ΟΔΗΓΗΤΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ ΣΟΥ Ο ΛΟΓΟΣ, Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΚΑΝΩΝ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Ο δρόμος της γνώσεως, της επιστήμης, όπως λέγει ο Πλάτων, αναχωρεί από την αμφιβολίαν και τον έλεγχον. Όχι την άγονον αμφιβολίαν και την παιγνιώδη ελεγκτικήν των σοφιστών, που οδηγούν εις την άρνησιν· άλλα την θετικήν, την σοβαράν έρευναν, που οδηγεί προς την επίγνωσιν της αληθείας, διότι προϋποθέτει και δημιουργεί — και όταν ακόμη δεν καταλήγη εις κάτι οριστικόν — την βεβαιότητα της υπάρξεώς της.

Οδηγητής και νομοθέτης σου ο λόγος, ο απόλυτος κανών του πνεύματος, και μόνον η φιλία του λόγου (φιλολογία αυτό σημαίνει εις την γλώσσαν του Πλάτωνος, κάτι που λησμονούμεν συνήθως ημείς οι φιλόλογοι) και η απόλυτος υποταγή εις τα κελεύσματά του σου εξασφαλίζει την ελευθερίαν και την ευδαιμονίαν.

Υποτάξου εις τον λόγον, διδάσκει ο Πλάτων, αν θέλεις να υποτάξης την ζωήν. Δι’ αυτό και τοποθετεί ο Πλάτων ως απαραίτητον προβαθμίδα της αγωγής προς την φρόνησιν τα μαθηματικά, με την αυστηράν, την αμείλικτον πειθαρχίαν του λόγου, εις την όποιαν συνηθίζουν τον άνθρωπον.

Τοιαύτη γνώσις δεν αγοράζεται έτοιμη από κανένα κάπηλον σοφίας, ούτε διδάσκεται εις ολίγον χρονικόν διάστημα. Μόνος του ο καθείς οφείλει, αν την επιθυμή, να την  κατακτήση, με αγώνα και προσπάθειαν και τον διαρκή έλεγχον εναντίον της πνευματικής αδρανείας, που λαμβάνει συχνά την μορφήν της ακραδάντου, ανυπόπτου αυτοπεποιθήσεως. Αλλ’ όταν πραγματοποιηθή κά­ποτε η εσωτερική αυτή καλλιέργεια του νου και υποταχθή η ψυχή εις της επιστήμης την διακονίαν, σβήνουν πλέον αι αντιφάσεις, αι αμφιβολίαι, ο σκεπτικισμός.

Είναι άλλωστε ταύτα καρποί της ευθηνής πολυγνωσίας, της ματαίας και μισολόγου ερεύνης του προχείρου κόσμου των αισθήσεων, που ζητεί την ματαιοδοξίαν ή την περιέργειαν του όχλου να ικανοποιήση και απομακρύνει διά τούτο από τον Θεόν. Ενώ η κατά Πλάτωνα γνώσις οδηγεί προς τον Θεόν διότι αναχωρεί από το θεϊκόν πρόσταγμα του γνώθι σαυτόν και ανακαλύπτει το θείον μέσα εις τα στήθη του ανθρώπου και ακούει του Θεού την φωνήν μέσ’ από τα κελεύσματα του λόγου του εν ημίν. Και τοτ’ αισθάνεσαι, ότι πάν­των χρημάτων μέτρον είναι ο θεός, όχι ο άνθρωπος, όπως διεκήρυξεν ο Πρωταγόρας (Νόμοι 716c).

Έτσι η γνώσις δεν είναι απλή περιεργείας ικανοποίησις ή ματαιόσχολος του νου παιδιά· είναι γνώσις εσώψυχος, ζωοποιός, είναι στροφή της ψυχής διαρκής προς το αιώνιον και απόλυτον, που χαρίζει τον λυτρωμόν και την αθανασίαν εις τον άνθρωπον, είναι η φρόνησις, η γα­ληνή, ή μακαρία όψις τε και θέα της ιδέας του αληθούς.

Ιωάννης Συκουτρής (1901 — 1937) “Πλατωνικός Ευαγγελισμός”

Απόσπασμα απο άρθρο του Ιωάννη Συκουτρή και πρόκειται ουσιαστικά για μεταγραφή μιας ομιλίας του 1932.
Περιλαμβάνεται στο βιβλίο Μελέται και Άρθρα (Εκδόσεις του Αιγαίου, 1956).
Αφορά το τι μπορεί κανείς να κερδίσει από την ανάγνωση των διαλόγων του Πλάτωνα· ποιο είναι το «μήνυμα» που μπορεί κανείς να αποσπάσει -εξού και ο «ευαγγελισμός» του τίτλου.

https://eranistis.net