Παρασκευή 21 Ιουνίου 2013

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ

Ο Σωκράτης δεν δίδασκε με την κλασσική μέθοδο της αγόρευσης όπως έκαναν οι υπόλοιποι, αλλά με διάλογο. Όπως η μαμή βοηθά να ξεγεννήσει η μάνα, έτσι και ο Σωκράτης βοηθούσε τον μαθητή στο να ξεγεννήσει από μέσα του την γνώση. Οι οδύνες του τοκετού παραλληλίζονταν με την οδύνη του μαθητή να μπορέσει να βγάλει στην επιφάνεια την συνειδητοποίηση της αγνοίας μας.
Η μέθοδος αυτή ονομάστηκε μαιευτική.
Σε κάθε συζήτηση ο Σωκράτης προσποιείται ότι αγνοεί ένα θέμα και ρωτά να μάθει περί τίνος πρόκειται. Ο συνομιλητής δίνει τον ορισμό σίγουρος για τον εαυτό του και ο Σωκράτης ξεκινά με τις ερωτήσεις του να του δείξει ότι νομίζει ότι ξέρει, και ότι στην πραγματικότητα δεν ξέρει τίποτε, οπότε να του ξυπνήσει την αυτογνωσία της άγνοιας δηλ το «γνώθι εις εαυτόν» που είναι η αρχή της γνώσεως.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το έργο «Μένων» όπου ο Πλάτωνας καταγράφει την συνομιλία του Σωκράτη με τον Θεσσαλό στρατηγό Μένων.
Ο Σωκράτης προσποιείται ότι δεν γνωρίζει την έννοια της λέξης αρετή. Ο Μένων πρόθυμος του δίνει τον ορισμό σίγουρος για τον εαυτό του. Ο Σωκράτης με την μαιευτική αναγκάζει τον Μένωνα να αυτοδιαψεύδεται συνεχώς.
Προσδιορισμός μιας έννοιας μέσω των Ορισμών.
Ο Σωκράτης αναρωτιόταν πως είναι δυνατόν να αποκαλούμε κάποιον ως  ̈καλό ̈ όταν δεν ξέρουμε τι είναι καλό, ή έξυπνο όταν δεν ξέρουμε τι είναι εξυπνάδα, ή τίμιο όταν δεν ξέρουμε τι είναι τιμιότητα, ευτυχία κτλ.
Ο Σωκράτης έψαχνε την πραγματική έννοια, δηλαδή την ουσία των πραγμάτων σε βάθος, αντί της επιφανειακής έννοιας που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας.
Σε μια συζήτηση,
ο Ευθύφρωνας ορίζει την έννοια ̈οσιότητα ̈ ως ̈όσιο είναι αυτό που ευχαριστεί τους θεούς ̈. Ο Σωκράτης όμως του λέει ότι εφόσον διαφορετικοί θεοί ευχαριστιούνται με διαφορετικά και πολλές φορές με αλληλοσυγκρουόμενα πράγματα, ο ορισμός αυτός επιτρέπει αντιφατικές συμπεριφορές να είναι όσιες...
Καταλήγει λοιπόν ότι δεν μπορεί να υπάρχει σύγκρουση του θείου (λόγω ότι το θείον έχει απόλυτη γνώση) και ρωτά τον Ευθύφρωνα αν άραγε όσιο είναι κάτι επειδή το αγαπούν οι θεοί ή οι θεοί το αγαπούν επειδή είναι όσιο; Έτσι η έννοια αυτονομείται από το θείο αλλά συγχρόνως οι θεοί είναι όλοι όσιοι.
Ο Σωκράτης ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με την ηθική. Προσπάθησε να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως τι είναι ευδαιμονία, πως πρέπει αν ζούμε; Ποια είναι η καλύτερη ζωή για τον άνθρωπο;
Ο Σωκράτης υποστήριζε με αδιάσειστα επιχειρήματα ότι η ανθρώπινη ευτυχία δεν εξαρτάται από υλικά αγαθά αλλά από την κατάσταση της ψυχής, και η κατάσταση της ψυχής από την καλοσύνη και την αγαθότητα.

3 σχόλια:

Σείριος είπε...

-Κάποτε κάποιος κλότσησε τον Σωκράτη χωρίς αιτία και δεν αντέδρασε. Τον ρωτήσανε λοιπόν το γιατί, και αυτός απάντησε «αν με κλότσαγε ένας γάιδαρος θα τον πήγαινα στα δικαστήρια;»

-Όταν κάποτε διάβασε βιβλίο του Ηράκλειτου που του έδωσε ο Ευριπίδης σχολίασε «όσα κατενόησα ήταν σπουδαία, υποθέτω και όσα δεν κατενόησα»

-Κάποτε ο Αλκιβιάδης του χάρισε ένα μεγάλο οικόπεδο για να χτίσει οικία, ο Σωκράτης αρνήθηκε λέγοντας «αν είχα ανάγκη υποδημάτων και μου έδινες ολόκληρο δέρμα βοδιού δεν θα γινόμουν γελοίος αν το έπαιρνα;»

-Όταν συχνά έβλεπε το πλήθος των άφθονων αγαθών έλεγε ικανοποιημένος «πόσα πράγματα δεν έχω ανάγκη...»

-Κάποτε κάλεσε για δείπνο στο σπίτι του κάποιους πλουσίους και η Ξανθίππη ντρεπόταν, τότε ο Σωκράτης της είπε «μην σκιάζεσαι, διότι αν είναι σωστοί και λογικοί θα συμπεριφερθούν καλώς, αν πάλι δεν είναι σωστοί, δεν αξίζει τον κόπο να στεναχωρούμεθα»

-Όταν ο Λυσίας του έγραψε μια απολογία για το δικαστήριο, ο Σωκράτης του είπε ότι είναι καλός ο λόγος αλλά δεν του ταιριάζει. Τότε ο Λυσίας τον ρώτησε πως είναι δυνατόν να είναι καλός αλλά να μην του ταιριάζει. Τότε ο Σωκράτης του αποκρίθηκε «δεν υπάρχουν καλά ρούχα και υποδήματα που να μην ταιριάζουν σε μένα;»

-Οι μαθητές του τον παρότρυναν να δραπετεύσει στην Θεσσαλία, και τα παιδία του που ήταν μικρά, θα τα φρόντιζαν αυτοί. Τότε ο Σωκράτης είπε «αν φύγω για την Θεσσαλία θα τα φροντίσετε, αν φύγω για τον Άδη δεν θα τα φροντίσετε;»


-Ο Σωκράτης έλεγε για την φτώχεια: «κανείς δεν την ζηλεύει, ούτε το επιδιώκει, αν μείνει δεν χάνεται, και παραμελούμενο δυναμώνει περισσότερο.

-Στον Αλκιβιάδη είχε πει ότι η όραση του νου γίνεται οξεία όταν η όραση των ματιών χάνει την δύναμη της.

-Σε μια γυναίκα που είχε ντυθεί ωραία, η οποία είπε ότι πάει να δει κάτι, ο Σωκράτης της είπε «δεν πας να δεις, αλλά να σε δουν».

-Στον μαθητή του Σιμμία είχε πει «αν δεις κάποιον φιλόσοφο να αγανακτεί όταν πρόκειται να πεθάνει, τότε να ξέρεις ότι δεν ήταν τελικά φιλόσοφος αλλά φιλοσώματος»

-Όταν ο Σωκράτης παρατήρησε κάποιον σε ένα συμπόσιο με λίγο έντονο τρόπο, ο Πλάτων του είπε «δεν θα ήταν καλύτερο να το τα έλεγες ιδιαιτέρως;» τότε Απάντησε ο Σωκράτης στον Πλάτωνα «δεν θα ήταν καλύτερα αν μου το έλεγες και συ ιδιαιτέρως;»

-Όταν ο Περικλής ήταν να εκφωνήσει τον «Επιτάφιο» ο Σωκράτης είπε «δεν είναι δύσκολο να επαινέσεις τους Αθηναίους, το δύσκολο θα ήταν να επαινέσεις τους Λακεδαιμόνιους».

-Κάποτε η συντροφιά του θαύμαζε την ομορφιά της εταίρας Θεοδότης, τότε ο Σωκράτης είπε: «Ποιο από τα δύο πρέπει; Εμείς να ευχαριστήσουμε την Θεοδότη διότι μας απέδειξε την ομορφιά της, ή εκείνη, που παρατηρήσαμε την ομορφιά της;»

-Όταν είδε κάποτε ο Σωκράτης κάποιον να χτυπάει τον υπηρέτη του τον ρώτησε το γιατί, τότε του απάντησε αυτός επειδή ο υπηρέτης του είναι λαιμαργότατος, βλακότατος, φιλαργυρότατος και οκνηρότατος. Και του λέει ο Σωκράτης « τότε ποιος από τους δύο χρειάζεται περισσότερο ξυλοκόπημα, εσύ ο υπηρέτης;»

-Ο Σωκράτης είπε σε κάποιον πλούσιο που καυχιόταν για τα πλούτη του, ότι δεν θα τον θαυμάσει αν δεν δει πρώτα το πώς χρησιμοποιεί αυτά τα πλούτη.

Ανώνυμος είπε...

ΩΡΑΙΟΝ

Ανώνυμος είπε...

ΠΟΛΥ ΚΑΛΟ

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Αρχειοθήκη ιστολογίου