ΜΕΓΑΛΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ 8-13 ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝΟΣ (23-28 ΜΑΡΤΙΟΥ)

Τα Μεγάλα ή εν άστει Διονύσια ήταν αθηναϊκή γιορτή προς τιμήν του Διονύσου του Ελευθερέα. Θεσμοθετήθηκαν από τον Πεισίστρατο.

Τα μεγάλα Διονύσια ήταν μία πολυήμερη , ανοιξιάτικη αθηναϊκή γιορτή που διαρκούσε από τις 8 έως τις 13 του μηνός Ελαφηβολιώνος και άρχιζαν να γιορτάζονται στην Αθήνα από τα μέσα του -6ου αιώνα όταν ο Πεισίστρατος εισήγαγε στο άστυ, από την κώμη των Ελευθερών τη λατρεία του Ελευθερέως Διονύσου.

Την 1η μέρα , εκτός από μια θυσία στον Ασκληπιό, το τέμενος το οποίο βρισκότανε στο πλάι σε αυτό του Διονύσου, στην νότια πλαγιά της ακρόπολης γινόταν η μεταφορά του ξόανου του θεού από το τέμενος αυτό, σε ένα μικρό ναό της ακαδημίας. Αυθημερόν γινότανε και προάγωνας, με τον οποίο δινόταν στο κοινό μια συνοπτική ιδέα των δραματικών παραστάσεως που θα παρουσιαζόταν.

Την επόμενη μέρα, μια μεγάλη εύθυμη πομπή, μετέφερε μέσω του κεραμικού, το ξόανο από την Ακαδημία στο ιερό του Θεού, σε ανάμνηση της παλιάς μεταφοράς του από την κώμη των Ελευθερών. Συμμετείχαν ομάδες ανδρών και παιδιών που έψαλαν διθυράμβους, νέοι που οδηγούσαν ταύρους για θυσία στο Θεό αλλά και νέες που κουβαλούσαν κάνιστρα με τα απαραίτητα σκεύη. Το απόγευμα και το βράδυ οι πολίτες γύριζαν στην πόλη χορεύοντας.

Την 3η μέρα ξεκινούσαν οι δραματικοί αγώνες, στους οποίους ήταν αφιερωμένες και οι υπόλοιπες μέρες της γιορτής.

Οι δραματικοί αγώνες γίνονταν τις τρείς τελευταίες μέρες. (Κατά τη διάρκεια των Μεγάλων Διονυσίων, εδίδασκοντο νέες τραγωδίες και την επιμέλεια αναλάμβανε ο κορυφαίος των εννέα αρχόντων. Οι ποιητές πολύ πριν την έναρξη των Διονυσίων ζητούσαν άδεια συμμετοχής παρουσιάζοντας την ήδη έτοιμη τετραλογία τους προς τον άρχοντα και «εζήτουν χορόν». Ο άρχων, σύμφωνα με την κρίση του, διάλεγε τις τρεις καλλίτερες τετραλογίες και «εδίδου χορόν».

Συγχρόνως τρείς κληρωτοί και ευκατάστατοι Αθηναίοι αναλάμβαναν τα έξοδα των τριών ποιητών.

Την 8η του μηνός γινόταν ο «Προάγων», όπου οι ποιητές, οι υποκριτές και οι χορηγοί εξηγούσαν στο κοινό την υπόθεση της τετραλογίας τους. Επίσης λίγες μέρες πριν την έναρξη του αγώνος, η βουλή των πεντακοσίων μαζί με τους χορηγούς κατήρτιζε κατάλογο που περιελάμβανε τα ονόματα των πολιτών που κρίνονταν κατάλληλοι για κριτές. Έγραφαν το κάθε όνομα ξεχωριστά σε πινάκια, τα οποία τοποθετούσαν σε δέκα υδρίες. Αυτές τις σφράγιζαν και τις τοποθετούσαν στον οπισθόδωμο του Παρθενώνος μέχρι την μέρα έναρξης του αγώνος. Την 11η του μηνός άρχιζε ο αγών με την ανατολή του ήλιου. Από κάθε υδρία διάλεγαν ένα κριτή και, αφού έδιναν όρκο στον άρχοντα ότι θα κρίνουν κατά συνείδηση, άρχιζε η διδασκαλία των τετραλογιών.
Την τελευταία μέρα οι κριτές εξέλεγαν το νικητή και ακολουθούσε στεφανηφορία του χορηγού, του ποιητή και των υποκριτών, ενώ συγχρόνως έπαθλα έπαιρναν και οι άλλοι δύο ποιητές που συμμετείχαν στον αγώνα.
Το πόσο σημαντική γιορτή ήταν τα «Μεγάλα» Διονύσια φαίνεται από το ότι κατά τη διάρκεια τους απαγορευόταν η κατάσχεση περιουσιών των οφειλετών και η εκτέλεση οποιαδήποτε ποινής .

(Μιχάλης Α. Τιβέριος,  καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.)

Πηγή: http://eismnimin.blogspot.gr