Η ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΠΛΑΤΑΝΟΥΔΙΑ ΤΕΡΠΝΗΣ ΣΕΡΡΩΝ 17-21 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1913

Ο πρώτος δόλιος αιφνιδιασμός των Βουλγάρων.

Η μάχη αυτή σφραγίζεται από μια μοναδικότητα. Ότι από μέρος των Βουλγάρων, προκειμένου περί συμμάχου, ήταν ο πρώτος δόλιος αιφνιδιασμός, που αποσκοπούσε στην αλλαγή της στρατιωτικής ισορροπίας στην περιοχή της Νιγρίτας. Η ίδια τακτική θα εφαρμοστεί λίγο αργότερα με τους αιφνιδιασμούς στην περιοχή Παγγαίου.

Η ιστορική μάχη στα «Πλατανούδια» Τερπνής Σερρών διεξήχθη από 17-21 Φεβρουαρίου 1913 (σημερινό ημερολόγιο 2-6 Μαρτίου 1913) κατά τον Β΄Βαλκανικό Πόλεμο, μεταξύ των δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού βοηθούντων των κατοίκων της Τερπνής ενάντια των πολυάριθμων Βουλγαρικών δυνάμεων. Με την νίκη των Ελλήνων ματαιώθηκαν τα σχέδια των Βουλγάρων για την έξοδό τους στο Αιγαίο. Η 17η Φεβρουαρίου καθιερώθηκε ως Εθνική Τοπική Εορτή της Τερπνής, ενώ η 21η Φεβρουαρίου ως ημέρα απελευθέρωσης της Νιγρίτας.

Σύμφωνα με τον Σερραίο ιστορικό και συγγραφέα Γεώργιο Καφταντζή το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου 1913, βουλγαρικός στρατός, ένα τάγμα πεζικού, μια ίλη ιππικού και πυροβολικό, ξεκινώντας από τις Σέρρες, πέρασε τη γέφυρα του Όρλιακου (σήμερα Στρυμονικό ) αιφνιδιαστικά, και αφού εξουδετέρωσε την Ελληνική φρουρά της και τις ολιγάριθμες φρουρές των στρατιωτικών φυλακίων Δημητριτσίου και Λυγαριάς στάθμευσε στην Αγία Παρασκευή. Από κει έστειλε αγγελιοφόρο στο βουλγαρικό λόχο στη Νιγρίτα. Ο αγγελιοφόρος επιστρέφοντας στις 16/2/1913 συνελήφθη από περίπολο του Ελληνικού λόχου που έδρευε στην Τερπνή. Δεν ξέρουμε τι αποκάλυψε ή τι έγγραφα κατασχέθηκαν πάνω του. Τα σχέδια όμως των Βουλγάρων ήταν πλέον φανερά. Επεδίωκαν την κυριαρχία στην περιοχή της Νιγρίτας. Κατείχαν τον Λαχανά και το Κιλκίς. Άρχισαν ήδη να προβάλλουν δικαιώματα συγκυριαρχίας στη Θεσσαλονίκη. Προετοιμάζονταν να διαλύσουν την συμμαχία. Με τα δεδομένα λοιπόν αυτά, η προδρομική μάχη στα Πλατανούδια, δεν είναι ένα συνηθισμένο πολεμικό περιστατικό. Αποτελεί το πρώτο αποκαλυπτικό σημάδι, που αφυπνίζει και προετοιμάζει την Ελλάδα, πριν από τη συνθήκη του Λονδίνου που έγινε στις 17/30 Μαίου 1913.

Το βουλγαρικό τάγμα, που ήταν στην Αγία Παρασκευή, αφού ξημέρωσε η 17η Φεβρουαρίου και ο αγγελιοφόρος δεν γύρισε, ξεκίνησε για τη Νιγρίτα. Η Ελληνική διλοχία αποφάσισε να μην αφήσει τους Βουλγάρους να μπουν στη Νιγρίτα. Ένα τμήμα 130 ανδρών με διοικητή τον υπολοχαγό Σταυριανόπουλο και τους αξιωματικούς Κορδογιάννη, Γαρδίκα, Γαλανόπουλο και Παπακώστα καταλαμβάνει θέσεις στα υψώματα της Τερπνής με κεντρικό σημείο άμυνας τη θέση Πλατανούδια.

Πολλοί Τερπνιώτες οπλισμένοι σπεύδουν να συμπολεμήσουν με τους στρατιώτες. Ταυτόχρονα στη Νιγρίτα, τμήμα στρατού με τον ανθυπολοχαγό Φαλάγγα, ενισχυμένο με τα σώματα από ενόπλους χωρικούς των καπεταναίων Βλάχμπεη και Γιαγκλή και Νιγριτινούς πολίτες, κλείνουν τους στρατιώτες του βουλγαρικού λόχου στα χάνια και στο Α΄ δημοτικό σχολείο, όπου ήταν καταυλισμένοι. Ο Βλάχμπεης και ο Γιαγκλής, θα μεταβούν κατόπιν και θα ενισχύσουν τους στρατιώτες στην Τερπνή. Ο καιρός ήταν άθλιος. Έπεφτε χιονόνερο και είχε παγωνιά. Η μάχη άρχισε στις 2 το μεσημέρι και ήταν επίμονη, σκληρή και άγρια. Ακριβείς λεπτομέρειες για τη μάχη από ειδικό στρατιωτικό δεν έχουμε.

Η μάχη

Η προφορική παράδοση, όπως είναι φυσικό, διασώζει αρκετές παραλλαγές. Μας ενδιαφέρει όμως το κύριο γεγονός και το αποτέλεσμα. Ας ακούσομε πως την περιγράφει ένας σύγχρονος Τερπνιώτης. «Το πεζικό των Βουλγάρων αναπτύσσεται με άλματα και προσπαθεί να πλησιάσει το λόχο μας, αλλά όλες του οι επιθέσεις αποκρούονται με πολλούς νεκρούς. Ένα βουλγαρικό τμήμα μετακινείται προς τα αμπέλια δεξιά για να πλευροκοπήσει τις θέσεις μας. Αποκρούεται και αυτό από τον ανθυπολοχαγό Κορδογιάννη με λίγους στρατιώτες και Τερπνιώτες οπλισμένους. Το βουλγαρικό ιππικό προσπαθεί να πλησιάσει από τον κάμπο με ξαφνικές επελάσεις, μα τα πολυβόλα του λόχου μας και οι πολίτες της Τερπνής που έχουν σχηματίσει γραμμή μετωπική από τα Πλατανούδια μέχρι τη Νιγρίτα, το θερίζουν….»

Είναι βέβαιον, πως τα Ελληνικά στρατιωτικά τμήματα της περιοχής Νιγρίτας, που ανήκαν στις προφυλακές της 7ης Μεραρχίας, απέκρουσαν τον βουλγαρικό με δική τους ευθύνη και πρωτοβουλία. Σχετικά με τις διαταγές που είχαν γράφει πάλι ο Σπυριδάκης. «Είχον διαταγάς να μη γίνωνται αίτιοι προς ρήξιν, να φροντίζωσι δε πάντοτε να φέρωνται προς τους Βουλγάρους ως προς συμμάχους. Προς τούτο δε διά ύψιστα συμφέροντα της πατρίδος, ως έγραφον επί λέξει αι σχετικαί διαταγαί του στρατιωτικού διοικητού Θεσσαλονίκης, καθόσον, ως υπενοείτο, αι μεραρχίαι αι ιδικαί μας ευρίσκοντο πάσαι εις το εν Ηπείρω θέατρον, πλην της 7ης της ολιγαριθμοτέρας τότε… Πάντες όμως αντελαμβάνοντο ότι δεν ήτο δυνατόν να διαρκέση επ΄ άπειρον αυτή η κατάστασις, διότι πολλάκις παρέσχον οι Βούλγαροι αποδείξεις της συμμαχικής των απιστίας…»

Διοικητή της διλοχίας αναφέρει ο Νιγριτινός συγγραφέας Παπαθανασίου τον λοχαγό Παναγιώτη Γαργαλίδη και άλλοι τον υπολοχαγό Σταυριανόπουλο.

Κατά τη μάχη στα Πλατανούδια ο ελληνικός λόχος είχε 16 στρατιώτες νεκρούς και αρκετούς τραυματίες ανάμεσα στους οποίους και οι αξιωματικοί Κορδογιάννης και Γαρδίκας. Σκοτώθηκε και ένας κάτοικος της Τερπνής από τυχαία σφαίρα μέσα στο σπίτι του. Οι Βούλγαροι αποδεκατίστηκαν, και δεν κατόρθωσαν να μπουν στη Νιγρίτα.

Η μάχη αυτή σφραγίζεται από μια μοναδικότητα. Ότι από μέρος των Βουλγάρων, προκειμένου περί συμμάχου, ήταν ο πρώτος δόλιος αιφνιδιασμός, που αποσκοπούσε στην αλλαγή της στρατιωτικής ισορροπίας στην περιοχή της Νιγρίτας.

Η ίδια τακτική θα εφαρμοστεί λίγο αργότερα με τους αιφνιδιασμούς στην περιοχή Παγγαίου. Οι Βούλγαροι δεν αναγνώριζαν ως έγκυρες τις καταλήψεις περιοχών από ένοπλους πολίτες και Μακεδονομάχους, μολονότι αυτοί χρησιμοποιούσαν γνωστούς κομιτατζήδες.

Ένα άλλο αξιόλογο στοιχείο που πρέπει εδώ να εξαρθεί, είναι η αθρόα συμμετοχή των Τερπνιωτών και Νιγριτινών, που έδωσαν εθελοντικά το βροντερό παρών στο τρομερό προσκλητήριο της ελευθερίας. Για τους κατοίκους της Βισαλτίας, ο δάσκαλος της Νιγρίτας Δημήτριος Δαμάνης έγραψε το 1911 : «Άρρενες και θήλειαι χαρακτηρίζονται από το ανδρικόν αυτών ύφος και την άκραν εμμονήν εις τα πάτρια ήθη και έθιμα….»

https://maccunion.wordpress.com/

Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΚΑΡΑΚΙΤΣΙΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΣ ΜΙΛΑΕΙ ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2009 ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΠΛΑΤΑΝΟΥΔΙΑ ΤΕΡΠΝΗΣ ΣΕΡΡΩΝ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΙΣ 17 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΤΟΥ 1913

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΕΡΠΝΗΣ