς μας και ήρθαμε εμείς στη ζωή, για χάρη της ηδονής απολαμβάνουμε την πόση και την βρώση και παραμένουμε στη ζωή, για χάρη της ηδονής απορρίπτουμε από το σώμα μας όσες ουσίες δεν μας είναι πλέον χρήσιμες και για χάρη της ηδονής συνευρισκόμαστε διαρκώς, αντλώντας ψυχική ηρεμία, σωματική ευεξία και διατηρώντας συνάμα ανοιχτή την προοπτική της αναπαραγωγής μας. Είμαστε όλοι, δηλαδή, είτε το θέλουμε είτε όχι «όργανα ηδονής» της Μητέρας Φύσης, η οποία χάρη στην ηδονή μας επιβάλλει τη θέλησή Της και τουλάχιστον ανόητος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί όποιος αντιδρά στη βούληση της Μεγάλης Μητέρας, διότι είμαστε γεννήματα και τμήματα της Φύσης.

Εκτιμώντας λοιπόν οι πρόγονοί μας τη συμβολή της ηδονής στον ανθρώπινο βίο, την φαντάστηκαν ως κόρη του Έρωτα και της Ψυχής, και συνέθεσαν μάλιστα εκείνον τον περίφημο αττικό μύθο στον οποίο παραπέμπουμε κάθε ενδιαφερόμενο, για να παρακολουθήσει το κάλεσμα του Έρωτα, τις περιπέτειες της Ψυχής, τον θάνατο και την ανάστασή της και τέλος τη γέννηση της μονάκριβης και πεντάμορφης θυγατέρας τους, της Θεάς Ηδονής.

Αυτήν ακριβώς τη Θεά Ηδονή τιμούμε όλοι εμείς οι Επικούρειοι, μαζί με όλους τους άλλους Αθανάτους, γνωρίζοντας ότι οι Θεοί ουσιαστικά είναι δυνάμεις της Μητέρας Φύσης και έννοιες αιώνιας αξίας, που δεν μετέχουν αφ’ εαυτού τους στα ανθρώπινα και δεν τους χαρακτηρίζουν ανθρώπινες ιδιότητες, αλλά φωτοβολούν αδιάκοπα σαν άστρα με αποτέλεσμα να φωτίζεται όποιος θνητός στρέφει το πρόσωπό του προς τη μεριά τους.

Ο δάσκαλός μας ο Επίκουρος ανέδειξε την ηδονή ως σκοπό της ζωής και θεμελίωμα της φιλοσοφίας του και την όρισε ως εξής στην Επιστολή προς Μενοικέα:
ΟΤΑΝ ΟΥΝ ΛΕΓΩΜΕΝ ΗΔΟΝΗΝ ΤΕΛΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙΝ
ΟΥ ΤΑΣ ΤΩΝ ΑΣΩΤΩΝ ΗΔΟΝΑΣ
ΚΑΙ ΤΑΣ ΕΝ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙ ΚΕΙΜΕΝΑΣ ΛΕΓΟΜΕΝ
ΩΣ ΤΙΝΕΣ ΑΓΝΟΟΥΝΤΕΣ ΚΑΙ ΟΥΧ ΟΜΟΛΟΓΟΥΝΤΕΣ
Ή ΚΑΚΩΣ ΕΚΔΕΧΟΜΕΝΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΣΙΝ
ΑΛΛΑ ΤΟ MHTE AΛΓEIN KATA ΣΩMA
MHTE TAPATTEΣΘAI KATA ΨYXHN

Που πάει να πει πως:

Όταν λέμε ότι ο σκοπός είναι η ηδονή,
Δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων
Και αυτές που βρίσκονται μέσα στις απολαύσεις
Όπως νομίζουν μερικοί που το αγνοούν και δεν το παραδέχονται
Ή είναι κακώς πληροφορημένοι
Αλλά (εννοούμε) να μην πονάει το σώμα
Και να μην ταράζεται η ψυχή.

Eμείς λοιπόν οι Επικούρειοι, οι λάτρεις της Ηδονής, φροντίζουμε στο μέτρο του δυνατού να μην πονάει το σώμα μας και να μην ταράζεται η ψυχή μας, κι έτσι είμαστε σε θέση να απολαμβάνουμε τη χαρά της Zωής. Κι αυτή ακριβώς η χαρά είναι η επικούρεια Ηδονή.

Bεβαίως, η επικούρεια διδασκαλία δεν αποκλείει καμία άλλη έννοια του όρου ηδονή, αρκεί ωστόσο να μην προκαλεί πόνο στο σώμα και φόβο στην ψυχή. Διότι η χειρότερη συμφορά του σώματος είναι ο πόνος και το χειρότερο πάθος της ψυχής είναι ο φόβος…

Μάριος Βερέττας - ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΙ

Εκδόσεις Μάριος Βερέττας

https://booksinfo.gr/mariosverettas/emeisoiepikoureioi/index.html

-------------------------------------------

Παλαιότερες αναρτήσεις σχετικές με: ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ