ΠΕΡΙ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗΣ - ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΑΙ ΑΘΗΝΑ

Αν ακολουθήσετε τον σύνδεσμο που έχω εδώ [ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ (ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟ) ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΤΟΧΑΣΜΟ], θα δείτε πως πρόσφατα Βρετανοί μελετητές ανακάλυψαν τον τομέα του εγκεφάλου που ελέγχει τη διαδικασία της ενδοσκόπησης και του  στοχασμού, δηλαδή την ικανότητα του ανθρώπου να συλλογίζεται σχετικά με αυτά που σκέφτεται και νιώθει.  Την (αυτο)συνείδηση. Πότε όμως ενεργοποιήθηκε η ικανότητα αυτή στον άνθρωπο; Τα ομηρικά έπη είναι πολύ διδακτικά σ' αυτό το σημείο.

Ορίστε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Στο Α της Ιλιάδας ο Αχιλλέας προσβεβλημένος από τα λόγια του Αγαμέμνονα  - ορμητικός και οξύθυμος όπως είναι - ετοιμάζεται να τραβήξει το σπαθί του  και να τον σφάξει στο γόνατο. Αλλά ενώ τραβάει το σπαθί, εμφανίζεται η θεά Αθηνά, τον πιάνει από τα μαλλιά (δεν είναι τυχαίο, η θεά της σοφίας, της λογικής και της σύνεσης) και τον συγκρατεί. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά του υπαγορεύει και τι πρέπει να κάνει. Να μην τον σφάξει, γιατί αυτό κανέναν δε συμφέρει (ούτε και την ίδια, καθώς η Αθηνά υποστηρίζει σταθερά τους Αχαιούς στον Τρωικό πόλεμο και μια "τελική" επίλυση λογαριασμών μεταξύ του αρχηγού του στρατού και του καλύτερου πολεμιστή δυναμιτίζει τα σχέδια της). Αντ' αυτού, τον συμβουλεύει να αφήσει την οργή του να ξεσπάσει με τα λόγια, καθώς αυτά σε τελική ανάλυση δεν προξενούν κανένα μόνιμο και τελεσίδικο κακό ωστόσο μπορούν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν για να αφήσει κανείς την οργή του να ξεσπάσει άμετρα.

Δέκα χρόνια μετά (καθώς η σύγκρουση Αχιλλέα και Αγαμέμνονα διεξάγεται τους τελευταίους μήνες της δεκάχρονης πολιορκίας της Τροίας και η επιστροφή του Οδυσσέα τοποθετείται δέκα χρόνια μετά την άλωση της Τροίας, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά.  Ο Οδυσσέας (ονομαστός για τη σύνεση, τη λογική και τη δύναμη της σκέψης του) συχνά - πυκνά καταφεύγει σε εσωτερικούς μονολόγους (ένδον σκοπείν) για να πάρει θέση απέναντι στα πράγματα, να καθυποτάξει τους φόβους του και να εκπονήσει το καταλληλότερο σχέδιο για την περίσταση. Χαρακτηριστικό δείγμα της καινούριας εποχής που ανατέλλει για την ζεύξη του λογικού με το εξωλογικό και την τελική επικράτηση του πρώτου κι έχει τον άνθρωπο στο κέντρο της είναι το παράδειγμα με την Λευκοθέα / Ινώ στην ραψωδία ε. Ο ήρωας αντιμετωπίζει την τρομερή καταιγίδα που του έστειλε ο οργισμένος Ποσειδώνας με την χαρακτηριστική του επιμονή και καρτερικότητα. Ενώ θαλασσοπνίγεται πάνω στα συντρίμμια της  σπασμένης σχεδίας του, εμφανίζεται η θαλασσινή θεά Λευκοθέα, του δίνει το μαντήλι της και του λέει πως αν τυλιχθεί με αυτό θα βρει τη σωτηρία.

Όμως, ο Οδυσσέας είναι καχύποπτος απέναντι στο θαύμα. Με έναν εσωτερικό μονόλογο, μιλώντας στον εαυτό του εκφράζει την απελπισία του για την κατάστασή του, τους φόβους του για νέα "εξαπάτηση" των θεών και εκπονεί το σχέδιο δράσης του έχοντας σταθμίσει τα δεδομένα με βάση τη λογική του. Θα περιμένει πάνω στα συντρίμμια της σχεδίας. Αν διαλυθούν κι αυτά - και μόνο τότε - θα κάνει χρήση του μαγικού μαντηλιού. Όπως και γίνεται, και φτάνει τελικά στους Φαίακες ταλαιπωρημένος και γυμνός αλλά, κι αυτό είναι τελικά που μετράει, ζωντανός.

Φαίνεται, νομίζω, καθαρά από το παράδειγμα ότι ο άνθρωπος την εποχή της συγγραφής της Οδύσσειας γνωρίζει και είναι συμφιλιωμένος με την ικανότητα του ανθρώπινου πνεύματος να κάνει ενδοσκοπήσεις και να αυτοαναλύεται και είναι ώριμος να συνδιαλέγεται με τον εαυτό του. Αντίθετα με αυτό που συμβαίνει  μόλις πενήντα χρόνια πριν.  Η ανώριμη ανθρώπινη σκέψη δεν καταλάβαινε την έννοια της συνείδησης. Την θεωρούσε κάτι υπερφυσικό.

Προφανώς, το ότι ανακαλύφθηκε η συνείδηση, δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να ξανα-απολεσθεί. Τι γίνεται, όμως, τότε; Οι διαταραχές της συνείδησης προκαλούν αλλοίωση της ταυτότητας και σ' αυτήν  οφείλονται διάφορες παρανοϊκές ή σχιζοειδείς συμπεριφορές... 

https://agnostisimasia.blogspot.com/