ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΣΩΚΡΑΤΗΣ: ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ; (#7)

Συνέχεια από το Έκτο Μέρος: Άκουσε ποιαν εξήγηση δίνω:

Αν τα όσα είπα παραπάνω είναι σωστά (δηλαδή ότι δεν πρέπει κανένας να μένει αμέτοχος σ’ αυτό το πράγμα, την αρετή, αν είναι να σταθεί μια πολιτεία), δεν έχει θέση καμιά απορία. Γιατί, αν η άποψή μου βρίσκεται κοντά στην αλήθεια — και δεν υπάρχει άποψη πιο κοντά στην αλήθεια απ’ αυτήν — διάλεξε οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα ή μάθημα και σκέψου:

Ας υποθέσομε ότι, αν δεν γινόμασταν όλοι αυλητές, ο καθένας μας όπως μπορούσε, θα ήταν αδύνατο να σταθεί μια πολιτεία· ποιος τότε δεν θα προσπαθούσε να διδάξει αυτή την τέχνη στον καθένα και στο σπίτι και δημόσια, και ποιος δεν θα μάλωνε εκείνον που θα έπαιζε άσχημα τον αυλό; ποιος θ’ αρνιόταν να τη μεταδώσει — όπως καληώρα ποιος αρνιέται και ποιος κρατά κρυφούς τους γραφτούς και τους άγραφους νόμους, όπως τα μυστικά από τις άλλες τέχνες;

(γιατί ο καθένας μας, νομίζω, έχει κέρδος από τη δικαιοσύνη και την αρετή του άλλου· γι’ αυτό κι ο καθένας μας στον καθένα με προθυμία και λέει και διδάσκει τους γραφτούς και τους άγραφους νόμους).

Αν λοιπόν υποθέσομε ότι και στην τέχνη του αυλού με τον ίδιο τρόπο είχαμε όλη την προθυμία και την απλοχεριά να δίνουμε μαθήματα ο ένας στον άλλο, πιστεύεις, Σωκράτη, ότι τα παιδιά των άξιων αυλητών θα είχαν περισσότερες πιθανότητες να βγουν άξιοι αυλητές απ’ ό,τι τα παιδιά των παρακατιανών;

Η γνώμη μου είναι ότι όχι — αλλά εκείνου που ο γιος έτυχε να γεννηθεί πιο προικισμένος για αυλητής, θα ξεχώριζε και θ’ αποχτούσε φήμη· το παιδί όμως εκείνου που το αδίκησε η φύση, θα ‘μενε στην αφάνεια.

Και πολλές φορές από άξιον αυλητή θα έβγαινε γιος παρακατιανός, πολλές φορές πάλι από παρακατιανόν άξιος· όπως και να ‘χε όμως, όλοι θα ήταν αρκετά καλοί αυλητές απέναντι στους ανίδεους κι αυτούς που έχουν μεσάνυχτα από την τέχνη του αυλού.

Πίστεψε ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην περίπτωση μας· πάρε όποιον νομίζεις τον πιο άδικο απ’ όλους όσοι μεγάλωσαν ανάμεσα σ’ ανθρώπους που ζουν με νόμους· ε λοιπόν, τούτος είναι δίκαιος και δάσκαλος πάνω σ’ αυτό, αν είχαμε να τον συγκρίνουμε με ανθρώπους που δεν έχουν ούτε μόρφωση ούτε δικαστήρια ούτε κανέναν τρόπο επιβολής, που να τους επιβάλλει απ’ το πρωί ως το βράδυ να φροντίζουν για την αρετή — άλλα αν ήταν τίποτα άγριοι, σαν κι αυτούς που παρουσίασε ο Φερεκράτης ο ποιητής στο θέατρο πέρσι, στη γιορτή των Ληναίων.

Αλήθεια, αν πέσεις μέσα σε τέτοιους ανθρώπους, σαν εκείνους τους μισανθρώπους που αποτελούσαν το χορό της κωμωδίας, θα ‘λεγες «δόξα σοι ο θεός!» συντυχαίνοντας τον Ευρύβατο και τον Φρυνώνδα και θα στέναζες νοσταλγώντας την κακοψυχία των ανθρώπων του τόπου μας.

Αλλά τώρα κάνεις τον δύσκολο, Σωκράτη, γιατί όλοι είναι δάσκαλοι της αρετής — καθένας κατά τη δύναμή του — και σου φαίνεται ότι κανένας δεν είναι. Να, είναι σαν να ψάχνεις ποιος διδάσκει την ελληνική γλώσσα· θα παρουσιαζόταν κανείς;

Ή πάλι ψάξε να βρεις, φαντάζομαι, ποιος θα δίδασκε στα παιδιά των μαστόρων μας την ίδια τους την τέχνη, που βέβαια την έχουν μάθει από τον πατέρα τους, όσο μπορούσε ο πατέρας κι οι φίλοι του πατέρα που είναι του σιναφιού του· πιστεύω ότι δεν είναι εύκολο να βρεθεί δάσκαλος τους, Σωκράτη, που να τους μάθει περισσότερα, ενώ είναι το ευκολότερο πράγμα να βρεθεί για τους ανίδεους· το ίδιο συμβαίνει και με την αρετή και μ’ όλα τ’ άλλα.

Άρα πρέπει να ‘μαστε ευχαριστημένοι, αν βρίσκεται κάποιος κάπως ανώτερος από μας στο να φέρνει τους άλλους πιο κοντά στην αρετή.

Επιστροφή στο Πρώτο Μέρος.

Απόδοση: Η. Σ. Σπυρόπουλος
gerasimos-politis.blogspot.gr

https://www.proionta-tis-fisis.com/

-----------------------------------

ΠΛ. Πρωτ. 360e–362a Το τέλος της συζήτησης: αντιστροφή των αρχικών απόψεων των δύο συνομιλητών ως προς το διδακτό της αρετής:

ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ / ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ