ΜΥΣΤΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Η γεωμαντεία-γεωδαισία κατά την αρχαιότητα ήταν κανόνας που εφαρμόστηκε στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Οι έρευνες του Θ. Μανιά (βλ. Τα Άγνωστα Μεγαλουργήματα των Αρχαίων Ελλήνων, Πύρινος Κόσμος) αποκάλυψαν πράγματι ένα καταπληκτικό γεωμετρικό-γεωδαιτικό τριγωνισμό, αλλά και ομόκεντρους κύκλους γύρω από σημαντικές πόλεις και ιερά της αρχαιότητας.
Η αρχαία γνώση της γεωδαιτικής πιθανόν να χάθηκε για αρκετούς αιώνες, αλλά η προσέγγιση του χάρτη της σημερινής Θεσσαλονίκης από γεωμαντική σκοπιά -και σε συνδυασμό με την ιστορία της- μας αφήνει έκπληκτους. Ευθείες γραμμές, ομόκεντροι κύκλοι, ισοσκελή τρίγωνα και πολύγωνα συνδέουν πράγματι πολλά αρχαία, βυζαντινά, αλλά και σύγχρονα σημαντικά κτίρια. Να είναι άραγε απλή σύμπτωση;
Ανατρέχοντας στη νεότερη ιστορία της πόλης, σκοντάφτουμε στη «σημαδιακή» πυρκαγιά του 1917. Πέντε χρόνια μετά την ενσωμάτωση της πόλης στη σύγχρονη Ελλάδα (1912) και ένα χρόνο μετά την επανάσταση στη Θεσσαλονίκη, που οδήγησε στο σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ξέσπασε η πυρκαγιά που κατέστρεψε το κέντρο της πόλης.
Η μεγάλη καταστροφή έγινε αφορμή για την εκπόνηση νέου ρυμοτομικού σχεδίου. Η κυβέρνηση Βενιζέλου, λίγες μόνο μέρες μετά την καταστροφή και σύμφωνα με το Ν.823/1917 που εκπόνησε ο τότε Υπουργός συγκοινωνιών Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ανήγγειλε πως δεν θα επιτρεπόταν η ανεξέλεγκτη ανοικοδόμηση.
Ο ίδιος ο Παπαναστασίου με απόφαση του ίδρυσε τη Διεθνή Επιτροπή Νέου Σχεδίου Θεσσαλονίκης, η οποία ανέλαβε το σχεδιασμό της ρυμοτομίας. Πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Γάλλος αρχιτέκτονας Ερνέστ Εμπράρ, ενώ ο Γάλλος μηχανικός Ζαν Πλεϊμπέρ και ο Άγγλος αρχιτέκτονας και σχεδιαστής υπαίθριων χώρων Τόμας Μόσον εμφανίζονται ανάμεσα στα μέλη της.

Μπορεί τυχαίο μπορεί και όχι...

Το σχέδιο που εκπονήθηκε δεν εφαρμόστηκε βέβαια απόλυτα, καθώς οι μεγαλοϊδιοκτήτες άσκησαν πιέσεις που οδήγησαν σε πολλές τροποποιήσεις. Ωστόσο, το κέντρο της Θεσσαλονίκης ακολουθεί μέχρι σήμερα εκείνον το βασικό σχεδιασμό. Ακριβώς στο κέντρο ξεχωρίζει το εξάγωνο που σχηματίζεται από τις οδούς: Τσιμισκή, Δωδεκανήσου, Καραολή Δημητρίου, Αγ. Δημητρίου, Ιασονίδου, Π.Π. Γερμανού. Οι δύο μεγάλες διαγώνιες οδοί -Δωδεκανήσου και Καραολή Δημητρίου- συναντώνται με γωνία 90° στην πλατεία Δημοκρατίας (Βαρδαρίου), ενώ ακριβώς απέναντι, στο ύψος της Καμάρας, σχηματίζουν ορθή γωνία οι διαγώνιες Ιασονίδου και Π.Π. Γερμανού. Τις παραπάνω γωνίες διχοτομεί ο κεντρικός άξονας της Εγνατίας οδού, ενώ κάθετα προς αυτήν, στο κέντρο περίπου -ελαφρώς δεξιότερα- εμφανίζεται ο άξονας της πλατείας Αριστοτέλους. Το εξάγωνο με τον οριζόντιο άξονα της Εγνατίας θυμίζει κατά περίεργο τρόπο ένα κεφαλαίο «Θ», ενώ με τον κάθετο άξονα της Αριστοτέλους ένα «Φ». Επιπλέον, στην πλατεία Δημοκρατίας, η Εγνατία -που συνεχίζει οριζόντια έως τη Μοναστηρίου- με τις συμμετρικά τοποθετημένες διαγώνιες οδούς γύρω της θυμίζει δύο συμμετρικά αρχαϊκά Ε κολλημένα στην πλάτη... Να πρόκειται για τυχαίο γεγονός;
Αξιοσημείωτο είναι επίσης, πως στην κάτω δεξιά πλευρά του κεντρικού εξαγώνου και γύρω από την πλατεία Ναυαρίνου -όπου βρίσκεται το Οκτάγωνο και τα ανάκτορα του Γαλέριου- σχηματίζεται ένα πεντάκτινο αστέρι, που συνδέει, μέσω των οδών Κούσκουρα και Π.Π. Γερμανού, τη Μητρόπολη (Γρηγόριος Παλαμάς), με την Αψίδα του Γαλέριου, κατεβαίνει από τη Γούναρη (την αρχαία πομπική οδό) μέχρι την πλατεία Φαναριωτών -όπου βρίσκεται ο Ναός της Νέας Παναγίας- ανεβαίνει την Παύλου Μελά μέχρι το Ναό της Αγίας Σοφίας (όπου φέρεται να βρισκόταν πριν τον 8ο αι. Ναός της Θεάς Αθηνάς), στρίβει δεξιά στην Αλ. Σβώλου και από το ύψος περίπου της Οδού Εθνικής Αμύνης μία νοητή ευθεία περνά πάνω από το Ναό το Αγίου Αντωνίου, επιστρέφοντας στη Μητρόπολη.
Αν μάλιστα αντικαταστήσουμε την πλατεία Φαναριωτών με το Λευκό Πύργο, όπου καταλήγει η οδός Παύλου Μελά, τότε η κάτω πλευρά του πενταγώνου, που σχηματίζεται από τη νοητή ευθεία που ενώνει τη Μητρόπολη με το Λευκό Πύργο, περνά οπή Λεωφόρο Νίκης ακριβώς πάνω από την παλιά διεύθυνση του Αμερικανικού Προξενείου... Στην ίδια περιοχή σχηματίζεται, από τις οδούς Κούσκουρα-Π.Π. Γερμανού οριζόντια και Π. Μελά κάθετα, ένας συμμετρικός σταυρός που έχει στην κορυφή του την Αγία Σοφία, στη βάση την πλατεία Φαναριωτών (και σε προέκταση το Λ. Πύργο), αριστερά τη Μητρόπολη και δεξιά την Παναγούδα. Ο κάθετος άξονας μάλιστα προεκτεινόμενος περνά από την αρχαία ρωμαϊκή αγορά και το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, συνδέοντας το τελευταίο με το Λευκό Πύργο... Στο σημείο που τέμνονται ο οριζόντιος και ο κάθετος άξονας του οταυρού, Π. Μελά με Π.Π. Γερμανού, έχουν την κορυφή τους τέσσερα ισοσκελή τρίγωνα. Το 1ο με βάση του την οδό Γούναρη, το 2ο τη Μητροπόλεως, το 3ο την Αγίας Σοφίας και το 4ο την Εγνατία. Ένα άλλο ισοσκελές τρίγωνο, με κορυφή του την Αγ. Σοφία και βάση τη Γούναρη, σχηματίζουν η οδός Παύλου Μελά και η Πατριάρχου Ιωακείμ προεκτεινόμενη νοερά μέχρι τη Ροτόντα. Ενώ με την ίδια κορυφή σχηματίζεται και τρίτο ισοσκελές τρίγωνο με βάση την οδό Εθνικής Αμύνης.

Πέλμα αρχαίου κίονος εντοιχισμένο
σε εκκλησία στο κέντρο της πόλης.

Η βάση ξεκινά από το Λευκό Πύργο, περνά από το Σιντριβάνι και καταλήγει στην τομή της οδού Αρμενοπούλου επί της Εθν. Αμύνης. Την κοινή γωνία της κορυφής των δύο αυτών τριγώνων (Αγία Σοφία) τέμνει η Αλεξάνδρου Σβώλου σε δύο ίσα μέρη και συνεχίζει στην άλλη πλευρά του περιβόλου του ναού με την οδό Ερμού...
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι ομόκεντροι κύκλοι που διαγράφονται γύρω από τη Ροτόντα (το αρχαίο Πάνθεον).
1. Ο πρώτος κύκλος, με ακτίνα την απόσταση Ροτόντα-Αψίδα Γαλέριου, περνά πάνω από τους Ναούς Αγ. Παντελεήμονα και Παναγίας Δεξιάς.
2. 0 επόμενος περνά πάνω από το Τουρκικό Προξενείο, το Σιντριβάνι, τη Σέρβικη Εκκλησία, και την Παναγούδα (Αγία Παρασκευή).
3. Άλλος κύκλος περνά πάνω από την Αχειροποίητο (όπου φέρεται να βρισκόταν Ναός του Διονύσου), τη Λαοδηγήτρια, το Ναό στα κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας, τα ανάκτορα του Γαλέριου και το Οκτάγωνο
4.Ο αμέσως επόμενος περνά από την Αγία Σοφία, τον Αγ. Νικόλαο Ορφανό και τις Κατακόμβες του Αγ. Ιωάννη.
5.Ο κύκλος με ακτίνα Ροτόντα-Αγ. Δημήτριο, περνά από το Αλατζά Ιμαρέτ, τους Ταξιάρχες, την πλατεία ΧΑΝΘ, τη ΒΔ άκρη του Αλεξάνδρειου Αθλητικού Μελάθρου, τη Στρατιωτική Λέσχη και τη Ρωμαϊκή Αγορά.
6.Αν φανταστούμε έναν κύκλο, του οποίου η γραμμή έχει το πάχος της διαμέτρου του Αλεξάνδρειου Αθλητικού Μελάθρου, τότε βρίσκουμε στην περιφέρεια του - επιπλέον στα όσα αναφέρθηκαν στο 6ο σημείο: Τον πύργο του ΟΤΕ, το Θέατρο Κήπου, το Λευκό Πύργο, την παλιά θέση του Αμερικανικού Προξενείου, τη Μητρόπολη, το πολιό Κεντρικό Ταχυδρομείο επί της Τσιμισκή, όπου σήμερα βρίσκεται το κτιριακό συγκρότημα που στεγάζει ανάμεσα σε άλλους και το Αμερικανικό Προξενείο (!), την Παναγία Ελεούσα, την Αγία Θεοδώρα, την Παναγία Χαλκέων, το Ρωμαϊκό Ωδείο, το Γενί Χαμάμ, και τη Δεξαμενή στον Άγιο Παύλο.
7. Άλλος κύκλος τέλος περνά από τον Προφήτη Ηλία, τον Όσιο Δαυίδ, τη Μονή Βλατάδων, τον Αγ. Παύλο -επί της ομώνυμης οδού- και τον Αγ. Παύλο πάνω από τη Δεξαμενή, το παλιό 424 Στρατιωτικό Νοσοκομείο και το Βασιλικό Θέατρο...

Βωμός και άλλα αρχαιοελληνικά 
σπαράγματα σε αυλή άλλης εκκλησίας 
στο κέντρο της πόλης.

Η πληθώρα των χριστιανικών ναών στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (χτισμένοι πάνω σε αρχαιοελληνικούς ναούς) και οι συνδέσεις τους τόσο με τη Ροτόντα, όσο και μεταξύ τους αφήνει με σχετική σιγουριά να υποθέσουμε πως εδώ βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα ενεργειακά κέντρα της πόλης. Μάλιστα, ο ναός της Αγίας Σοφίας φαίνεται πως παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο και πολύ πιθανόν να πρόκειται για πολύ βασικό γεωδαιτικό σημείο. Η μελέτη του χάρτη φανέρωσε ακόμη περισσότερες ενδιαφέρουσες συνδέσεις, μέσω κύκλων ή ευθειών, που συνδέουν τρία ή περισσότερα σημαντικά σημεία (π.χ. η ευθεία Άγιος Δημήτριος-Λευκός Πύργος περνά ακριβώς πάνω από την Αχειροποίητο), όμως θεωρώ πως πριν καταλήξουμε σε συμπεράσματα είναι καλό να προηγηθεί συστηματικότερη και σφαιρική μελέτη του τοπικού MATRIX. Και ποιος ξέρει, ίσως τελικά η ίδια η πόλη και ο χάρτης της να μας αποκαλύψουν και άλλα καλά κρυμμένα «μυστικά»...

Β.Χ. http://ofis66.blogspot.com/