ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: Η Ακρόπολη των Σερρών / Κουλάς: Το σημείο ορόσημο της πόλεως!

Το σπουδαιότερο σήμερα σωζόμενο κτίσμα του κάστρου είναι ο πύργος που υψώνεται στο δυτικό άκρο του πευκόφυτου λόφου και είναι γνωστός ως «Πύργος του Ορέστη», στην πόλη των Σερρών. Ο ισχυρότατος αυτός πύργος κτίστηκε σε αρχαίο φρούριο που υπεράσπιζε την πόλη τον -7ο και -6ο αιώνα.

Η ίδρυση της βυζαντινής Ακρόπολης ανάγεται στον 9ο αιώνα , όπου πηγές αναφέρουν ότι ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς κατασκεύασε οχυρωματικά έργα στην πόλη των Σερρών. Κατά τη Βυζαντινή Περίοδο αναφέρεται σε πολλά χρυσόβουλα των βυζαντινών αυτοκρατόρων ως «Κάστρο».

Μετά την κατάκτηση των Φράγκων επικράτησε η ονομασία «Καστέλι» που διατηρήθηκε έως τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Οι τούρκοι ονόμαζαν την Ακρόπολη «Μπας Κουλέ» και από αυτό το όνομα προήλθε και η ονομασία «Κουλάς» που ισχύει έως σήμερα.

Την περίοδο των βυζαντινών χρόνων η ακρόπολη περιβαλλόταν από ισχυρό τείχος με ατρακτοειδές σχήμα. Στο εσωτερικό του περιέκλειε τις κατοικίες των εκάστοτε διοικητών και αξιωματούχων του κράτους. Το τείχος της Ακρόπολης, σύμφωνα με τον τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή, είχε δύο πύλες στην ανατολική και δυτική πλευρά, τα ίχνη της οποίας (δεύτερης) διασώζονται έως και σήμερα.

Μεγαλόπρεποι πύργοι αποτελούσαν μέρος του τείχους. Ο ακριβής αριθμός αυτών δεν είναι γνωστός, διότι υπάρχει διαφωνία μεταξύ περιηγητών και ερευνητών. Ο γάλλος ROBERT DE DREUX αναφέρει τέσσερις πύργους, ενώ ο Π. Παπαγεωργίου κάνει λόγο για έξι. Σήμερα έχει διασωθεί «ο πύργος του Βασιλέως» στη δυτική πλευρά, το ψηλότερο μέρος του οποίου είναι κατεστραμμένο.

Μια δεύτερη εκδοχή για το χρόνο κτισίματος του κάστρου της Ακρόπολης, παραπέμπει στην επιγραφή που βρίσκεται στο δεξιό άκρο του πύργου του Βασιλέως, για την ερμηνεία της οποίας εκφράστηκαν πολλές απόψεις.

Η επικρατέστερη είναι ως «Πύργος του Ανδρονίκου Βασιλέως ον έκτισεν Ορέστης».

Πρόκειται για τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο τον Γ΄, που στα 1341 ετείχισε την Αμφίπολη και το Σιδηρόκαστρο και πιθανότατα και την πόλη των Σερρών.

Ο επιβλητικός λόφος του Κουλά, στους πρόποδες του οποίου απλώνεται η πόλη των Σερρών, αποτελεί χρόνια τώρα πόλο έλξης όχι μόνο για τους Σερραίους, αλλά και για κάθε εθνικότητας επισκέπτες που στο Κάστρο, όσο και στα εναπομείναντα τείχη θα νιώσουν να ξεπηδούν ήρωες της ιστορίας και να ξεφυλλίζουν τις σελίδες της.

(Το κείμενο είναι από την επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Σερρών)

Η ακρόπολη των Σερρών (Κουλάς) σε φωτογραφία της δεκαετίας του ΄20 πριν ακόμη δεντροφυτευτεί.

Γράφει γι΄ αυτήν ο συγγραφέας Π. Παπαγεωργίου:

“Ως στεφάνη υπέρκειται της πόλεως εν ανωμάλω εδάφει, κατωφορικώς αποκλίνοντι προς ανατολήν, η ευρεία ακρόπολις, Τουρκιστί μεν αυτή «Μπάς κουλέ» οιονεί «κεφαλόπυργος» κατ΄ αντιδιαστολήν προς τους παρακειμένους χαμηλότερους λόφους λεγομένη και το όπισθεν αυτής μέρος «Χισάρ αρντί», «του φρουρίου όπισθεν», κοινώς δε μόνον «ο κουλάς», σώζουσα το περίθεον αυτήν τείχος μετά των πύργων…”.

Βρίσκεται σε υψόμετρο 165μ. (το “Κατακουνόζι” 110, η Καλλιθέα 120 και η Α, Καμενίκια 135 μ.).

Ως προς το ποιος και πότε κτίστηκε το εκεί κάστρο στον μοναδικό διασωθέντα από αυτό “Πύργο του Βασιλέως” υπάρχει μία επιγραφή “διά τεμαχίων πλίνθων εμπεπηγμένων εις τον τοίχον και συγκρατουμένων με κονίαμα”

- η οποία κατά τον Παπαγεωργίου γράφει: “Πύργος Αυγούστου βασιλέως ον έκτισεν Ορέστης”,

- κατά τον Κ. Ζησίου: “Πύργος κυρού Βασιλείου ον Ορέστης ανεκτισεν έτος 989 μ.Χ.”,

- κατά τον Α. Κεραμέα: “Πύργος Αυγούστης Ελένης ον έκτισεν Ορέστης”

- και τέλος η εκδοχή του Α. Ξυγγόπουλου (1927): Πύργος Αγίου Βασιλείου ον έκτισεν Ορέστης”.