ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ, ΤΟ ΙΕΡΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΩΝ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΩΝ

Η Τετρακτύς αποτελεί την ουσία της διδασκαλίας και το ιερό σύμβολο των Πυθαγορείων. Αποτελείται από τους δέκα πρώτους αριθμούς (1-10) τοποθετημένους σε τέσσερις σειρές (ένας στην πρώτη σειρά, δύο στην δεύτερη, τρεις στην τρίτη και τέσσερις στην τέταρτη σειρά) όπως φαίνεται στην εικόνα. 

Τετρακτύν αποκαλούσαν την “Τετράδα” που είναι στην Πυθαγόρειο Φιλοσοφία η ουσία και η έννοια του αριθμού τέσσερα. Η Τετρακτύς είναι ο τέταρτος “τριγωνικός αριθμός” εμφανίζοντας έτσι μια άλλη άποψη της σχέσης Τετράδας και Τετρακτύος.

Η Τετρακτύς
Οπωσδήποτε δεν πρέπει να ξεχνάμε την σχέση της Τετρακτύος με την “Δεκάδα”. Εξ αυτού η Τετρακτύς αναφέρεται σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο με τα προσηγορικά ονόματα: Κόσμος (διακόσμηση, στολίδι), Παν (ο θεός Πάνας – Παν = Όλο), Ουρανός, Άτλας, Κλειδούχος, Αιών, Μνήμη, Γνώμων, Ειμαρμένη, Κράτος, Φάνης, Ήλιος, Πυθμήν κ.α. Με την μελέτη των εννοιών των αριθμών που υπάρχουν στην Τετρακτύν και των σχέσεων τους οι Πυθαγόρειοι υποστηρίζουν ότι κάποιος φθάνει στην απόκτηση της σοφίας.

Η κύρια σχέση Τετράδας και Τετρακτύος φαίνεται και από την φημισμένη σχέση των πρώτων τεσσάρων αριθμών με την δεκάδα την οποία παράγουν όταν προστεθούν (1+2+3+4=10). Από αυτούς τους πρώτους τέσσερις αριθμούς (1, 2, 3 & 4), είναι δυνατόν να κατασκευαστούν οι λόγοι: “δια τεσσάρων” (4:3, τέταρτης), “δια πέντε” (3:2, πέμπτης), “δια πασών” (2:1, Οκτάβα), που στην μουσική αποδίδουν τα αναφερόμενα αρμονικά μουσικά διαστήματα τα οποία πρώτος ο Πυθαγόρας καθόρισε επακριβώς με αριθμητικούς λόγους. Οι αναλογίες αυτές δημιουργούν την Αρμονία, που για τους Πυθαγόρειους έχει σημασία κυριολεκτικά κοσμική (εξ ου και η ονομασία της “Κόσμος”). Οι Πυθαγόρειοι χρησιμοποιούσαν την Τετρακτύν για να ορκισθούν, επικαλούμενοι μάλιστα τον Πυθαγόρα σαν κάποιο θεό, όπως φαίνεται από τα “Χρυσά Έπη” όπου αναφέρεται:

«ναὶ μὰ τὸν ἁμετέρᾳ ψυχᾷ παραδόντα τετρακτύν
παγὰν ἀενάου φύσεως.»

(ναι μα τον παραδόσαντα στην ψυχή μας την τετρακτύν,
που είναι η πηγή της αενάου φύσεως.)

Χρυσά Έπη – στίχοι: 47, 48

Οι αριθμοί σχετίζονται με τα γεωμετρικά σχήματα. Έτσι η μονάδα σχετίζεται με το σημείο, η δυάδα με την γραμμή, η τριάδα με το τρίγωνο και η τετράδα ή τετρακτύς με το τετράεδρο (ή τριγωνική πυραμίδα), το πρώτο γεωμετρικό στερεό. Εθεωρείτο σύμβολό της το τετράγωνο που επίσης ήταν το σύμβολο του θείου και της τελειότητας. Επίσης η σοφία θεωρούσαν ότι αποκτιέται από τις τέσσερις εσωτερικές για τους Πυθαγόρειους επιστήμες της αριθμητικής, μουσικής, γεωμετρίας και αστρονομίας. Συνιστά σύμβολο του Θεού Απόλλωνος και οι Πυθαγόρειοι συνδέουν την Τετρακτύν με το Μαντείο των Δελφών, όπως φαίνεται στο σημαντικό “περί υπάρξεως” “άκουσμα” που αναφέρει ο Ιάμβλιχος: «τι εστί το εν Δελφοίς Μαντείον; Τετρακτύς» (τι είναι το Μαντείο των Δελφών; Η Τετρακτύς).

Υπάρχει και άλλη μία Τετρακτύς, όπως αναφέρεται στον Τίμαιο του Πλάτωνα, η οποία ονομάζεται διπλή Τετρακτύς και αποτελείται από οκτώ γραμμές που δημιουργούνται από τους πρώτους οκτώ αριθμούς(1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8) οι οποίοι συνολικά μας δίνουν σύνολο 36 (1+2+3+4+5+6+7+8=36). Από μια άλλη οπτική αυτή η Τετρακτύς δημιουργείται, και έτσι συνδέεται με την κανονική τετράγραμμη Τετρακτύν, από το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων περιττών αριθμών και των τεσσάρων πρώτων αρτίων: (1+3+5+7)+(2+4+6+8)=36 όπως αναφέρει και ο Πλούταρχος στο “Περί Ίσιδος και Οσίριδος”.

Η Τετρακτύς, συμβολίζει  τα τέσσερα στοιχεία ή τις τέσσερις καταστάσεις της ύλης (στερεά, υγρά, πύρινη και αέρινη κατάσταση, ή αέρας, γη, νερό, φωτιά). Κατά μία άλλη εκδοχή, συμβολίζει τα τέσσερα σημεία του Ορίζοντα, αλλά και τις τέσσερις εποχές του χρόνου, οι οποίες εναλλάσονται κατά τρόπο αρμονικό. Παράλληλα, η Τετρακτύς συμβολίζει τις τέσσερις διαστάσεις, ενώ ο Πλάτων στον διάλογο «Φαίδρος», κάνει λόγο για μία τετράδα μανίας, η οποία αναπτύσεται ανάμεσα στον Διόνυσο και τις Μούσες και στο Απόλλωνα και στην Αφροδίτη.

Γενικά ο τετραδικός νόμος υποδηλώνει την υλική τελειότητα, καθώς το τετράγωνο αποτελεί έκφραση αυτής της ιδεατής καταστάσεως της ύλης. 

Ο Ιεροκλής επ’ αυτού λέγει: «Έστι γαρ δημιουργός των όλων αιτία η τετράς. Θεός νοητός και αίτιος του Ουρανού και αισθητού Θεού. Παραδίδεται δε η γνώσις τούτη τοις Πυθαγορίοις δι’ αυτή του Πυθαγόρου».

Εξ’ άλλου η ίδια η λέξη «Θεός» αποτελείται από τέσσερα γράμματα, γεγονός καθόλου τυχαίο. Καταλήγοντας, οι μυστηριακές διδασκαλίες, επικεντρώνονταν σε μία διαδικασία η οποία περιελάμβανε τις ακόλουθες διαδοχικές καταστάσεις: Σήψη, Κάθαρση, Αναγέννηση και συνακόλουθα Ανάσταση.
Φυσικά, ο Πυθαγόρας δε θα μπορούσε να είναι παρά υπέρμαχος Αριστοκρατικών αντιλήψεων, περιφρονώντας το πλήθος των αδαιών, των διεφθαρμένων και των «αγεωμέτρητων» με τη συμβολική έννοια του όρου. Η δε ρήση του «τας λεωφόρους μη βαδίζειν» υποδηλώνει την αντίληψη του φιλοσόφου ότι ο επαϊων και ηθικά εκλεκτός, δεν θα πρέπει να συντάσεται με την άποψη των πολλών και αμαθών.

http://www.geocities.ws/ichor10/pithagoras.html , wikipedia

-----------------------------------

Ο ΨΥΧΟΓΟΝΙΚΟΣ ΚΥΒΟΣ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ