Δευτέρα 18 Μαρτίου 2024

Η Μαντική ως Επιστήμη στην Αρχαία Ελλάδα

 Με την Συγγραφέα Δήμητρα Λιάτσα

Η Δήμητρα Λιάτσα γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη. Έκανε φιλολογικές σπουδές. Ξένες γλώσσες: Αγγλικά, Γαλλικά και Ιταλικά. Εργάστηκε επί σειρά ετών στην επιμέλεια βιβλίων. Μετέφρασε άνω των 30 τίτλων κυρίως από την Αγγλική γλώσσα. Έγραψε άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες, με αντικείμενο την Ελληνική Γραμματεία. Έδωσε σειρά ομιλιών προσκεκλημένη από το Ινστιτούτο Αριστοτέλης, με θέμα την Ελληνική Γραμματεία, την Ιστορία και την παιδεία. Από το 2009 ασχολείται με την συστηματική μελέτη του Ομήρου και από το 2014 με την ανάγνωση, τον σχολιασμό και την ανάρτηση στο διαδίκτυο ολόκληρης της Οδύσσειας. Από το 2017 έχει ξεκινήσει και την ανάγνωση, τον σχολιασμό και την ανάρτηση στο διαδίκτυο ολόκληρης της Ιλιάδος.

Η Δήμητρα Λιάτσα είναι συγγραφεύς των βιβλίων: «Τα ψέματα που λένε για την Ελλάδα» (2004) και «Η Ελληνική καταγωγή του Χριστιανικού μύθου» (2013), τα οποία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δήλιος.

Ο Αλκαίος είναι συγγραφεύς δύο βιβλίων. Του βιβλίου "Ο Δρόμος του ηγέτη" (Εξαντληθέν) και του βιβλίου "Το μυστικό πεπρωμένο της Ελλάδος". Εκδόσεις Δήλιος.

Λόγοι και Ομιλίες της Δήμητρας Λιάτσα: ΕΔΩ

Ομήρου Ιλιάς: ΕΔΩ

Ομήρου Οδύσσεια: ΕΔΩ

Από «Φρυκτωρίες» και «Βισάλτη»: ΕΔΩ

Ομηρικός Κύκλος

----------------------------------------------------

Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΜΟΥΣ

ΒΑΔΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΧΡΗΣΜΩΝ

Ο ΧΡΗΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ, ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΛΥΔΙΑΣ, ΚΡΟΙΣΟ

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙOΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΑΝΘΑΣΤΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

Η απορία

Το 390 π.Χ. ο Ξενοφών συνέγραψε ένα σημαντικό έργο με τίτλο  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ . Στο έργο αυτό αναδυκνύεται η οργάνωση και ο τρόπος διοίκησης και ανάπτυξης της οικονομίας με βάση τον γεωργικό τομέα. Εκεί εκφράζεται η άποψη πως η γεωργία συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη του όλου οικονομικού συστήματος. Στο έργο αυτό τονίζεται επίσης πως η γεωργία συμβάλλει εκτός  από την οικονομική ευημερία των ανθρώπων στην πνευματική ανάπτυξη και την ψυχική ευεξία των  ανθρώπων. Αναφέρει χαρακτηριστικά πως  «όταν όλα πάνε καλά στην γεωργία  όλες οι άλλες τέχνες ευημερούν, όταν όμως αναγκαστικά η γη μένει ακαλλιέργητη οι άλλες τέχνες παρακμάζουν και στη στεριά και στη θάλασσα».

Μία φράση του Δημήτρη Λιαντίνη από το έργο του ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ και η απορία που εκφράζει ο μεγάλος αυτός Έλληνας μοιάζει να είναι σαν συνέχεια της σκέψης του Ξενοφώντα. 

Αναφέρει χαρακτηριστικά.  «Ποτέ μου δεν κατάλαβα γιατί τις προσφωνήσεις Λογιότατε, Εντιμότατε, Σεβασμιότατε, Εξοχότατε, αφήνω εκείνο το δύσοσμο Μεγαλειότατε, δεν τις απεύθυνε ποτέ του κάποιος στο γεωργό, στο βοσκό, στο θαλασσινό, στο χτίστη. Και η απορία μου αυτή έγινε βαθύ σκοτάδι για μένα, όταν διάβασα γραμμένο στον Αιμίλιο του Ρουσσώ πως η ευγενικότερη απ όλες τις ανθρώπινες ασχολίες είναι η Γεωργική τέχνη».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, σελ. 113

Του Σωτήρη ΣΑΛΗ  https://kavosnews.gr/

Τα Γυναικεία Μυστήρια στο «εν Λίμναις» Ιερό του Διονύσου, όπου απαγορευόταν η παρουσία ανδρών - Τα «Θεοίνια» προς τιμή του Διονύσου, η γιορτή του Οίνου και τα «Ιοβάκχεια»

Επίσημη μέρα των Ανθεστηρίων ήταν η 12η του μήνα που λεγόταν Xόες. H γιορτή όμως άρχιζε την προηγούμενη ημέρα. Η πρώτη μέρα ονομαζόταν Πιθοίγια μέρα κατά την οποία άνοιγαν τους πίθους του νέου κρασιού. Συνήθιζαν να φέρνουν το πρώτο κρασί στο εν Λίμναις ιερό του Διονύσου που βρισκόταν ή στα δυτικά της Aκρόπολης μεταξύ Aρείου Πάγου και Πνύκας ή στα νότια της Aκρόπολης προς τον Iλισό και να κάνουν σπονδές έξω από το κλειστό ιερό του θεού, προς τιμή του ευχόμενοι να καταναλώσουν αίσια την καινούρια παραγωγή. 

Η σύζυγος του Άρχοντος Βασιλέως τελούσε στο «εν Λίμναις» Ιερό του Διονύσου, Θυσίες και τελετές. Το Ιερό άνοιγε μόνο μια φορά το χρόνο, τη νύκτα της 12ης Ανθεστηριώνος, για την τέλεση των εκεί Γυναικείων Μυστηρίων, όπου απαγορευόταν η παρουσία ανδρών.

Οι γυναίκες εξαγνίζονταν με αέρα, νερό και φωτιά και φορούσαν δέρματα ελαφιού ή πάνθηρα. Οι Ιεροπραξίες άρχιζαν με θυσία χοίρου και τελεστής ήταν μία Ιεροφάντις μαζί με 14 Ιέρειες που ονομάζονταν «Γεραραί» (σεβάσμιες).
Οι Ιέρειες έδιναν και αυτές τον όρκο της αγαμίας των Ιερουργών και υπόσχονταν, πως θα τελούν προς τιμή του Διονύσου τα «Θεοίνια», τη γιορτή του Θεού Οίνου και τα «Ιοβάκχεια».

Μπροστά στην Ιεροφάντιδα η σύζυγος του Άρχοντος Βασιλέως, πρόσφερε θυσία στον Διόνυσο για την ευημερία της πόλεως. Η Τρίτη μέρα των Ανθεστηρίων ήταν αφιερωμένη στους νεκρούς, και ονομάζονταν «Χύτροι», επειδή την ημέρα προσφέρονταν αγγεία με άνθη, μαγειρεμένα λαχανικά και πανσπερμία σιτηρών. Η πανσπερμία προσφέρονταν στους νεκρούς. Μέσω του Ψυχοπομπού Ερμού γινόταν η ανάκληση των νεκρών, και η αναπαράσταση τους γινόταν φορώντας μάσκες, και χορεύοντας έξαλλα.

Δημήτριος Λουκάτος - «Πασχαλινά και της Ανοιξης»

ellas2.wordpress.com/ , creteisland.gr/

---------------------------------------------

ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: Αποτελέσματα αναζήτησης για Ανθεστήρια

ΚΟΥΛΟΥΜΑ - ΜΙΑ ΓΙΟΡΤΗ ΒΓΑΛΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Οι περισσότερες γιορτές, έχουν τις ρίζες τους σε έθιμα της Αρχαιότητας. Ειδικότερα, όλες οι ανοιξιάτικες γιορτές, έχουν τις ρίζες τους σε Διονυσιακές αρχαιοελληνικές εορτές, κατά τις οποίες οι συμμετέχοντες τραγουδούσαν τον «Διθύραμβο», φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με την τρυγία (κατακάθι του κρασιού) και στεφανώνονταν με κισσό, το αειθαλές ιερό φυτό του Διόνυσου.

Οι εορτές είχαν ως χαρακτηριστικό γνώρισμα τον άκρατο ενθουσιασμό, τις μεταμφιέσεις, την οινοποσία, τον χορό υπό των ήχο των κυμβάλων και τυμπάνων, θιάσους, πομπές, διθυράμβους και φαλλοφορίες.
Τα Διονύσια χωρίζονταν στα «Μικρά» και στα «Μεγάλα» που τελούνταν σε διαφορετικές εποχές του χρόνου.

Δια μέσω των τελετουργικών χορών της έκστασης, και των χτυπημάτων της γης με τα πόδια, δρωμένων και μεταμφιέσεων, οι άνθρωποι αποσκοπούσαν στον εξευγενισμό των πνευμάτων, και την καρποφορία της γης, που τον χειμώνα βρισκόταν σε νάρκη, ενώ την Άνοιξη ανασταινόταν. 

Για τους αρχαίους λαούς ο κύκλος αυτός της αναγέννησης της φύσης, είχε σχέση και με τις ανθρώπινες ψυχές, και συμβολίζονταν με το φόρεμα της μάσκας. 

Οι Αρχαίοι Αθηναίοι κατά την εορτή των Ανθεστηρίων, γιόρταζαν τόσο την βλάστηση της φύσης με διονυσιακούς χορούς και κατανάλωση κρασιού, όσο και την γιορτή των νεκρών και των ψυχών.

Πιο συγκεκριμένα, η πρώτη μέρα των Ανθεστηρίων ονομαζόταν «πιθοίγια», διότι εκείνη την ημέρα άνοιγαν τα πιθάρια, για να δοκιμάσουν τα νέα κρασιά, ενώ ταυτόχρονα τιμούσαν τα παιδιά που γεννήθηκαν τον προηγούμενο χρόνο.

Η δεύτερη μέρα των Ανθεστηρίων λεγόταν «Χόες», γίνονταν συμπόσια, τα «ασκώλια», όπου δίνονταν έπαθλο στον μεγαλύτερο πότη, ένα πήλινο πιθάρι κρασιού, που λεγόταν «χους», από το χους – χώμα, και τον στεφάνωναν με πράσινα φύλλα.
Την 2η μέρα γινόταν μια πομπή που συνόδευε τον Διόνυσο, ανεβασμένο σ’ ένα άρμα που είχε σχήμα πλοίου, τα μέλη της ακολουθίας φορούσαν μάσκες, και λάμβανε χώρα ο «εξ αμαξών κώμος» , δηλαδή ανταλλαγές αστεϊσμών και πειραγμάτων μεταξύ συμμετεχόντων, οι οποίοι βρίσκονταν πάνω σε άμαξες και πείραζαν τους περαστικούς.  Την ίδια μέρα, γινόταν και ο «Ιερός Γάμος» μεταξύ του Διονύσου και της συζύγου του Άρχοντος Βασιλέως στο «Βουκολείον» Ιερό.

Την Τρίτη ημέρα γίνονταν σπονδές ύδατος, που ονομάζονταν «Υδροφόρια» στο «Ολυμπείον» στο Ιερό της Γης, σε ανάμνηση του Κατακλυσμού του Δευκαλίωνος.

Στο τέλος των ιεροπραξιών γινόταν η επάνοδος των Ψυχών στον Άδη με την φράση: «φευγάτε ψυχές των νεκρών, τα Ανθεστήρια τελείωσαν». Τα δρώμενα των Ανθεστηρίων αναφερόταν στον θάνατο, ενώ τα δρώμενα «των κατ’ αγρούς Διονυσίων», αναφέρονταν στην γονιμοποίηση και την ζωή.

Κάθε εργασία την Καθαρή Δευτέρα αποκλείεται. Το μόνο που επιτρέπεται είναι ο καθαρισμός (εξ ου και Καθαρή) των σκευών από τα λίπη, κατά προτίμηση με σταχτόνερο. 

Και κάτι άλλο: το πέταγμα του χαρταετού. «Η έξοδος των ανθρώπων στα Κούλουμα έκαμε τους μικρούς να παίρνουν όλοι μαζί τους το χαρτικό αυτό σύνεργο του υπαίθριου παιχνιδιού, να το χαίρονται ανταγωνιστικά και να το έχουν κάμει έθιμο πυκνό της Καθαρής Δευτέρας, εκεί που ήταν πρωτύτερα συνήθεια ελεύθερη, στον χρόνο της Άνοιξης και του Καλοκαιριού».

Αυτά έγραφε στα «Πασχαλινά και της Ανοιξης» ο λαογράφος Δημήτριος Λουκάτος.

https://creteisland.gr/

-------------------------------------------

ΤΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥΣ 

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΑΕΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ 

ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: Αποτελέσματα αναζήτησης για Ανθεστήρια

Ο χαρταετός

Η παλιότερη απόδειξη του χαρταετού, βρίσκεται σε ένα αγγείο της Αρχαίας Ελλάδας της κλασικής εποχής, που αναπαριστά μια κόρη να κρατά έναν Χαρταετό, μια λευκή σαΐτα δεμένη με νήμα και είναι έτοιμη να τον πετάξει. (Πηγή εικόνας: hellenicaworld).

Σήμερα, μικροί και μεγάλοι πετούν το χαρταετό όσο πιο ψηλά μπορούν, γεμίζοντας με χρώματα τον ουρανό και χαρά τις οικογένειες. 
Όμως πέρα από τη διασκέδαση, ο χαρταετός αποτελεί το σύμβολο της ψυχικής ανάτασης, την οποία αισθανόμαστε, όταν καταφέρνουμε μετά από κόπο να σηκώσουμε ψηλά το χαρταετό! 
Πιο συγκεκριμένα, αυτός χαρακτηρίζει την ψυχική κάθαρση και συνδέεται άμεσα με το πτηνό Αετό, το σύμβολο του θεού Δία, εκφράζοντας παράλληλα την ικανότητα παρατήρησης του ορατού και του αόρατου.

---------------------------------------------

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΑΕΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ 

ΤΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥΣ

ΕΙΚΟΝΑ: Ο Διόνυσος μεθυσμένος ανάμεσα στους Σάτυρους και της Μαινάδες, -150 με -200 – Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Νάπολη. 

Τα δρώμενα των αποκριών και του καρναβαλιού συνδέονται με τις τελετουργίες των Αρχαίων Ελλήνων στις γιορτές προς τιμή του Διονύσου, θεού του κρασιού και της ευθυμίας.

Στην Αρχαία Ελλάδα από το μεσοχείμωνο μέχρι την Άνοιξη γίνονταν προς τιμήν του Διόνυσου ή Βάκχου οι Διονυσιακές ή Βακχικές γιορτές. Οι λατρευτές τις ημέρες των τελετουργιών  μεταμφιέζονταν φορώντας δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με τρυγία (κατακάθι του κρασιού) ή κάλυπταν το πρόσωπό τους με διάφορες μάσκες, για να παραμείνει άγνωστη η ταυτότητά τους. Στεφανώνονταν με κισσό, το αειθαλές ιερό φυτό του Διόνυσου, και προσπαθούσαν να έχουν τη μορφή Σατύρων, που έμοιαζαν με τράγους.

Στη διάρκεια των διονυσιακών γιορτών οι μαλλιαροί σάτυροι χορευτές μεταμφιεσμένοι σε «γάστρωνες» (κοιλαράδες), όπως τους βλέπουμε στις παραστάσεις των διαφόρων Αρχαίων αγγείων, ξεχύνονταν στους δρόμους και επιδίδονταν στο χορό και στο ποτό με προκλητικές πράξεις και έντονη βωμολοχία. Τραγουδούσαν το «Διθύραμβο», χόρευαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των τελετουργιών ήταν η «προκλητική» συμπεριφορά με τους συμμετέχοντες να επιδίδονται σε τολμηρές πράξεις και να εκφράζονται με βωμολοχίες. Οι «σάτυροι» έκρυβαν την αληθινή τους ταυτότητα πίσω από τις μάσκες και εξέφραζαν ελεύθερα τις κρυφές ερωτικές τους σκέψεις, όπως κάνουν και οι σημερινοί μασκαράδες τις αποκριές.

Κύριο στοιχείο των εορτών του Διονύσου είναι οι μεταμφιέσεις, ο χορός και τα χτυπήματα της γης με τα πόδια. Σκοπός των χορών-πηδημάτων και των μεταμφιέσεων ήταν να εξευμενίσουν τα βλαπτικά πνεύματα και να βοηθήσουν τη γη να βλαστήσει. Οι παράδοξοι χοροί των μεταμφιεσμένων και τα ποδήματά τους παρίσταναν την διέλευση των πνευμάτων της βλάστησης. Ήταν πράξεις της θρησκείας των Αρχαίων γεωργών, οι οποίοι ζητούσαν με τρόπους τελετουργικούς να ενισχύσουν τη βλάστηση και την καρποφορία της γης, που όλο τον χειμώνα βρίσκεται σε νάρκη, ενώ την Άνοιξη ανασταίνεται.

Οι άνθρωποι χαίρονταν που έφευγε ο χειμώνας και καλωσόριζαν την Άνοιξη με χορούς και τραγούδια. Φορούσαν μάσκες από φλούδες δέντρων, δέρματα ζώων και κουδούνια, για να βοηθήσουν τη γη να ξυπνήσει από τη χειμερία νάρκη και να βγάλει καρπούς. Οι εορταστές που ντύνονταν με τραγοτόμαρα μιμούνταν τους τράγους, τις κατσίκες και τα πρόβατα. Τα ζώα αυτά ασκούσαν σημαντικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου, η αμφίεση σε ζώα- τράγους με κουδούνια και κυπριά αποτελούσε επίσημη πανηγυρική φορεσιά και οι πανηγυριστές παρίσταναν τον τράγο ως στοιχείο γονιμότητας και ευφορίας.

Οι περισσότερες από τις διονυσιακές γιορτές και τα έθιμα των Αρχαίων Ελλήνων πέρασαν στο Βυζάντιο και έφτασαν μέχρι τα χρόνια μας. Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου οι αποκριές γιορτάζονταν στον Ιππόδρομο  και στις εκδηλώσεις που γίνονταν έπαιρναν μέρος οι πλούσιοι, αλλά και ο απλός λαός. 

Αργότερα όμως ο Θεοδόσιος και κυρίως ο Ιουστινιανός με σκληρά μέτρα και διατάγματα προσπάθησαν να καταπνίξουν τα Ελληνικά έθιμα για την εδραίωση του χριστιανιμού. Πολλά έργα τέχνης του Αρχαίου πολιτισμού καταστράφηκαν και έκλεισε η ακαδημία του Πλάτωνα που λειτούργησε για 1.000 περίπου χρόνια.

Η χριστιανική εκκλησία μάλιστα καταπολέμησε αυτά τα έθιμα ως «ειδωλολατρικά» κατάλοιπα, όπως χαρακτηρίζει κάθε προχριστιανική σκέψη. Όμως, παρ’ όλες τις διώξεις και απαγορεύσεις, ο χριστιανισμός δεν μπόρεσε να εξαλείψει και να καταργήσει τις λαϊκές αυτές εκδηλώσεις με τις πανάρχαιες ρίζες  και τελικά τις ανέχτηκε και τις προσάρμοσε στο εορτολόγιό του.

Η περίοδος αυτή χρονικά συμπίπτει με τη γιορτή των Μεγάλων Διονυσίων της Ελληνικής Αρχαιότητας που ήταν αφιερωμένες στο θεό Διόνυσο, θεό του κρασιού και του γλεντιού.

Η γιορτή, λοιπόν, της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της αποκριάς, οι οποίες αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα.

Πηγές

Λουκάτος Σ. Δημήτρης, Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία, Εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1985.

  • Μάργαρης Σ. Νικόλαος, Λαογραφική οικολογία, εκδ. Φιλιππότη, 1991.

  • Μέγας Α. Γεώργιος, Ελληνικές Γιορτές και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας, εκδ. Εστία, 2012.

  • Flaceliere Robert, Ο Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος των Αρχαίων Ελλήνων, εκδ. Παπαδήμα, 1985.

https://argolikivivliothiki.gr/

-------------------------------------

Τα Ανθεστήρια

ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΕΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΟΡΤΕΣ

ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΑΕΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ 

Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι να γνωρίσουμε αυτό ή εκείνο, αλλά το να είμαστε έτσι ή αλλιώς

Ο Σωκράτης οδηγεί τους συνομιλητές του σε μια αυτοεξέταση, στο να αυτοσυνειδητοποιηθούν. Σαν «αλογόμυγα» ο Σωκράτης παρενοχλεί, τσιγκλίζει τους συνομιλητές του με ερωτήσεις που τους αμφισβητούν, που τους αναγκάζουν να παρατηρήσουν, να προσέξουν τους εαυτούς τους, να νοιαστούν για τους εαυτούς τους, να φροντίσουν τους εαυτούς τους:

«Πώς εσύ αγαπητέ μου, όντας Αθηναίος, πολίτης της πιο μεγάλης και της πιο φημισμένης για τη σοφία της και τη δύναμή της πόλης, δεν ντρέπεσαι να φροντίζεις για τα χρήματα, πώς θα αποκτήσεις περισσότερα, και για τη δόξα και τις τιμές, και να μην φροντίζεις ούτε να νοιάζεσαι για τη φρόνηση και την αλήθεια και την ψυχή σου;»

Από την άλλη, λοιπόν, δεν πρόκειται τόσο για αμφισβήτηση της φαινομενικής γνώσης που πιστεύουμε ότι κατέχουμε, αλλά μάλλον για μια αμφισβήτηση του εαυτού μας και των αξιών που διέπουν τη ζωή μας. Γιατί τελικά, μετά από ένα διάλογο με τον Σωκράτη, ο συνομιλητής του δεν έχει πια την παραμικρή ιδέα γιατί συμπεριφέρεται έτσι όπως συμπεριφέρεται. Συνειδητοποιεί τις αντιφάσεις του λόγου του καθώς και τις προσωπικές εσωτερικές του αντιθέσεις. Αμφιβάλλει για τον ίδιον του τον εαυτό. Καταλήγει και αυτός, όπως ο Σωκράτης, να γνωρίσει ότι δεν γνωρίζει τίποτα. 

Όμως κάνοντάς το αυτό, αποστασιοποιείται από τον εαυτό του, διχοτομείται· ένα κομμάτι του εαυτού του ταυτίζεται τώρα πια με τον Σωκράτη μέσω της αμοιβαίας συμφωνίας που ο Σωκράτης απαιτεί από τον συνομιλητή του σε κάθε στάδιο της συζήτησης. Έτσι λοιπόν μέσα του διενεργείται μια συνειδητοποίηση του εαυτού· θέτει σε αμφισβήτηση τον ίδιον του τον εαυτό.

Το πραγματικό πρόβλημα λοιπόν δεν είναι να γνωρίσουμε αυτό ή εκείνο, αλλά το να είμαστε έτσι ή αλλιώς:
«Τι πρέπει να πάθω, ποια ποινή πρέπει να μου επιβληθεί, επειδή έκρινα ότι πρέπει να παραιτηθώ από την ήσυχη ζωή και να παραμελήσω όλα εκείνα για τα οποία φροντίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι, χρήματα, οικονομικά συμφέροντα, στρατηγίες, δημόσιες αγορεύσεις, και όλα τα άλλα αξιώματα και τις πολιτικές συμμαχίες και φατρίες. Επειδή πιστεύοντας ότι μπορούσα να κάνω κάτι καλύτερο από το να εξασφαλιστώ ασχολούμενος με τέτοια πράγματα, δεν ασχολήθηκα μ' αυτά -που άμα το έκανα ούτε εσάς ούτε τον εαυτό μου θα ωφελούσα καθόλου- αλλά πηγαίνοντας σε κάθε έναν χωριστά του χάριζα τη μεγαλύτερη, κατά τη γνώμη μου, ευεργεσία; Ερχόμουν κοντά του κι επιχειρούσα να τον πείσω να μη φροντίσει για τίποτα από αυτά που ανήκουν σε αυτόν πριν φροντίσει γι' αυτόν τον ίδιον· πώς δηλαδή θα γίνει καλύτερος και συνετότερος...».

Αυτό το κάλεσμα στο «είναι», ο Σωκράτης το κάνει όχι μόνο με τα ερωτήματά του, την ειρωνεία του, μα και, κυρίως, με τον τρόπο ζωής του, με την ίδια του την ύπαρξη, με το ίδιο του το είναι.

[πηγή: Πιέρ Αντό, "Σωκράτης", μτφ. Θανάσης Γιαλκέτσης, εφ. Ελευθεροτυπία (Βιβλιοθήκη), 23/11/2001]

http://ebooks.edu.gr/

Η γνώση και η αλήθεια, δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές προκατασκευασμένες, αλλά πρέπει να γεννηθούν από το ίδιο το άτομο. Η γνώση δεν βρίσκεται πουθενά αλλού παρά στην ίδια την ψυχή και εναπόκειται στο ίδιο το άτομο να την ανακαλύψει.

Για τον Σωκράτη η γνώση δεν είναι ένα σύνολο προτάσεων και αποφάνσεων που μπορεί κανείς να καταγράψει, να μεταδώσει ή να πουλήσει ετοιμοπαράδοτες. Όπως βλέπουμε στην αρχή του Συμποσίου, ο Σωκράτης έρχεται καθυστερημένα γιατί παρέμεινε να στοχάζεται όρθιος και ακίνητος, "αυτές πώς προσέχοντα τὸν νοῦν". Επίσης όταν μπαίνει στην αίθουσα ο Αγάθων, που είναι ο οικοδεσπότης, τον παρακαλεί να έρθει να κάτσει κοντά του [«Εδώ, Σωκράτη, κοντά μου πλάγιασε»], έτσι ώστε να «...απολαύσω, με την επαφήν μαζί σου, και την σοφήν έμπνευσιν που σου κατέβηκε εις την είσοδον».

«Καλά θα ήταν, Αγάθων, να ήταν η σοφία έτσι, ώστε να μεταγγίζεται μεταξύ μας από το περισσότερον γεμάτον εις το περισσότερον αδειανόν». Πράγμα που σημαίνει ότι η γνώση δεν είναι ένα προκατασκευασμένο αντικείμενο, ένα δεδομένο περιεχόμενο που μπορεί να μεταδοθεί απευθείας είτε μέσω της γραφής είτε μέσω οποιουδήποτε λόγου.

Όταν ο Σωκράτης διατείνεται πως ένα μόνο γνωρίζει, ότι δεν γνωρίζει τίποτα, σημαίνει ότι αρνείται την παραδοσιακή αντίληψη για τη γνώση. Η φιλοσοφική του μέθοδος δεν έγκειται στη μετάδοση μιας γνώσης, πράγμα που θα σήμαινε να απαντά στα ερωτήματα των μαθητών, αλλά, εντελώς αντίθετα, στο να ρωτά τους μαθητές, μια που αυτός ο ίδιος στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα να τους πει, τίποτα να τους μάθει όσον αφορά το θεωρητικό περιεχόμενο της γνώσης. Η σωκρατική ειρωνεία έγκειται στο να καμώνεται πως θέλει να μάθει κάτι από τον συνομιλητή του έτσι ώστε να τον οδηγήσει να ανακαλύψει πως δεν γνωρίζει τίποτα στον τομέα όπου ισχυρίζεται ότι είναι γνώστης.

Όμως αυτή η κριτική της γνώσης, που εμφανίζεται ως εξ ολοκλήρου αρνητική, έχει μια διπλή σημασία. Από τη μια, προϋποθέτει ότι η γνώση και η αλήθεια, όπως ήδη είδαμε, δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές προκατασκευασμένες, αλλά πρέπει να γεννηθούν από το ίδιο το άτομο. Γι' αυτό ο Σωκράτης δηλώνει στον "Θεαίτητο" ότι σε μια συζήτηση αρκείται στον ρόλο του μαιευτήρα. Ο ίδιος τίποτα δεν γνωρίζει και τίποτα δεν διδάσκει, αλλά αρκείται στο να θέτει ερωτήματα και οι ερωτήσεις του, τα ερωτήματα που θέτει, είναι αυτά που βοηθούν τους συνομιλητές του να γεννήσουν τη δική «τους» αλήθεια.

Μια τέτοια εικόνα επιτρέπει σαφώς να εννοηθεί ότι η γνώση δεν βρίσκεται πουθενά αλλού παρά στην ίδια την ψυχή και ότι εναπόκειται στο ίδιο το άτομο να την ανακαλύψει, αφού πρώτα, χάρη στον Σωκράτη, έχει συνειδητοποιήσει ότι η γνώση του [η -με την αρχαιοελληνική έννοια- σοφία του] ήταν κούφια.
Ο Πλάτων στα πλαίσια της δικής του σκέψης θα εκφράσει αυτή την ιδέα μυθολογικά λέγοντας ότι κάθε γνώση είναι ανάμνηση του οράματος που είχε κάποτε η ψυχή σε μια προηγούμενη ύπαρξη. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε πώς να την επαναφέρουμε στη μνήμη. 

[πηγή: Πιέρ Αντό, "Σωκράτης", μτφ. Θανάσης Γιαλκέτσης, εφ. Ελευθεροτυπία (Βιβλιοθήκη), 23/11/2001]

http://ebooks.edu.gr/

Η αποστολή του Σωκράτη

Ένας φιλόσοφος που δεν γνώριζε...

Η αποστολή του Σωκράτη, αυτή που, καθώς λέει η "Απολογία", του ανατέθηκε από το μαντείο των Δελφών, δηλαδή από τον θεό Απόλλωνα, είναι να κάνει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν την άγνοιά τους, τη μη-γνώση τους, το ότι δεν κατέχουν τη σοφία. 

Για να αντεπεξέλθει στην αποστολή του, ο ίδιος ο Σωκράτης θα υιοθετήσει τη στάση κάποιου που δεν ξέρει τίποτα, δηλαδή θα υιοθετήσει μια αφελή στάση. Πρόκειται για την περίφημη σωκρατική ειρωνεία: η προσποιητή άγνοια, το αθώο ύφος με το οποίο ρωτούσε, για παράδειγμα, να μάθει αν κάποιος είναι σοφότερος από τον ίδιον. Όπως λέει και ένα από τα πρόσωπα της "Πολιτείας": «...νά 'την η συνηθισμένη εκείνη ειρωνεία του Σωκράτη· αλλά τα ήξερα εγώ και τα προέλεγα σ' αυτούς πως θα απόφευγες εσύ να απαντήσης και θα το γύριζες στις ειρωνείες και πως κάθε άλλο θα 'κανες παρά ν' αποκριθής αν ήθελε σ' ερωτήσει κανείς».

Γι' αυτό στις συζητήσεις, ο Σωκράτης είναι πάντα ερωτών: «γιατί δέχεται ότι δεν ξέρει τίποτα», όπως παρατηρεί ο Αριστοτέλης [ἐπεὶ καὶ διὰ τοῦτο Σωκράτης ἠρώτα ἀλλ' οὐκ ἀπεκρίνατο· ὡμολόγει γὰρ οὐκ εἰδέναι]

«Ο Σωκράτης υποβιβάζοντας ο ίδιος τον εαυτό του», μας λέει ο Κικέρων, «υποχωρούσε περισσότερο από όσο χρειαζόταν στους συνομιλητές που ήθελε να αντικρούσει: έτσι, με το να σκέφτεται κάτι και να λέει κάτι άλλο, απολάμβανε συνήθως να χρησιμοποιεί αυτή την υπόκριση, που οι Έλληνες αποκαλούν ειρωνεία».

Στην πραγματικότητα δεν έχουμε να κάνουμε με μια ψεύτικη στάση, με υποκρισία, αλλά με ένα είδος χιούμορ μέσω του οποίου εκείνος που το χρησιμοποιεί δηλώνει ότι αρνείται να πάρει τελείως στα σοβαρά τόσο τους άλλους όσο και τον ίδιο του τον εαυτό, γιατί ακριβώς, ό,τι είναι ανθρώπινο, ακόμα και όταν είναι φιλοσοφικό, είναι αβέβαιο και δεν υπάρχει κανένας λόγος να κομπάζουμε γι' αυτό. 

Η αποστολή του Σωκράτη λοιπόν είναι να κάνει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν τη μη-γνώση τους. Πρόκειται για μια επανάσταση στην περί γνώσεως αντίληψη. 

[πηγή: Πιέρ Αντό, "Σωκράτης", μτφ. Θανάσης Γιαλκέτσης, εφ. Ελευθεροτυπία (Βιβλιοθήκη), 23/11/2001]

http://ebooks.edu.gr/

ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΗΤΑΝ ΝΑ ΒΛΕΠΕΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΑΠΑΛΛΑΓΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ

Η θεωρία και η διδασκαλία του Σωκράτη και η επίμονη αναζήτηση της αλήθειας.

Εκείνο που ξεχώριζε τον Σωκράτη από τους άλλους πνευματικούς ανθρώπους δεν ήταν οι γνώσεις του, αλλά η "μέθοδος" που ακολουθούσε για να φτάσει στην αλήθεια. Συγκεκριμένα, υποστήριζε ότι ο σωστός τρόπος, για να φτάσει κάποιος στη λύση ενός ζητήματος, είναι να το προσεγγίσει "χωρίς προκαταλήψεις", να το αντιμετωπίσει σαν να μην ξέρει τίποτε γι' αυτό. Δυστυχώς οι άνθρωποι δε βλέπουν έτσι τα πράγματα και γι' αυτό, πέφτουν θύματα των γνώσεών τους, που "νομίζουν" πως είναι ακριβείς.

Τον τρόπο με τον οποίο ο Σωκράτης αντιμετώπιζε τις φιλοσοφικές απορίες αντανακλά η ακόλουθη ιστορία. Σύμφωνα με μια ρήση του μαντείου των Δελφών, ο Σωκράτης θεωρήθηκε ως ο πιο σοφός από όλους τους ανθρώπους. Όταν το πληροφορήθηκε αυτό ο Σωκράτης απόρησε, γιατί ο ίδιος ήξερε ότι δεν ήταν σοφός. Από την άλλη πλευρά όμως δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ένας θεός θα έλεγε ποτέ ψέματα. Τι συνέβαινε λοιπόν; Ήταν ή δεν ήταν ο Σωκράτης ο πιο σοφός από τους ανθρώπους;

Προκειμένου να λύσει την απορία του αυτή, ο Σωκράτης αποφάσισε να επισκεφτεί ορισμένους φημισμένους για τη σοφία τους ανθρώπους, για να δει τι ήξερε αυτός που ενδεχομένως δεν το γνώριζαν εκείνοι.

Πήγε πρώτα λοιπόν σε κάποιον πολιτικό, ο οποίος "εθεωρείτο από πολλούς σοφός και από τον εαυτό του σοφότατος". Έκπληκτος όμως διαπίστωσε πως κάθε άλλο παρά σοφός ήταν. Όταν μάλιστα επιχείρησε να του εκφράσει τις επιφυλάξεις του για τις γνώσεις του, ο πολιτικός θύμωσε μαζί του. 

Ανάλογες αμφιβολίες δημιουργήθηκαν στον Σωκράτη και όταν επισκέφθηκε τους ποιητές. "Δεν έγραφαν τα ποιήματά τους από σοφία, αλλά από κάποια φυσική έμπνευση και ενθουσιασμό". Ίδια απογοήτευση τον κατέλαβε και όταν συναντήθηκε με ορισμένους τεχνίτες, που νόμιζαν πως κατείχαν την τέχνη τους.

Τελικά, από την επαφή του εκείνη με όλους τους ανθρώπους που θεωρούσαν τον εαυτό τους σοφό, ο Σωκράτης συμπέρανε "ότι μόνον ο θεός είναι σοφός... και πως η σοφία των ανθρώπων είναι ελάχιστη, αν όχι ανύπαρκτη".

Την αλήθεια αυτή την είχε ενστερνιστεί μόνον ο Σωκράτης, που συνήθιζε να λέει "ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα". Ίσως αυτό το γεγονός, σκέφθηκε τότε, το ότι δηλαδή είχε γνώση της άγνοιάς του, να ήταν εκείνο που μέτρησε στην κρίση του θεού και τον έκανε να πει ότι ο Σωκράτης είναι ο πιο σοφός από όλους τους ανθρώπους.
Ο Σωκράτης μάλιστα ακόμη και αν ήξερε κάτι σχετικά με τα ζητήματα που ετίθεντο προς συζήτηση, προσποιόταν ότι το αγνοούσε. Αυτό τον βοηθούσε να αντιμετωπίζει τα πράγματα χωρίς προκαταλήψεις. Πρωταρχική μέριμνα του Σωκράτη ήταν να βλέπει τα πράγματα απαλλαγμένος από κάθε είδους προδιάθεση.

[πηγή: Θ. Πελεγρίνης, Αρχές Φιλοσοφίας, Αθήνα 2002: ΟΕΔΒ, σελ. 21-23]

http://ebooks.edu.gr/

ΣΟΦΟΤΕΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ ΤΟΥ

Ο Σωκράτης ήταν ένας μονήρης φιλόσοφος που δεν ζήτησε ποτέ αμοιβή για να πει αυτά που είχε να πει. Δεν είχε καν μια σταθερή ομάδα μαθητών. Ο Σωκράτης ήτανε ένας «αρνητικός» φιλόσοφος. Ενώ συνήθως ο φιλόσοφος προσπαθεί να λύσει ένα φιλοσοφικό πρόβλημα, να δώσει δηλαδή μια θετική απάντηση σε ένα φιλοσοφικό ερώτημα, ο Σωκράτης δεν έκανε ποτέ κάτι τέτοιο. Αντίθετα, εκείνο που διεκήρυττε ήταν ότι το μόνο που γνωρίζει είναι ότι δεν γνωρίζει τίποτε.

«Κριτία, φέρεσαι σα να έχω ομολογήσει ότι γνωρίζω τις απαντήσεις στις ερωτήσεις που σου κάνω, και θα μπορούσα να σου τις δώσω αν το ήθελα. Δεν είναι έτσι. Αναζητώ μαζί σου (την αλήθεια) ... γιατί ούτε εγώ έχω την γνώση...» (Χαρμίδης, 165d).

Παρόλα αυτά, όταν ρώτησαν την Πυθία ποιος είναι ο σοφότερος Έλληνας, αυτή απάντησε «ο Σωκράτης», μια απάντηση που διήγειρε την περιέργεια του Σωκράτη. Προσπάθησε λοιπόν να καταλάβει γιατί η Πυθία έδωσε τέτοιο χρησμό. Μιλώντας με διάφορους πολίτες στην Αθήνα, ο Σωκράτης κατάλαβε ότι ενώ εκείνος είχε τουλάχιστον την αυτογνωσία ότι δεν γνωρίζει τίποτε, εκείνοι νόμιζαν ότι ήξεραν τα πάντα, χωρίς όμως να ισχύει κάτι τέτοιο. Η Πυθία λοιπόν είπε ότι σοφότερος είναι εκείνος που έχει επίγνωση της άγνοιας του, και όχι εκείνος που στερείται αυτή την επίγνωση. Η άγνοια είναι σοφία.

Αν δεχτούμε ότι κάποια πράγματα τα γνωρίζουμε, ενώ άλλα όχι, η Σωκρατική προσέγγιση μας θυμίζει ότι πρέπει πάντα να έχουμε επίγνωση της γνώσης αλλά και της άγνοιας που μας χαρακτηρίζει. Αυτά τα δύο είναι αχώριστα και πάνε μαζί, με έμφαση στην άγνοια. 

Έτσι ο Σωκράτης, πιστός στην αρνητική του μέθοδο, προσεγγίζει την γνώση μέσα από την άγνοια. Η πρώτη και μεγάλη ωφέλεια αυτής της προσέγγισης είναι ότι η αποδοχή της άγνοιας είναι λυτρωτική. 
Ο άνθρωπος που αποδέχεται την άγνοια του είναι ελεύθερος να προσεγγίσει την γνώση, την Αλήθεια, σε σχέση με εκείνον που είναι δέσμιος μιας «δήθεν» γνώσης και δεν μπορεί να αναζητήσει τίποτε πέρα από τις αυταπάτες του. Όσο μεγαλύτερη η επίγνωση της άγνοιας που κατέχω, τόσο σοφότερος είμαι.

Νίκος Μορόπουλος

Σύμβουλος Εταιρικών Μετασχηματισμών (MSc)

https://www.cnn.gr/

Κυριακή 17 Μαρτίου 2024

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΒΑΣΙΖΟΤΑΝ ΣΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ο Σωκράτης δεν αποζητά μια οποιαδήποτε απάντηση, αποζητά την σωστή απάντηση και αν η σωστή απάντηση δεν φαίνεται στον ορίζοντα, συνεχίζει να ψάχνει.

Σε ό, τι αφορά την διαδικασία, η μέθοδος του Σωκράτη βασιζόταν σε ερωτήσεις και απαντήσεις. Έτσι με τον Ευθύφρονα, ένα νέο που κατηγορεί στο δικαστήριο τον πατέρα του για φόνο, ο Σωκράτης προσπαθεί να μάθει τι είναι η ευσέβεια και τι η ασέβεια, τι είναι το όσιο και το ανόσιο. Ο Σωκράτης τοποθετεί τον εαυτό του στην θέση του άσχετου, του μαθητή, και ζητά από τον Ευθύφρονα να τον διδάξει. Ενώ όμως ο Ευθύφρων ξεκινάει γεμάτος αυτοπεποίθηση και είναι κολακευμένος που ο Σωκράτης τον θεωρεί δάσκαλο του, σιγά – σιγά χάνει τον βηματισμό του. Ο Σωκράτης απορρίπτει τις απαντήσεις που είναι ανεπαρκείς την μία μετά την άλλη.

Στο τέλος του διαλόγου, ο Σωκράτης επισημαίνει στον Ευθύφρονα:

«Η μήπως δεν καταλαβαίνεις ότι ή κουβέντα μας έφερε μια γυροβολιά κι ήρθε πάλι στο ίδιο σημείο;»

Ο Ευθύφρων πανικοβάλλεται κι εγκαταλείπει τον διάλογο με τον Σωκράτη, χωρίς να έχει απαντήσει τι είναι η ευσέβεια και τι είναι η ασέβεια. Έτσι τελειώνει και ο διάλογος. Χωρίς να δοθεί η ΣΩΣΤΗ απάντηση, χωρίς να γνωρίζουμε ποια είναι αυτή, με ένα μεγάλο ερωτηματικό να καλύπτει τα πάντα.

Και στη διαδικασία λοιπόν, ο Σωκράτης ακολουθεί μια αρνητική μέθοδο αφού εκείνο που καταφέρνει είναι να απορρίπτει τις ανεπαρκείς απαντήσεις, χωρίς να διασφαλίζει την ύπαρξη και την εύρεση της σωστής απάντησης.

Ο Σωκράτης δεν αποζητά μια οποιαδήποτε απάντηση, αποζητά την σωστή απάντηση. Και αν η σωστή απάντηση δεν φαίνεται στον ορίζοντα, συνεχίζει να ψάχνει, χωρίς να πανικοβάλλεται από το κενό. Η αναζήτηση της Αλήθειας είναι τόσο σημαντική για τον Σωκράτη που δεν θα διστάσει και ο ίδιος να αλλάξει γνώμη αν η διαλεκτική διαδικασία το επιβάλλει.

Απευθυνόμενος στον μεγάλο σοφιστή Πρωταγόρα, ο Σωκράτης λέει: «δεν έχω άλλο ενδιαφέρον να επιχειρηματολογώ μαζί σου, παρά να ξεκαθαρίζω τα προβλήματα μου καθώς προκύπτουν» (Πρωταγόρας, 348c)

Νίκος Μορόπουλος

Σύμβουλος Εταιρικών Μετασχηματισμών (MSc)

https://www.cnn.gr/

Ο Σωκράτης καλεί τον άνθρωπο να διαμορφώσει ο ίδιος την προσωπική του άποψη σχετικά με τα μικρά και τα μεγάλα θέματα της ζωής με κριτική προσέγγιση.

Επίκαιρα στοιχεία της Σωκρατικής φιλοσοφίας

Η λέξη κλειδί στην Σωκρατική φιλοσοφική ύπαρξη είναι η αναζήτηση, το ψάξιμο, όχι η σιγουριά και η εξασφάλιση κάποιου τελικού αποτελέσματος, με τρόπο που αναδεικνύει το υποκείμενο, και όχι μια απρόσωπη αντικειμενικότητα.

Αν ακολουθήσουμε μια τέτοια προσέγγιση στην σχέση ενός σύγχρονου ανθρώπου με την θρησκεία, θα δούμε ότι πολλά από τα μεγάλα προβλήματα δημιουργούνται από την άκριτη και εύκολη υιοθέτηση των θρησκευτικών ιδεών και δογμάτων, χωρίς κόπο, χωρίς προσωπική επεξεργασία. Με τον «τυφλό» και άβουλο αυτό τρόπο είναι πολύ εύκολο να γίνουν δεκτές πρακτικές που θα απορρίπτονταν αν είχαν υποβληθεί στην βάσανο της Σωκρατικής διερεύνησης.

Όχι μόνο θρησκείες, αλλά και πολιτικά κόμματα και κυβερνήτες, επιδιώκουν να έχουν άβουλο και τυφλό κοινό να τους ακολουθεί, μια άμορφη μάζα που εκτελεί χωρίς να σκέφτεται και να αναλύει όλες τις εντολές του θρησκευτικού ή/και πολιτικού ηγέτη.

Μόλις όμως ο πιστός, ο πολίτης, πάψει να είναι άβουλο όν, και αρχίσει να σκέφτεται και να κρίνει και να εξετάζει, οι άκαμπτες και άκριτες «αλήθειες» καταρρέουν. Ο κόσμος μετατρέπεται σε ένα κόσμο πολύ δύσκολο, και μόνο με πολλή προσπάθεια θα καταφέρει ο πιστός, ο πολίτης, να αποκτήσει μια εικόνα του τι συμβαίνει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχει την πλήρη εικόνα.

Ο Σωκράτης μας προτρέπει να ακολουθήσουμε την δύσκολη οδό είτε αυτή αφορά την θρησκευτική ζωή, είτε την πολιτική, είτε οιανδήποτε άλλη πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Όπως έστρεψε την ματιά της Φιλοσοφίας μακριά από την Φύση και την προσανατόλισε στον άνθρωπο, έτσι την στρέφει μακριά από τα θρησκευτικά και πολιτικά δόγματα, και τις απόλυτες αλήθειες, και καλεί τον άνθρωπο να ψάξει να βρει και να διαμορφώσει ο ίδιος την προσωπική του άποψη σχετικά με τα μικρά και τα μεγάλα θέματα της ζωής. Αυτό δεν σημαίνει απάρνηση, αλλά κριτική προσέγγιση. Και θεωρώ ότι την έχουμε σήμερα πολύ μεγάλη ανάγκη.

Νίκος Μορόπουλος

Σύμβουλος Εταιρικών Μετασχηματισμών (MSc)

https://www.cnn.gr/

Τι σημαίνει «καλὸς κἀγαθός»;

Με την Συγγραφέα Δήμητρα Λιάτσα

Η Δήμητρα Λιάτσα γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη. Έκανε φιλολογικές σπουδές. Ξένες γλώσσες: Αγγλικά, Γαλλικά και Ιταλικά. Εργάστηκε επί σειρά ετών στην επιμέλεια βιβλίων. Μετέφρασε άνω των 30 τίτλων κυρίως από την Αγγλική γλώσσα. Έγραψε άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες, με αντικείμενο την Ελληνική Γραμματεία. Έδωσε σειρά ομιλιών προσκεκλημένη από το Ινστιτούτο Αριστοτέλης, με θέμα την Ελληνική Γραμματεία, την Ιστορία και την παιδεία. Από το 2009 ασχολείται με την συστηματική μελέτη του Ομήρου και από το 2014 με την ανάγνωση, τον σχολιασμό και την ανάρτηση στο διαδίκτυο ολόκληρης της Οδύσσειας. Από το 2017 έχει ξεκινήσει και την ανάγνωση, τον σχολιασμό και την ανάρτηση στο διαδίκτυο ολόκληρης της Ιλιάδος.

Η Δήμητρα Λιάτσα είναι συγγραφεύς των βιβλίων: «Τα ψέματα που λένε για την Ελλάδα» (2004) και «Η Ελληνική καταγωγή του Χριστιανικού μύθου» (2013), τα οποία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δήλιος.

Ο Αλκαίος είναι συγγραφεύς δύο βιβλίων. Του βιβλίου "Ο Δρόμος του ηγέτη" (Εξαντληθέν) και του βιβλίου "Το μυστικό πεπρωμένο της Ελλάδος". Εκδόσεις Δήλιος.

Λόγοι και Ομιλίες της Δήμητρας Λιάτσα: ΕΔΩ

Ομήρου Ιλιάς: ΕΔΩ

Ομήρου Οδύσσεια: ΕΔΩ

Από «Φρυκτωρίες» και «Βισάλτη»: ΕΔΩ

Ομηρικός Κύκλος

Αλήθειες Και Ψέματα Για Την ΕΛΛΗΝΙΔΑ Των Αρχαίων Χρόνων

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ. Σωστή ή λανθασμένη;

Κατόπιν μίας έρευνας ή καλύτερα δημοσκόπησης θα λέγαμε, σχεδόν όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας μας είπαν ότι η αρχαία Ελληνίδα ήταν πολύ περιορισμένη, δεν είχε δικαιώματα, και διάφορα άλλα επιχειρήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Το δυσάρεστο είναι ότι σε αυτό το πλαίσιο βρίσκονται και οι εκπαιδευτικοί, δάσκαλοι, φιλόλογοι κ.λ.π., δηλαδή αυτοί στους οποίους εμπιστευόμαστε τα παιδιά μας… Και προχωράμε στα χειρότερα: Ο Έλλην Ιστορικός- Δημοσιογράφος Μ. Δ. Καλαποθάκης αναφέρει στο σύγγραμμα του "Η Ελληνική Κοινωνία κατά την Αρχαιότητα" …. (οι Ελληνίδες) ήσαν αληθή ανδράποδα, αγράμματοι και εξηυτελισμέναι!

Μη χειρότερα! Αχ, να και τα χειρότερα: Ο παγκοσμίου φήμης, εξαίρετος W. Durant στο έργο του, στην βαρυσήμαντη και σε όλη την υφήλιο αποδεχτή, "Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού" Β´ τόμος, σελ. 317-319 πληροφορεί:
"Η σύζυγος εάν πεπλοφορεί και συνοδεύεται καταλλήλως, μπορεί να επισκεφτεί και τους οικείους της…" Καλά ρε μάγκα Durant, δηλαδή πήγαινε μόνο με συνοδεία στους συγγενείς και φίλους; Με μπούρκα ή μήπως με φερετζέ; Και συνεχίζει.… "Πρέπει να παραμένει εις την οικίαν της και να μην εμφανίζεται στα παράθυρα." Μάλιστα. Την είχανε και φυλακισμένη. Βέβαια είχε και παράθυρα αλλά δεν έκανε να τα χρησιμοποιεί…

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ
Έτσι θα ήταν σκέφτεστε; Ε, λοιπόν, ο ίδιος ο Durant στη ίδια παράγραφο αναφέρει: "...ημπορεί ακόμη να λάβει μέρος εις τας θρησκευτικάς τελετάς και να παραστεί εις τα διδασκόμενα θεατρικά έργα". Αγαπητοί φίλες και φίλοι, αυτές οι θρησκευτικές τελετές κάλυπταν το1/6 του Αττικού έτους, οι δε διδασκαλίες διαρκούσαν περισσότερο από δέκα μέρες. Πόσες γυναίκες πάνε σήμερα περισσότερο από δέκα φορές τον χρόνο θέατρο; Και πόσες λαμβάνουν το 1/6 της χρονιάς μέρος σε θρησκευτικές τελετές;

Πώς όμως βγάζει η κοινή γνώμη και μάλιστα η ελληνική τόσο επιπόλαια συμπεράσματα; Με λίγα λόγια απαντάει ο Θουκυδίδης: χωρίς μεγάλη ταλαιπωρία κάνουν την αναζήτηση της αλήθειας και με τα έτοιμα τρέφονται. Η αλήθεια είναι διαφορετική και συχνά τη βρίσκουμε μέσα από την αμφισβήτηση και την ακούμε με τα μάτια μας.

.ΟΤΑΝ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΜΙΛΟΥΝ
Οι νεκροί δεν λένε ποτέ ψέματα. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο μία αρκετά αξιόπιστη πηγή είναι οι επιτύμβιες στήλες, οι "ταφόπετρες των νεκρών μας". 
Ένα κοριτσάκι που διαβάζει. Μιλάει η νεκρική σιωπή από το μαρμάρινο ανάγλυφο, καθώς βλέπουμε το κοριτσάκι στο ταξίδι του για τον άλλο κόσμο να διαβάζει ένα βιβλίο! (Βρετανικό Μουσείο)

 Αν θέλετε διαβάστε με την απαραίτητη ευλάβεια τι γράφτηκε για ένα κορίτσι που πέθανε μόλις είκοσι χρονών:

"…όλος ο κόσμος της Αθήνας για μένα έκλαψε, για τα νιάτα και την σωφροσύνη, και το πιο πολύ ΓΙΑΤΙ ΦΡΟΝΤΙΖΑ ΠΟΛΥ ΤΗΝ ΜΟΡΦΩΣΗ ΜΟΥ και την σοφία. Τα δάκρυα δεν σταματάνε από τού πατέρα μου τα μάτια, που χάσανε της ζωής του την χαρά και τα χέρια που θα τον γεροκομούσαν. Τα χρόνια της ζωής μου είκοσι". ΑΘΗΝΑ•Ι•Σ ΘΕΟΦΙΛΟΥ ΚΕΚΡΟΠΟΣ

Έτσι είναι οι αγράμματες γυναίκες; Μάλλον οι αρχαίες Ελληνίδες όχι μόνο ήξεραν να ζουν αξιοπρεπώς αλλά και τον θάνατο να αντιμετωπίζουν με σωφροσύνη και αξιοπρέπεια. Επί του θέματος ζωής και θανάτου αξιοσημείωτο είναι ότι το γνωστό "Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ" δεν το έλεγε ο άντρας, ο πατέρας του στρατιώτη, αλλά γυναίκα, η ίδια η μητέρα του!

ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
Στοιχειώδης εκπαίδευση: Γραφή, ανάγνωση, λυρική και επιλεγμένη επική ποίηση, χορός. Περίπου μέχρι δώδεκα χρονών.
Μέση και ανωτέρα εκπαίδευση: Μέχρι περίπου τα είκοσι της χρόνια εκπαιδεύεται συνήθως από την μητέρα της στην οικονομία και διαχείριση του νοικοκυριού, υφαντική, χειροτεχνία, διακοσμητική. Επίσης υπήρχαν για τις κόρες πλουσιοτέρων Αθηναίων ιδιωτικά οικοδιδασκαλεία στα οποία σπούδαζαν μουσική, κιθαρωδία, όρχηση κ.λ.π.

Ανωτάτη εκπαίδευση: Πλήθος ανωτάτων σχολών δεχόταν ευχαρίστως γυναίκες!

Επειδή η ιστορία ασχολείται κυρίως με πολέμους οι οποίοι με εξαίρεση των Αμαζόνων και ολιγοστών εξαιρέσεων άλλων γυναικών είναι ανδροκρατική, δεν έχουμε όλα τα ονόματα των γυναικών επιστημόνων. Παρ όλα αυτά υπάρχουν πάρα πολλές γυναίκες που διέπρεψαν στον χώρο της επιστήμης.

Στην Ανωτάτη Φιλοσοφική και Μαθηματική Σχολή του κορυφαίου Διδασκάλου Πυθαγόρα διέπρεψαν:
Οι Θεανώ, Θεόκλεια, Ασκληπιγένεια, Περικτιόνη, Φιλτύς, Μελίσσα, Τιμύχα, Μιλλία, Χειλωνίς, Κρατησόκλεια, Βοιώ, Θεάδουσα και πολλές άλλες. Και ξέρετε ποιος ήταν ο Διδάσκαλος των « Ηθικών αρχών» του Πυθαγόρα; Η Θεμιστόκλεια, η Ιέρεια των Δελφών!

Η Σχολή του Επίκουρου: Οι Άνθεια, Λεόντιον, Ερώτιον.

Η Πλατωνική Ακαδημία: Το Πανεπιστήμιο της Αρχαίας Ελλάδας, διήρκεσε σχεδόν 1000 χρόνια μέχρι που ο Ιουστινιανός για να σώσει τον κόσμο από …την ιερόσυλο τρέλα των Ελλήνων (Ιουστινιανός Κώδιξ) το έκλεισε.
Διεσώθησαν τα ονόματα της Λασθένειας, και της Αξιοθέας.

Ανώτατες Σχολές Ιατρικής: Κνίδος, Κως, Αλεξάνδρεια. Διέπρεψαν οι: Αγνοδίκη, Δεινομάχη, Ερμιόνη, Ευτυχία, Φιλονίλα, Κλεοπάτρα μάλιστα βοηθός και συνεργάτρια του μεγάλου ιατρού Γαληνού, Ολυμπιάς, Σάλπη και πολλές άλλες.

Γνωρίζετε ότι η Ελληνίδα Φαραώ της Αιγύπτου Κλεοπάτρα δεν έφτιαχνε μόνο δηλητήρια αλλά και φάρμακα και ότι έγραψε ένα βιβλίο περί φαρμάκων; Φυσικά αυτό στα Χολιγουντιανά έργα δεν αναφέρεται.

Αυτά εν ολίγοις για την ανώτατη εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα. Αλλά σκεφτήκατε από πότε συμμετέχουν οι γυναίκες στην ανώτατη εκπαίδευση στον μοντέρνο κόσμο; Το 1890 μ.Χ. διέγραψαν όλες τις γυναίκες που θέλησαν να λάβουν μέρος στην ανώτατη εκπαίδευση. Αυτό δεν έγινε ούτε στην Αφρική ούτε στην Ασία, αλλά στην πεπολιτισμένη Μ. Βρετανία! Στην Ελλάδα παρά τις επελάσεις της έφιππης αστυνομίας στο πανεπιστήμιο τόλμησε να σπουδάσει μόλις το 1896 μ.Χ. η Ελληνίδα Αγγελική Παναγιωτάκη.

ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ !
Η εντύπωση ότι στο όρος Άθως ζούσαν μόνο άντρες είναι λάθος. Μάλλον θα πρέπει οι αρθρογράφοι να μας εξηγήσουν για ποιο λόγο δεν το αναφέρουν. Είναι ύποπτο να ξεκινάς την Ιστορία της Ελλάδος από τους μοναχούς….

Από την μυθολογία μαθαίνουμε ότι το όρος είχε παραχωρηθεί από τον Δία στην "χρυσόθρονον αγνήν Αρτέμιδα". Σε πολλούς είναι επίσης γνωστό ότι λέγεται και ο "κήπος της Παναγίας", και πρωτύτερα ονομαζόταν "ο κήπος της Αρτέμιδος". Μάλιστα ο αρχιμανδρίτης Ανδρέας Αγιορείτης ο οποίος έζησε μία δεκαετία σε Σκήτη αναφέρει ότι βρέθηκε εκεί νόμισμα με απεικόνιση της θεάς Αρτέμιδος.

Επίσης ο Παυσανίας (Αρκαδικά 31,8) αναφέρει ότι, σε ιερά αφιερωμένα σε θεές επιτρεπόταν η είσοδος σε γυναίκες, αλλά σε άνδρες μόνο μία φορά τον χρόνο.

[Διαβάστε: ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΑΘΩΣ ή ΑΛΣΟΣ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΑΡΤΕΜΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑIΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ...]

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΙΕΡΑΤΙΚΑ ΑΞΙΩΜΑΤΑ
Τα ιερατικά αξιώματα των γυναικών ήταν: Ιέρεια, Πρωθιερέα, Μυσταγωγός, Υδρανός (για βάφτιση), Παναγείς (πάναγνες), Ιεροφάντιδες, Ιεραπόλοι, Αρχιέρεια, Προμάντις.

ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΟΡΤΕΣ
Ανθεσφόρια (Ηροσάνθεια), Γυναικοθύνθια (Αλεαία), Εκδύσια (Αποδύσια), Ενδυμάτια, Ηρώα, Ηραία Θύεια: Οι γυναικείοι Ολυμπιακοί αγώνες, Θυίεια, Μύσια, Τιτθηνίδια, Μύσια, Καρυάτεια.
Στα Καρυάτεια, στην πόλη Καρυές της Αρκαδίας όμορφες γυναίκες έδειχναν τα κάλλη τους σε άνδρες και επιλέγανε έναν για σύζυγο. Από αυτές τις Καρυάτιδες έξι στον αριθμό, είχε την έμπνευση του ο Φειδίας και τις ανέβασε στην αθανασία με τα υπέροχα αγάλματα στην Ακρόπολη.

Μέχρι που ο αδίστακτος Ελγίνος κατάφερε την: ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΠΕΝΤΑΜΟΡΦΗΣ ΑΔΕΛΦΗΣ
"Κλέφτες και βάρβαροι πήραν την αδελφούλα σας, μείνατε πέντε• τα ολόρθα κορμιά σας, από τον θάνατο ασκέβρωτα, ο πόνος βαθύτερα κι απο τον θάνατο σκέβρωσε• βόγγος και κλάμα η φευγάτη κι αντιβογγήξατε εσείς και γινήκατε βρύσες του θρήνου….“ Κ. ΠΑΛΑΜΑΣ Καρυάτιδες (Ασάλευτη ζωή)

Διερωτηθήκατε αλήθεια, γιατί ο Ελγίνος πήρε μόνο μία από τις Καρυάτιδες; Στις "Παραδόσεις" του ο Νικόλαος Πολίτης αναφέρει (και ο Μακρυγιάννης), εκεί που πήγαιναν να τις βγάλουν, τις ακούν να σκούζουν λυπητερά και να φωνάζουν την αδελφή τους. Οι Τούρκοι τρόμαξαν κι έφυγαν και με κανένα λόγο δεν ήθελαν να δοκιμάσουν να τις βγάλουν. Πολλοί ήταν κάτω από το κάστρο που άκουγαν όλη νύχτα τις μαρμαρένιες κόρες να κλαίνε….“.

Μάλιστα δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίζονται ότι επί χρόνια ολόκληρα τις άκουγαν. Φαίνεται η ρήση "δια αυτά πολεμήσαμε" του στρατηγού της Επαναστάσεως του 1821 Μακρυγιάννη αποτρέποντας έτσι Έλληνες στρατιώτες που ήθελαν να πουλήσουν σε ξένους Ελληνικά αγάλματα, είναι σοφότατη.

MINI - ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΑ - ΚΑΛΙΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΜΑΚΙΓΙΑΖ

Μίνι: Οι πλέον αισθησιακές (sexy) γυναίκες ήταν οι Σπαρτιάτισσες, οι οποίες φορούσαν κοντό χιτώνα και μάλιστα στο δεξί μέρος σχιστό. Για αυτό και ο όρος φαινομηρίδες (Φαίνονταν ο μηρός). Επίσης φορούσαν περίδεσμο και στρόφιον, μία ζώνη κάτω από τους μαστούς για καλύτερη υποστήριξη τους.

Κομμωτήρια: Ειδικές κομμώτριες με ειδικά κομμωτικά όργανα, τους βοστρυχωτήρες (πιστολάκια) τα οποία θέρμαναν στην φωτιά επετύγχαναν υπέροχες κομμώσεις.

Καλλιστεία: Αγώνες κάλλους διεξάγονταν στην Λέσβο προς τιμήν της θεάς Ήρας καλούμενοι «Καλλιστεία», Τένεδο, Έφεσο καθώς και σε διάφορες άλλες πόλεις.

Μακιγιάζ: Η ψιμμυθίστρια (κοσμητικός) είχε μια ειδική κόκκινη σκόνη (πούδρα) με την οποία προσέδινε στις πελάτισσες της ροδόχροη εμφάνιση στα μάγουλα. Επίσης υπήρχε και η τριχοβάπτρια η οποία χρησιμοποιούσε εκχείλιμα φυσικών αλοιφών και ορυκτών για την χρωμάτωση των μαλλιών αλλά και του προσώπου. Για τα βλέφαρα υπήρχε ειδικό παρασκεύασμα το καλλιβρέφαρον και για την σκίαση χρησιμοποιούσαν τον «στίμμιν» ένα σκεύασμα από αντιμόνιο και θείο. Για τον τονισμό και καθαρισμό των βλεφαρίδων υπήρχε ειδικό εργαλείο, το βλεφαρόξυστον (τσιμπιδάκι φρυδιών).

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Αναμφισβήτητο είναι το δικαίωμα συμμετοχής γυναικών στην κοινωνική και λατρευτική ζωή της πόλεως. Είχαν δηλαδή κοινωνικά και αστικά δικαιώματα, πολλά δια νόμου και πολλά εκ τριτενεργείας, ως συνδεομένων με τον πολίτη.
Πολιτικά δικαιώματα δεν είχαν. Ούτε στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ούτε στο Βυζάντιο. Ούτε στην Γαλλική Επανάσταση. Σκεφτείτε λοιπόν πριν από πόσα χρόνια οι γυναίκες απέκτησαν πολιτικά δικαιώματα. Και όχι σε όλο τον κόσμο. Για διευκόλυνση σας, ο αριθμός είναι μόνο διψήφιος….

Εάν λοιπόν συναντήσετε κάποια στιγμή κανέναν από τους ελεεινολογούντες, περί αρχαίας Ελλάδος και Ελληνίδων, μπορείτε να του πείτε την γνωστή ρήση της Υπουργού Παιδείας: ΔΕΝ ΜΑΣΑΜΕ.-

Αρθρογραφία: Επιλεκτικά από το βιβλίο “Η αποκάλυψη της Αρχαίας Ελληνίδας / Η Κατάρριψη των Μύθων“ Δρ. Παναγιώτης Κυριακόπουλος, Εκδόσεις Εύανδρος.

alfeiospotamos - 2008

---------------------------------------

ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΙΕΡΕΙΕΣ

ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΡΧΑΙΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ – ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Αρχειοθήκη ιστολογίου