ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΒΙΒΛΙΟ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ;

Είναι γεγονός πως ο Έλληνας αποφεύγει το διάβασμα του βιβλίου. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, στην Ελλάδα το αναγνωστικό κοινό είναι αρκετά περιορισμένο και μάλιστα ο αριθμός των Ελλήνων που διαβάζει βιβλία μειώνεται όλο και περισσότερο. Σε σύγκριση δε με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα στο συγκεκριμένο τομέα κατέχει μια από τις τελευταίες θέσεις.

Αν αναλογιστούμε και το γεγονός ότι το διάβασμα μιας εφημερίδας απαιτεί από τον αναγνώστη λιγότερο χρόνο αλλά και λιγότερη προσπάθεια, θα διαπιστώσουμε πως τα πράγματα στη χώρα μας όσον αφορά στο διάβασμα του βιβλίου είναι ανησυχητικά.

Το βιβλίο δεν ελκύει τον Έλληνα. Στις προτεραιότητές του αλλά και στις ιεραρχικές αξιολογήσεις του καταλαμβάνει μια από τις τελευταίες θέσεις. Οι περισσότεροι πιστεύουν πως δεν τους προσφέρει τίποτα το ουσιαστικό, δεν τους ωφελεί άμεσα και γι΄ αυτό προτιμούν τον ελεύθερο χρόνο τους να καταπιαστούν με ασχολίες που, όπως θεωρούν, τους ξεκουράζουν και τους ψυχαγωγούν καλύτερα από το βιβλίο. Άλλοι αντιμετωπίζουν το βιβλίο ως ένα άψυχο αντικείμενο που μπορεί όμως να διακοσμήσει τα άδεια ράφια και τις βιβλιοθήκες των σπιτιών τους και να «αποδείξει» έτσι στους επισκέπτες τις πνευματικές τους ανησυχίες και τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις.

Η σχέση, λοιπόν, αυτή του Έλληνα με το βιβλίο οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στο σύστημα παιδείας σε όλες τις βαθμίδες και ειδικότερα στον τρόπο που λειτουργεί το ελληνικό σχολείο. Το σχολικό εγχειρίδιο αποτελεί γι`αυτόν ένα σύνολο γνώσεων, οι οποίες επιβάλλεται να απομνημονευθούν όσο το δυνατόν καλύτερα, γεγονός που τον φορτώνει με ψυχολογική πίεση και άγχος. Έτσι αντιμετωπίζει το βιβλίο εχθρικά, αισθάνεται πως το σχολικό βιβλίο τον καταπιέζει, με αποτέλεσμα να διακατέχεται από ένα μίσος για όλα τα βιβλία. Αυτό εκφράζεται τις περισσότερες φορές και έμπρακτα με το θλιβερό θέαμα μαθητές να καίνε στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς όλα τα βιβλία τους με ένα τρόπο επιδεικτικό και εν μέρει εκδικητικό. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη ζημιά που προκαλεί το ελληνικό σχολείο, καθώς είναι υπεύθυνο για το γεγονός ότι το μίσος για τα σχολικά εγχειρίδια διοχετεύεται σε κάθε άλλο βιβλίο όχι μόνο κατά τη διάρκεια της φοίτησης στο σχολείο αλλά και για όλη τους τη ζωή.

Ωστόσο, δε θα πρέπει να παραγνωρίζουμε και το ρόλο της τηλεόρασης αλλά και των εξελιγμένων τεχνολογικά μέσων πληροφόρησης. Η τεχνολογική επανάσταση επέφερε σημαντικές αλλαγές στον τομέα της ενημέρωσης και της πρόσβασης στην πληροφορία. Ο ηλεκτρονικός τύπος, κυρίως η τηλεόραση αλλά και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν κυριαρχήσει, καθώς ενημερώνουν γρήγορα, έχοντας την εικόνα ως ισχυρότατο όπλο στα χέρια τους. Η εικόνα υπερτερεί σε αμεσότητα και παραστατικότητα, καθώς σε συνδυασμό και με τον ήχο, μαγνητίζει τον τηλεθεατή. Έτσι, ενώ το διάβασμα του βιβλίου απαιτεί και προϋποθέτει συνεχή πνευματική εγρήγορση και προσπάθεια, ως πιο σύνθετη νοητική διεργασία, η τηλεόραση, με την ταχύτητα που εναλλάσσονται τα γεγονότα και οι εικόνες, δεν επιτρέπει στον τηλεθεατή να κρίνει και να ελέγχει τις πληροφορίες.

Είναι εύλογο, λοιπόν, ο Έλληνας να επιλέγει τον παραπάνω πιο εύκολο τρόπο ενημέρωσης και να μετατρέπεται έτσι σε ένα παθητικό δέκτη μηνυμάτων και ανεπεξέργαστων πληροφοριών, ο οποίος εξαρτάται από την τηλεόραση.

Η κατάσταση στον τομέα της ανάγνωσης βιβλίων στη χώρα μας πρέπει να αλλάξει. Και μπορεί να αλλάξει. Όμως χρειάζεται χρόνος και συνεχής προσπάθεια από τους φορείς εκείνους που μπορούν και έχουν την ευθύνη να στρέψουν τον Έλληνα προς το ωφέλιμο και ποιοτικό βιβλίο. Η οικογένεια, η εκπαίδευση και ειδικότερα το σχολείο έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν ουσιαστικά προς αυτήν την κατεύθυνση, να εμφυσήσουν δηλαδή τη βιβλιοφιλία στο νέο άνθρωπο. Επικουρικά σ ` αυτό μπορεί να λειτουργήσει και η πολιτεία με τη χάραξη μιας πολιτιστικής πολιτικής για το βιβλίο, που θα στοχεύει στην προώθηση και προβολή του καλού βιβλίου. Οι προσπάθειες αυτές όμως δεν θα επιφέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αν και ο ίδιος ο Έλληνας δε συνειδητοποιήσει σε ατομικό επίπεδο το χρέος και την ευθύνη του. Να καταλάβει δηλαδή ότι πρέπει και ο ίδιος να αντισταθεί στην πνευματική υποβάθμιση που συντελείται από την πλειονότητα των Μ.Μ.Ε και να διεκδικεί τη γνήσια ψυχαγωγία μέσα από τη μύησή του στον κόσμο του βιβλίου.

ΖΑΜΠΙΟΖΗΣ ΜΗΝΑΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

(απόσπασμα)
Ολόκληρο εδώ: Περι...Γραφης