"Πέντε δραχμές ύπνος"

Στο αφιόνι, στην παπαρούνα κατέφευγαν τα παλιά χρόνια κάποιες μανάδες για να κοιμίζουν τα μωρά τους. Η πρακτική αυτή δεν περιοριζόταν στις απόμακρες αγροτικές περιοχές. Όπως διαβάζουμε (Γιάννης Σιμωνέτης, "Η Αθήνα κάποτε", εκδ. Φιλιππότη), στην καρδιά της Αθήνας, στου Ψυρρή, υπήρχε γύρω στο 1935 ένα μικρό κατάστημα όπου πήγαιναν οι κάτοικοι του Μοναστηρακίου, των Αέρηδων, του Θησείου και των Πετραλώνων. Από εκεί αγόραζαν, "έναντι ενός πεντάδραχμου, μία δόση από ένα μαυριδερό ζαχαρούχο παχύρευστο σιρόπι το οποίο προκαλούσε βαθύ και παρατεταμένο ύπνο κυρίως στα πολύ μικρά παιδιά".
"Τράβα να μου αγοράσεις πέντε δραχμές 'ύπνο' ", είπε η θεία στο ανίψι της, δηλαδή στον 9χρονο τότε συγγραφέα, για να ησυχάσει το ζωηρούτσικο βρέφος. Και μόλις έβρεχαν τα χείλη του με τον "ύπνο", που ήταν πνιγμένος στο κανελογαρίφαλο, εκείνο ξεραινόταν μακαρίως.
Σήμερα, ο σιροπιαστός ύπνος, που προσφέρεται σε πολλές συσκευασίες, αρώματα και συχνότητες, παίρνει τα παιδιά, παίρνει και τους μεγάλους.
Ηδη στη δεκαετία του '80 οι αμερικανικές στατιστικές έλεγαν ότι ένα παιδί που τελειώνει το λύκειο έχει ξοδέψει πολύ περισσότερες ώρες μπροστά στην τηλεόραση παρά μέσα στη σχολική τάξη. Αν υπολογίσουμε ότι και στην Ελλάδα, κατά την τελευταία 15ετία, ο αριθμός των καναλιών αυξήθηκε και η μέση ημερήσια τηλεθέαση σχεδόν αγγίζει τις τέσσερις ώρες, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ένας έφηβος έχει ξοδέψει περισσότερες ώρες βλέποντας τηλεόραση παρά παίζοντας με συνομηλίκους του ή μαθαίνοντας γράμματα στο σχολείο.
Ωστόσο, η τηλεόραση δεν είναι ο κακός δαίμονας, η ξελογιάστρα μάγισσα. Η κατάντια της "άλλης ζωής", το κουρελιασμένο, το ανασφαλές και το άδειο της μας σπρώχνουν στο γυάλινο υποκατάστατο του παιχνιδιού, της παρέας, της ανθρώπινης επικοινωνίας.
Η τηλεόραση γίνεται το σύγχρονο ισοδύναμο του "πέντε δραχμών ύπνου", η λύση η φτηνή, η εύκολη, που δεν έχει τοξικές παρενέργιες.
Πριν από το βούλιαγμα στον γυάλινο οικιακό βυθό, πριν από τους γυάλινους άνδρες και τις γυναίκες που αγαπιούνται και μισούνται "σαν να καθαρίζουνε κρεμμύδια", πριν από "τις κάργες που χτυπιούνται" στα γυάλινα παράθυρα, έχουν προηγηθεί η φοβέρα και ο Θάνατος - ο μυθολογικός δίδυμος αδελφός του Υπνου. Στη γυάλινη "Πρέβεζα" δεν είναι ο αστυνόμος που διπλώνει, για να ζυγίσει, μιαν ''ελλιπή'' μερίδα", αλλά το "ρεπορτάζ" και η κρυφή κάμερα που καταγγέλλει, αποκαλύπτει, ξεγυμνώνει τα ανομήματα της Βάσης, της Φρουράς, της Εξηκονταρχίας και των λοιπών "πυλώνων". Βράδυ Σαββάτου ή Κυριακής "θ΄ακούσουμε την μπάντα", θα ψηφίσουμε το αστέρι που θέλουμε να μας φωτίζει γι' άλλη μια εβδομάδα, θα διαλέξουμε τον ύπνο, το φόβο και το θάνατο της αρεσκείας μας.
Η τηλεόραση δεν είναι καθρέφτης της ζωής, αλλά εξάρτημά της. "Πέντε δραχμές ύπνος" είναι και οι ματαιωμένες υποσχέσεις ή ο βελούδινος εκφοβισμός, τα ψέματα που μας λένε οι άλλοι ή που λέμε εμείς στον εαυτό μας: επήρα μια πλαστική κάρτα τραπέζης - πρώτη ανάληψις ευρώ τριάντα.
Το αφιόνι δεν μας το δίνει η μαμά μας για να ησυχάσουμε. Το παίρνουμε μόνοι μας, όχι για να μη μας ακούν οι άλλοι, αλλά για να μην ακούμε εμείς τις κραυγές του μέσα και του έξω κόσμου.

Της Μαριάννας Τζιαντζή, Καθημερινή - 'Αποτυπώματα' 6 Μαρτίου 2005

http://www.xrysalogia.gr/