Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2022

Έφτασε ο μήνας που «φέρνει» μαζί του μια πασίγνωστη βροχή μετεώρων και το πιο απομακρυσμένο αντικείμενο που μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι.

συγγραφέας: Μαριλίνα Γκόνη 30 Ιουλίου 2022

Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Αυγούστου 2022.

Νωρίς το πρωί

Αν και είναι γνωστός αστερισμός του χειμερινού νυχτερινού ουρανού, ο Ωρίωνας θα είναι ορατός λίγο πριν την ανατολή του Ηλίου. Ο αστερισμός του Ωρίωνα δεν ήταν ορατός κατά τη διάρκεια των προηγούμενων μηνών, καθώς ανέτειλε μαζί με τον Ήλιο και έτσι βρισκόταν πάνω από τον ορίζοντα τη μέρα. Αυτή την περίοδο, ωστόσο, ανατέλλει λίγο πριν από τον Ήλιο κι έτσι μπορεί να παρατηρηθεί στα ανατολικά-νοτιοανατολικά, με τα τρία χαρακτηριστικά αστέρια της ζώνης του να φωτοβολούν κατά το λυκαυγές1.

Επίσης πριν την ανατολή του Ηλίου, στον ουρανό φαίνεται η Αφροδίτη. Παρατηρείται στα ανατολικά – βορειοανατολικά.

Ο Ωρίωνας τα ξημερώματα στα ανατολικά-νοτιοανατολικά, λίγο πριν την ανατολή του Ηλίου. Κάτω αριστερά στην εικόνα βρίσκεται και η Αφροδίτη.

Λίγο μετά τη δύση του Ηλίου

Κοιτώντας δυτικά, αφότου δύσει ο Ήλιος, εντοπίζουμε τον αστερισμό της Παρθένου. Ο αστερισμός αυτός δε θα είναι ορατός στον νυχτερινό ουρανό για πολλές μέρες ακόμα, οπότε είναι οι τελευταίες βραδιές που μπορεί να παρατηρηθεί, μέχρι την επανεμφάνισή του στα τέλη Νοεμβρίου.

Μετά τη δύση του Ηλίου θα μπορεί να παρατηρηθεί για λίγη ώρα και ο πλανήτης Ερμής. Λόγω της εγγύτητάς του στον Ήλιο, όμως, η παρατήρησή του θα είναι δύσκολη. Στις 27 του μηνός θα βρεθεί σε μέγιστη ανατολική αποχή, δηλαδή θα φαίνεται στον ουρανό να απέχει τη μέγιστη απόσταση από τον Ήλιο.

Ο αστερισμός της Παρθένου στα δυτικά. Διακρίνεται και το λαμπρότερο αστέρι του αστερισμού, ο Στάχυς.

Τη νύχτα

Τις νύχτες του Αυγούστου, κοιτώντας βορειοανατολικά, εντοπίζουμε έναν αστερισμό που μοιάζει με το αγγλικό γράμμα “W”. Πρόκειται για τον αστερισμό της Κασσιόπης, έναν αειφανή2 από την Ελλάδα αστερισμό, για τον οποίο θα μάθουμε περισσότερα στο άρθρο για τον μήνα Σεπτέμβριο.

Η χρησιμότητα, ωστόσο, του αστερισμού της Κασσιόπης είναι μεγάλη, καθώς λειτουργεί ως οδηγός για να βρούμε τον «γαλαξία της Ανδρομέδας» (Andromeda Galaxy/Messier 31). Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, αν ακολουθήσουμε την κατεύθυνση του βέλους που σχηματίζεται στην πάνω γωνία του αστερισμού της Κασσιόπης συναντάμε ένα λαμπρό αστέρι στον αστερισμό της Ανδρομέδας, τον Μιράχ. Λίγο πάνω από τον Μιράχ βρίσκονται δύο αμυδρότερα αστέρια. Δίπλα στο αμυδρότερο από αυτά, βρίσκεται ο γαλαξίας της Ανδρομέδας. Υπό πολύ καλές συνθήκες ορατότητας με ελάχιστη φωτορύπανση, ο γαλαξίας της Ανδρομέδας είναι ορατός και με γυμνό μάτι. Βρίσκεται σε απόσταση 2,5 εκατομμυρίων ετών φωτός και είναι το πιο μακρινό αντικείμενο που μπορούμε να δούμε χωρίς να χρησιμοποιήσουμε κιάλια ή τηλεσκόπιο.

Οδηγίες εντοπισμού του γαλαξία της Ανδρομέδας. Τα βέλη δείχνουν την κατεύθυνση την οποία ακολουθούμε ώστε να βρούμε τον φωτεινό αστέρα Μιράχ. Στον κόκκινο κύκλο εντοπίζουμε τον γαλαξία της Ανδρομέδας.

Φωτογραφία του γαλαξία της Ανδρομέδας (Εικόνα: astrobin.com)

Κοντά στους αστερισμούς της Κασσιόπης και της Ανδρομέδας, βρίσκεται και ο αστερισμός του Περσέα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Περσέας ήταν αυτός που έσωσε την πριγκίπισσα της Αιθιοπίας Ανδρομέδα, κόρη της Κασσιόπης και του Κηφέα, που επρόκειτο να γίνει θυσία και να την σκοτώσει το θαλάσσιο τέρας Κήτος. Οι αστερισμοί του Περσέα, της Ανδρομέδας, της Κασσιόπης, του Κηφέα, του Κήτους και του Πήγασου, του φτερωτού αλόγου του Περσέα, βρίσκονται όλοι στην ίδια περιοχή του ουρανού.

Ο αστερισμός του Περσέα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς σε αυτόν βρίσκεται  το ακτινοβόλο σημείο της βροχής μετεώρων «Περσείδες» (η διεθνής ονομασία τους είναι Perseids). Τα μετέωρα αυτής της βροχής προέρχονται από τον κομήτη Swift-Tuttle. Πρόκειται για μικρά σωματίδια σκόνης που φλέγονται όταν εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης, προκαλώντας τα γνωστά σε όλους «πεφταστέρια». Η βροχή των Περσείδων θα κορυφωθεί τη νύχτα της 11ης προς 12ης Αυγούστου. Βέβαια, την ίδια νύχτα η Σελήνη θα βρίσκεται στη φάση της Πανσελήνου, επομένως, λόγω της μεγάλης της λαμπρότητας, θα είναι δυσκολότερη η παρατήρηση μετεώρων στον νυχτερινό ουρανό.

Κοιτώντας ανατολικά-βορειοανατολικά, βρίσκουμε τους αστερισμούς του παραπάνω μύθου, στην ίδια περιοχή του ουρανού. Στον αστερισμό του Περσέα εντοπίζεται το ακτινοβόλο σημείο της βροχής μετεώρων «Περσείδες» (στην εικόνα, Perseids).

Ο πλανήτης Κρόνος κοσμεί τον νυχτερινό ουρανό του Αυγούστου. Στις 14 Αυγούστου, ο Κρόνος θα βρίσκεται σε αντίθεση, θα βρίσκεται δηλαδή στο σημείο της τροχιάς του που απέχει λιγότερο από τη Γη, θα είναι ιδιαίτερα λαμπρός και θα ανατέλλει όταν ο Ήλιος θα δύει. Επομένως, θα είναι ορατός καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας και έτσι η παρατήρησή του θα είναι καλύτερη αυτή την περίοδο.

Αργότερα μέσα στη νύχτα εμφανίζονται στον ουρανό ο Δίας και ο Άρης. Και οι δύο πλανήτες θα μπορούν να παρατηρηθούν τις νύχτες του Αυγούστου.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, η φάση του πρώτου τετάρτου παρατηρείται στις 5 Αυγούστου, η πανσέληνος το βράδυ της 11ης προς 12ης Αυγούστου στον αστερισμό του Αιγόκερω και το τρίτο τέταρτο στις 19 Αυγούστου. Η Σελήνη θα βρίσκεται στη φάση της νέας σελήνης στις 27 Αυγούστου. Ωστόσο, κατά τη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο.

1. Ως λυκαυγές χαρακτηρίζεται η χρονική περίοδος από την έναρξη της διάλυσης του σκότους, μέχρι την ανατολή του Ηλίου. Κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς ο Ήλιος βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα του τόπου, αλλά αρκετά κοντά σε αυτόν ώστε να υπάρχει φως στον ουρανό, το οποίο διαλύει το σκοτάδι της νύχτας. Ο αντίθετος όρος είναι το λυκόφως, η χρονική περίοδος, δηλαδή, από τη δύση του Ηλίου μέχρι την έναρξη του σκότους.

2. Αειφανής για έναν τόπο χαρακτηρίζεται ένας αστερισμός ο οποίος παραμένει πάνω από τον ορίζοντα του τόπου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Είναι, δηλαδή, ορατός οποιαδήποτε νύχτα.

Πηγή: https://www.astronio.gr/