ΤΥΦΛΩΣΟΝ ΚΥΡΙΕ ΤΟΝ ΛΑΟΝ ΣΟΥ

Φίλιππος Ηλιού (εκδ. Πορεία)

Δεν είναι μόνο υπερβολή του σατιρικού λόγου ο τίτλος του βιβλίου «Τύφλωσον Κύριε τον λαόν σου». Είναι και η αντίληψη, που επικρατεί στον κόσμο του Διαφωτισμού, ότι η δύναμη της Εκκλησίας στηρίζεται στην αμάθεια, την «τυφλότητα» του λαού. «Δια να τιμάται ενταυτώ και να ορίση χωρίς δυσκολίαν», έγραφε ο Ανώνυμος της Ελληνικής Νομαρχίας, το Ιερατείο «εκατάλαβεν ότι αναγκαίον ήτον πρότερον να τυφλώση τον λαόν με την αμάθειαν δια να στερεώση  καληότερα  τον  σκοπόν του». Ο  κατατρεγμός των νεωτεριστών και της Παιδείας οφείλεται, στο ότι οι Επιστήμες και οι Τέχνες «φωτίζουσι τον νούν του λαού, τον ελευθερώνουν από τας δεισιδαιμονίας, και ακολούθως από τον ζυγό εκείνων, εις όσους οι δεισιδαιμονίαι έγιναν αργυρίου και χρυσίου μεταλλεία ανεξάντλητα» (Αδ. Κοραής, «Συμβουλή τριών επισκόπων», 1820). Στο υπό κρίση βιβλίο περιγράφεται η βιαιότητα, με την οποία εκτυλίχθηκε αλλά και βιώθηκε, από τους ενδιαφερομένους, η σημαντικότερη ιδεολογική κρίση του ελληνισμού στον αιώνα των Φώτων, όταν, στα χρόνια 1819-1821 το κίνημα του Διαφωτισμού, μέσα σε μιά πολλαπλά δυσμενή συγκυρία, έδινε τη μεγάλη του μάχη εναντίον του σκοταδισμού του Πατριαρχείου. Εκρηκτικές ήταν οι εντάσεις και οι ρήξεις, που γνώρισε η Ελληνική πνευματική κοινωνία στα τρία χρόνια, που προηγήθηκαν από την Επανάσταση του 1821. Η προϊούσα σκλήρυνση της στάσης της Εκκλησίας εκφράστηκε με συνολικά επιθετική πολιτική, που είχε ως στόχο την εξουδετέρωση των κέντρων του Διαφωτισμού και τον έλεγχο των πνευματικών δραστηριοτήτων, που ανέπτυσσαν οι φορείς των νέων ιδεών. Τα μέτρα, που έλαβε ο Γρηγόριος Ε΄ κατά τη διάρκεια της τρίτης πατριαρχίας του ήταν σκληρότατα και ακραία: κλείσιμο σχολείων, πολλαπλοί αφορισμοί, εγκύκλιοι κατά των φιλοσοφικών μαθημάτων, λογοκρισία, κάψιμο βιβλίων κ.λπ.. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε επιχειρηθεί από την πλευρά του Πατριαρχείου, μιά τόσο εκτεταμένη, με τόση εσωτερική συνοχή και συνέπεια στην εφαρμογή της, επιχείρηση, προκειμένου να ανακοπεί, με όλα τα μέσα, η ανάπτυξη κάποιου αντιπάλου ιδεολογικού κινήματος.

Freeinquiry.gr-Ελεύθερη Έρευνα