Ο ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ

Στο πνευματικό επίπεδο είναι αδύνατο να είναι κανείς απαισιόδοξος.

Θα έπρεπε να αφήσουμε στην άκρη μονομιάς όλες εκείνες τις ιδέες που έχουν να κάνουν με το καλό και το κακό. Αποφεύγουμε να κάνουμε χώρο στο καλό και το κακό, τον Θεό και το διάβολο. Οι ανταγωνιστικές αξίες παλεύουν μέσα μας και μας κάνουν να μπαίνουμε στη μέση σαν θεατές, γεγονός που μας οδηγεί σε αμφιβολία και σε κατάσταση διαρκούς αβεβαιότητας.

Δεν υπάρχει Θεός και διάβολος. Υπάρχει Θεός. Δεν υπάρχει καλό και κακό. Υπάρχει καλό. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το καλό έχει τη δυνατότητα να εκφράζεται με τόσους τρόπους, που μερικές φορές δεν το καταλαβαίνουμε. Και είναι η άγνοιά μας αυτή που μας κάνει να το ονομάζουμε κακό.

Ας φανταστούμε μια εστία φωτός, την οποία θα ονομάσουμε Καλό, το οποίο, ως υπέρτατη πηγή, διαχέεται σε ολόκληρο το Σύμπαν. Αν καταφέρουμε να βρεθούμε κοντά στο σημείο από το οποίο εκπορεύονται οι ακτίνες, αν βάλουμε το χέρι όσο το δυνατόν πιο κοντά σ΄ αυτό, θα συγκεντρώσουμε μια μεγάλη ποσότητα θερμικής και φωτεινής ενέργειας. Αλλά, αν τοποθετήσουμε το σώμα μας πολύ πιο μακριά από τη δέσμη του φωτός, η ίδια επιφάνεια του χεριού θα δεχθεί λιγότερη ενέργεια, αφού έχει διαχυθεί και ανοιχτεί σαν βεντάλια πάνω στον κόσμο.

Το κακό δε βρίσκεται στον κόσμο, βρίσκεται στην άγνοιά μας. Κακό είναι απλά το να μη γνωρίζουμε, να μη βλέπουμε, να μην ενδιαφερόμαστε. Κακό είναι να υποφέρουμε προκειμένου να μάθουμε. Κακό είναι ο πόνος, επειδή είμαστε ανίκανοι να συλλάβουμε ότι έχουμε ξεκινήσει λάθος.

Με αυτά τα στοιχεία φιλοσοφικής αισιοδοξίας, πιστεύω ότι προσεγγίζουμε την παλιά αντίληψη που καμιά φορά οι Έλληνες ονόμαζαν «ενθουσιασμό».

«Ενθουσιασμός»: «ένθεος», «ο Θεός εντός», «ο Θεός στον άνθρωπο». Η αίσθηση της θεότητας μέσα μας, η ευτυχία να γνωρίζουμε κάτι περισσότερο από αυτό το κέλυφος της ύλης που μας τυλίγει. Η υπερηφάνεια για να καταλάβουμε πέρα από το χρόνο που μας περιορίζει.

Ο ενθουσιασμός δεν είναι κενή αισιοδοξία, μια επιφανειακή ευτυχία που γλιστράει πάνω από τα πράγματα. Ο ενθουσιασμός είναι βαθύς, είναι εσωτερικός, βρίσκεται στο βάθος, στην ψυχή. Είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να τραγουδούν, να προσεύχονται, να θαυμάζουν τη Φύση, να αναζητούν το Θεό στα δέντρα, στο πέταγμα των πουλιών, στη μετακίνηση των νεφών. Όλα αυτά είναι ενθουσιασμός, κάτι πολύ περισσότερο από αισιοδοξία.

Μας έχουν πει πολλές φορές ότι εμείς οι αισιόδοξοι είμαστε ανόητοι. Δεν το εξέφρασε μόνο ο Βολταίρος αλλά και πολλοί άλλοι στον 20ο αιώνα. Μας έχουν πει ότι η αισιοδοξία είναι μια φιλοσοφία για το μέλλον, αλλά απορριπτέα για την παρούσα στιγμή. Είναι χρήσιμη για πολύ αργότερα, αφού ονειρεύεται καλύτερα πράγματα για το μέλλον.

Πιστεύουμε ότι αυτό δεν είναι σωστό. Η αισιοδοξία ταιριάζει σε όλες τις διαστάσεις του χρόνου, αφού, όταν μετατρέπεται σε ενθουσιασμό, δεν υπάρχει ούτε ένα μόριο του χώρου και του χρόνου στο οποίο να μην περιλαμβάνεται. Ο ενθουσιασμός ταιριάζει στο παρελθόν.

Το παρελθόν αποδεικνύει ότι η ιστορία είναι κυκλική. Ότι πολλές φορές, από έλλειψη μνήμης ή από αμέλεια, αναπαράγουμε τις ίδιες καταστάσεις, ξανακάνουμε τις ίδιες επιτυχίες και τα ίδια λάθη, αλλά - από επανάληψη σε επανάληψη – μεγαλώνουμε λίγο περισσότερο.

Το παρελθόν μας διδάσκει ότι υπήρξαν στιγμές κατά τις οποίες η Αλήθεια, η Ομορφιά, η Δικαιοσύνη, η Ενότητα αντικατοπτρίστηκαν καθαρά στην ύλη. Και ότι υπήρξαν άλλες φάσεις κατά τις οποίες αυτές οι αρχές (Ενότητα, Δικαιοσύνη, Αγαθό, Ομορφιά) απομακρύνθηκαν από τον συγκεκριμένο κόσμο, επειδή δεν υπήρχαν κανάλια που να τις εκφράζουν.

Η αισιοδοξία είναι για το παρόν, επειδή τον ενθουσιασμό τον εκφράζουμε εδώ και σήμερα, ούτε χθες ούτε αύριο, πέρα από τα προβλήματα, παρά τις δυσκολίες και - θα έλεγα ακόμη - χάρη σ΄ αυτές.

Σε τίποτα δεν θα χρησίμευε το να είμαστε ενθουσιώδεις, αισιόδοξοι, σταθεροί, θεληματικοί και αποφασιστικοί αν δεν παραπατούσαμε ποτέ στο δρόμο. Αλλά όταν υπάρχουν καθημερινά πέτρες μπροστά μας, όταν κάθε φορά που τείνουμε το χέρι συναντάμε μια δυσκολία και πέρα από αυτήν και χάρη σ΄ αυτήν συνεχίζουμε να είμαστε ενθουσιώδεις, είναι επειδή η ρίζα του Σύμπαντος έχει ξυπνήσει μέσα στον άνθρωπο.

Αισιοδοξία για το μέλλον, αλλά όχι σαν όνειρο ή αυταπάτη για να δραπετεύουμε. Ούτε μας ενδιαφέρει να βυθιζόμαστε σ΄ ένα όνειρο για ένα καλύτερο μέλλον, μόνο και μόνο για να μη βλέπουμε αυτό που συμβαίνει στο παρόν.

Ο ενθουσιασμός, η αισιοδοξία για το μέλλον, είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Είναι μια βεβαιότητα που υπάρχει εδώ και τώρα. Είναι ένα αληθινό βίωμα, ένα συναίσθημα ζωντανό, ξεκάθαρο, βαθύ, που πλημμυρίζει ολόκληρο το είναι. Είναι ένας άμεσος τρόπος ζωής για το μέλλον.

Είναι μια αίσθηση ότι αυτός ο νέος και καλύτερος κόσμος, για τον οποίο τόσες φορές μιλήσαμε, δεν είναι κάτι που βρίσκεται μακριά, δεν είναι κάτι απρόσιτο. Είναι το να νοιώθουμε οριστικά και ξεκάθαρα ότι αυτός ο Νέος και Καλύτερος Κόσμος χωρίζεται από μας μόλις από την πυκνότητα ενός πέπλου. Και ότι θα αρκούσε να αγγίξουμε με τα χέρια μας αυτό το πέπλο για να δούμε ότι το μέλλον είναι εκεί, ότι του δώσαμε ζωή, ότι το κάναμε παρόν.

Ο ενθουσιασμός είναι στη πραγματικότητα μια φλόγα φωτιάς που δονείται στην καρδιά του ανθρώπου και του επιτρέπει να κτίζει την ιστορία πριν, τώρα και αύριο.

http://www.nea-acropoli-athens.gr/