Το πιο γνωστό στον κόσμο ελαιόδενδρο που η ιστορία του είναι δεμένη με την ιστορία των μνημείων της Ακρόπολης και της ίδιας της Αθηνάς το καθιστά το πιο σημαντικό μνημειακό ελαιόδεντρο του κόσμου.
Στο πρόσφατο βιβλίο της Τατιάνας Σταύρου αναφέρεται: «Ητο κότινος αρχικώς η ελαία του Ερεχθείου; Ητο η πρώτη ήμερη ελιά, την οποία εμφύτευσε η Αθηνά υπέρ της πόλεως της; Ητο το δόρυ της που το έμπηξε στο έδαφος θυμωμένη με τον Ποσειδώνα και φύτρωσε θαλλούς; Ητο η ίδια η Αθηνά, εμφανισθείσα υπό μορφή Ελαίας; Η ελαία του Ερεχθείου εθεωρείτο ιερόν δένδρο και το λάδι της εχρησιμοποιείτο για την άσβεστη λυχνία της Αθηνάς. Όλβιος δε εθεωρείτο εκείνος ο οποίος στεφανωνόταν με κλάδο της ελιάς αυτής όπως ο Αριστοφάνης μετά την θριαμβευτική παράσταση των «Βατράχων» του. Οι Αθηναίοι πλησίαζαν με ευλάβεια την ελιά του Ερεχθείου και έδεναν κορδελλάκια στα κλαδιά της, κρεμούσαν αναθήματα και καρπούς. Και όταν οι Πέρσες κατέκαυσαν την Ελιά αυτή είδαν την επόμενη με έκπληξη να έχει πετάξει βλαστάρι «ένα πηχυν».
Στην Ακρόπολη όμως επάνω αλλά και σε όλα τα ιερά της Αθηνάς υπήρχαν πάντοτε ιερές ελιές (μορίες) μερικά δε περιβαλλόταν από ολόκληρους ελαιώνες που αποτελούσαν τον σηκό. Τα κοιλώματα κάθε ελιάς ήταν κόγχες στις οποίες τοποθετούσαν αναθήματα.
Στον ημιυπαίθριο προαύλιο χώρο εμπρός από την δυτική πρόσοψη, ο οποίος προϋπήρχε του Ερεχθείου ως τέμενος προς τιμήν της Πανδρόσου, φυλασσόταν η ιερή ελιά της Αθηνάς, ενθύμιο του αγώνα της θεάς εναντίον του Ποσειδώνος. Στον σηκό συναντούσε κανείς ζωγραφικές παραστάσεις με θρησκευτική θεματολογία και μαρμάρινους θρόνους που προορίζονταν για τους ιερείς του Ηφαίστου. Ο δυτικός τοίχος «προς το Πανδροσείω» είχε διώροφη πρόσοψη και σχημάτιζε στο πάνω μέρος του ένα είδος στοάς.
Αξιοσημείωτος είναι και ο γλυπτός διάκοσμος του Ερεχθείου. Τον νότιο τοίχο διέτρεχε κατά μήκος «επικρανίτις ζώνη» με ανάγλυφα ανθέμια και άνθη. Η ζωφόρος, που κοσμούσε μονάχα την ανατολική πλευρά, περιλάμβανε όχι ανάγλυφες αλλά ανεξάρτητες (ολόγλυφες) γλυπτές μορφές, σμιλευμένες ξεχωριστά σε λευκό μάρμαρο, οι οποίες τοποθετήθηκαν επί σκούρου ελευσινιακού μαρμάρου.
Το δέντρο της ελιάς στην Ακρόπολη της Αθήνας είχε επιπλέον σημασία σε σύγκριση με όλα τα άλλα λόγω της θείας προέλευσης του Ναού της Αθηνάς Πολιάδος («από την πόλη») που χτίστηκε το -525 όπου στέγασε ένα λατρευτικό άγαλμα στο εσωτερικό του – το ίδιο κατασκευασμένα από ξύλο ελιάς – και το περίβλημα του, δημιουργήθηκε από την ιερή ελιά της Αθηνάς.
Όταν τα περσικά στρατεύματα του Ξέρξη σάρωσαν την Ελλάδα και λεηλάτησαν την Αθήνα το -480, τα κτίσματα της Ακρόπολης πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν. Ωστόσο, ο Ηρόδοτος μας λέει ότι το δέντρο της ελιάς φύτρωσε την ίδια ημέρα σε ύψος δύο πήχεις.
 |
| Υποθετική αποκατάσταση των παραστάσεων που κοσμούσαν την ζωφόρο και τον τοίχο της βόρειας πρόστασης του Ερεχθείου. |
Σπόροι από τα απομεινάρια του δέντρου λέγεται ότι φύτρωσαν σε όλη την Αττική και με αυτόν τον τρόπο, όλοι οι ελαιώνες που περιβάλλουν την Αθήνα έχουν το στίγμα του αρχικού δέντρου της Αθηνάς σε αυτά.
Αργότερα το -421, όταν ο Όρκος των Πλαταιών, που είχαν ορκιστεί το -479 για να αφήσουν τα ερείπια της περσικής καταστροφής ως μνημεία στον πόλεμο που είχε λήξει, το Ερέχθειο χτίστηκε στις πιο ιερές περιοχές της Ακρόπολης.
Δεν ήταν μόνο οι τάφοι των βασιλέων Κέκροπα και Ερεχθέα εδώ, αλλά και το σημείο όπου η τρίαινα του Ποσειδώνα χτύπησε το έδαφος και η ιερή ελιά της Αθηνάς στην πορεία φύτρωσε. Για άλλη μια φορά, η ελιά ανέκτησε μεγάλη μνημεία στην περιοχή της και συνέχισε να τιμάται και να παραμένει κεντρικό στοιχείο του αθηναϊκού θρησκευτικού και πολιτιστικού τοπίου για τους επόμενους αιώνες.
Την παλαιοχριστιανική περίοδο μετατράπηκε σε εκκλησία της Θεομήτωρος, με αποτέλεσμα να προστεθεί αψίδα στον ανατολικό πρόδομο και να αλλοιωθεί η κάτοψή του εκ θεμελίων προκειμένου να διαιρεθεί σε τρία κλίτη. Στην Φραγκοκρατία χρησιμοποιήθηκε ως τόπος διαμονής (παλάτι) των δουκών της Αθήνας, ενώ στους χρόνους της Τουρκοκρατίας στέγασε το χαρέμι του Τούρκου φρουράρχου των Αθηνών και έπεσε θύμα διαρπαγής του λόρδου Έλγιν, ο οποίος αφαίρεσε μία Καρυάτιδα τοποθετώντας στη θέση της ογκώδη πεσσό. Κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης τουρκική οβίδα γκρέμισε τμήμα του νοτίου τοίχου, θάβοντας στα ερείπια τον αγωνιστή Γκούρα και την οικογένειά του. Έπειτα από την ανεξαρτητοποίηση του ελληνικού κράτους, το 1845, άρχισαν οι πρώτες αναστηλωτικές εργασίες, που συνεχίστηκαν και εξελίχθηκαν σταδιακά μέχρι τις μέρες μας.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου