ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΩΝ

Είναι ο μεγάλος ποιητής τραγωδιών που συμπληρώνει την τριάδα των "τραγικών" ποιητών της Ελληνικής Αρχαιότητας μαζί με τον Αισχύλο και το Σοφοκλή.

Στην ανάρτηση αυτή θα ασχοληθούμε με το άδοξο τέλος του μεγάλου ποιητή...!!!

Ο Ευριπίδης, σύμφωνα με τον Ερατοσθένη [Διογ. Λαέρτ.2.5-24.45], πέθανε σε ηλικία 75 ετών. Η παράδοση της Αρχαιότητας μας πληροφορεί, ότι ο Ευριπίδης γεννήθηκε την ημέρα της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας, την 20η του μηνός Βοηδρομίου του -480.

Την ακριβή εποχή του θανάτου του την συλλέγουμε από τους Βατράχους του Αριστοφάνους όπου μαθαίνουμε ότι ήταν ήδη θανών όταν το έργο παίχθηκε [Αριστ. Βατρ. 67] για πρώτη φορά στα Λήναια του Αρχοντικού έτους του Καλλία, (Γαμηλιών, -405).

Από το ίδιο έργο φαίνεται [Αριστ. Βατρ. 76-79, 786-794], επίσης ότι ο και ο Σοφοκλής ήταν ήδη θανών, περί της ίδιας εποχής.
Οι θάνατοι και των δύο αναφέρονται ιστορικά από τον Διόδωρο, τον ίδιο χρόνο της ανάληψης της Τυραννίας από Διονύσιο:

ΔΙΟΔΩΡΟΣ Ο ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ 13.103.4
― περὶ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον ἐτελεύτησε Σοφοκλῆς ὁ Σοφίλου, ποιητὴς τραγῳδιῶν, ἔτη βιώσας ἐνενήκοντα, νίκας δ᾽ ἔχων ὀκτωκαίδεκα. φασὶ δὲ τὸν ἄνδρα τοῦτον τὴν ἐσχάτην τραγῳδίαν εἰσαγαγόντα καὶ νικήσαντα χαρᾷ περιπεσεῖν ἀνυπερβλήτῳ, δι᾽ ἣν καὶ τελευτῆσαι. Ἀπολλόδωρος δ᾽ ὁ τὴν χρονικὴν σύνταξιν πραγματευσάμενός φησι καὶ τὸν Εὐριπίδην κατὰ τὸν αὐτὸν ἐνιαυτὸν τελευτῆσαι.

Παρόλα αυτά, ο Σοφοκλής έζησε λίγο παραπάνω από τον Ευριπίδη, διότι έλαβε τα νέα για τον θάνατο του [Ευρ. Διογ.Λαερτ. 2.5, 23.44], και θρήνησε το γεγονός με την απαγόρευση των ηθοποιών του να εμφανιστούν στη σκηνή ενδεδυμένοι με τη συνήθη διακόσμηση, των στεφάνων και των ειρεσιώνων.

Τα νέα του θανάτου του Ευριπίδου έφθασαν στην Αθήνα λίγο πρίν την εποχή των «Διδασκαλιών» ή των Αγώνων των ποιητών τραγωδών, στα Λήναια.
Ηταν η εποχή λίγο πριν τα καταγεγραμένα Διονύσια εν Αγροίς, [27η Ποσειδ. Περίοδος Α’, Ημερ.Μετωνος] και ο θάνατος έλαβε χώρα την 18η του Ποσιδεώνος, πριν τα Λήναια, εκείνης της εποχής στο μηνα Ποσειδεώνα [Θεοφρ, Περί Αδολεσ].

Ο θάνατος βρήκε τον Ευριπίδη κοντά στον Βορμίσκο της ακτής του Στρυμονικού, στη Μακεδονία.

Εκεί μετά την απόσυρση του στη αυλή του Αρχέλαου είχε ένα τραγικό τέλος. Κατασπαράχθηκε από τα σκυλιά του βασιλιά Αρχέλαου. Οι πληγές του ήταν τόσο βαριές από τα δαγκώματα των σκυλιών όπου υπέκυψε μετά από λίγες ημέρες. Το γεγονός δεν ήταν ένα τραγικό ατύχημα, όπως μας έχει παραδοθεί, αλλά σκόπιμα αφέθηκαν τα σκυλιά για να τον σκοτώσουν.
Με ποιανού την εντολή ή το κίνητρο, μας έχουν δωθεί διαφορετικές εξηγήσεις:

ΣΟΥΔΑΣ, ΑΥΛΟΣ ΓΕΛΛΙΟΣ 25.20
― Ετελεύτησε δε υπό επιβολής Αρριδαίου του Μακεδόνος και Κρατεύα του Θετταλού, ποιητών όντων, και φθονήσαντων αυτώ, πεισάντων τε τον βασιλέως οικέτην, τούνομα Λυσίμαχον. . . τους βασιλέους ους αυτός έτρεφε κύνας επαφείναι αυτώ.

ΕΡΜΗΣΙΑΝΑΞ ΠΕΡΙ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 23.21

― Εισοκε σοι δαίμων Ευριπιδη εύρεν όλεθρον αμφι βίου στυγνών αντιάσαντι κυνών.

ΣΤΟΒΑΙΟΣ ΦΛΟΡΙΛΕΓΙΟΝ 3.281, ΣΩΤΑΔΗΣ, ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ 2.2.2
― Αισχύλω γράφοντι επιπέπτωκε χελώνη, Σοφοκλής πάγα φαγών σταφύλης πνιγείς τέθνηκε κύνες οι κατά Θράκην Ευριπίδην έτρωγον.

Ο Οβίδιος μας εξηγεί ότι αυτά τα σκυλιά αφέθηκαν επάνω του την ώρα που επέτρεφε από το Ιερό της Αρτέμιδος, όπου είχε τη συνήθεια να αποσύρεται μέσα στο ιερό και να μελετά τον Ηράκλειτο τον Σκοτεινό [ΟΒΙΔΙΟΣ ΙΒΙΣ 595].

Ο Στεφ. Βυζ. γράφει για την τοποθεσία :
― Βορμισκος· χωρίων της Μακεδονίας εν ώ κυνοσπάρακτος γέγονεν Ευριπίδης... εκ δε των δηγμάτων αρρωστήσαντα αυτόν αποθανείν.

ΕΛΛ. ΑΝΘΟΛ. ΑΔΔΑΙΟΣ 51
― ου σε κυνών γένος ειλ Ευριπίδη, ουδέ γυναικός οίστρος, τον σκοτίης Κυπρίδος αλλότριον αλλ΄Αίδης και γήρας· υπαί Μακετη δ΄Αρεθούση κείσαι εταίρειη τίμιος Αρκέλεω.

Το Πάριο Χρονικό καταγράφει το θάνατο του Ευριπίδη το 3 έτος της 94ης Ολυμπιάδος.

Ο Απολλόδωρος το 3ο έτος της 94ης όπου και το σωστό.

Ο Ευριπίδης τάφηκε σε ένα μέρος που οι Αρχαίοι ονόμαζαν Αρεθούσα στη Μακεδονία.

[Ο Ευριπίδης θάφτηκε στη Μακεδονία (Βίος 36, Παυσανίας 1, 2, 2), στην κοιλάδα της Αρέθουσας (Πλούταρχου, Λυκούργος 31), κι ο μεγαλοπρεπής του τάφος, κατασκεύασμα του Αρχέλαου, έγινε τόπος προσκυνήματος των θαυμαστών του.

Οι Αθηναίοι τον τίμησαν με κενοτάφιο στον δρόµο προς τον Πειραιά (Βίος Ευριπίδου) Θουκυδίδου τοῦ ἰστοριογράφου ποιήσαντος ἢ Τιµοθέου τοῦ µελοποιητοῦ με το επίγραμμα:

«Τάφος του Ευριπίδη είναι όλη η Ελλάδα. Τα οστά του τα κρατάει η Μακεδονία, όπου δέχτηκε τον θάνατο. Πατρίδα του είναι η Αθήνα, η Ελλάδα της Ελλάδας. Πολλές είναι οι χαρές που έδωσε με τα τραγούδια του, και γι’ αυτό πολλοί είναι κι εκείνοι που τον τιμούν».

Μνῆµα µὲν Ἑλλὰς ἅπασα Εὐριπίδου. Ὀστέα δ’ ἴσχει γῆ Μακεδών, ἣ γὰρ δέξατο τέρµα βίου. Πατρὶς δ’ Ἑλλάδος Ἑλλὰς, Ἀθῆναι. Πλεῖστα δὲ µούσαις τέρψας, ἐκ πολλῶν καὶ τὸν ἔπαινον ἔχει.]