Ο
Απολλώνιος ο Τυανεύς στην επιστολή του προς τον αυτοκράτορα Βαλέριο, η οποία έχει διασωθεί,
μιλώντας περί ζωής και θανάτου, δείχνει καθαρά και με απόλυτο τρόπο, ότι ήταν
γνώστης όσων σήμερα η επιστήμη πρεσβεύει περί μη αντικειμενικότητας της
πραγματικότητας και ότι αυτή στην ουσία είναι "κατασκεύασμα" του
εγκεφάλου μας, όπως και διάφορα άλλα, που αποτελούν σημερινές κατακτήσεις της
επιστήμης και εξάγονται μέσα από πολύ σύγχρονες θεωρίες όπως της
"σχετικότητας" και του "χάους".
Ο
Απολλώνιος o Τυανέας στον αυτοκράτορα Βαλέριο
Μία
επιστολή που έστειλε ο Απολλώνιος o Τυανέας στον αυτοκράτορα Βαλέριο, όταν ο
δεύτερος έχασε τον γιό του.
«Θάνατος δεν υπάρχει για κανέναν, παρά μόνο
φαινομενικά, ούτε γέννηση υπάρχει για κανέναν, παρά μόνο φαινομενικά. 'Όταν η
ουσία μετατρέπεται σε φύση, αυτό θεωρείται γέννηση, κι όταν η φύση μετατρέπεται
σε ουσία, ανάλογα, αυτό είναι θάνατος. Στην πραγματικότητα τίποτε δεν γεννιέται
και τίποτα δεν φθείρεται ποτέ, μόνο τη μια στιγμή φαίνεται και μετά γίνεται
αόρατο. Φαίνεται εξαιτίας της πυκνότητας της ύλης και γίνεται αόρατο εξαιτίας
της αραιότητας της ουσίας, που είναι πάντα η ίδια και απλώς αλλάζει κίνηση και
κατάσταση. Αυτό είναι αναγκαστικά το ίδιον της μεταβολής, που δεν οφείλεται σε
εξωτερικούς παράγοντες, αλλά το σύνολο μεταβάλλεται σε μέρη και τα μέρη
μετατρέπονται σε σύνολο χάριν της ενότητας του σύμπαντος. Αν ρωτήσει κάποιος τι
είναι αυτό που άλλοτε είναι ορατό, άλλοτε αόρατο και υπάρχει άλλοτε με την ίδια
μορφή και άλλοτε με την άλλη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το
χαρακτηριστικό των διαφόρων γενών του κόσμου να είναι ορατά όταν είναι πλήρη,
εξαιτίας της πρόσπτωσης της πυκνότητάς τους στις αισθήσεις μας, και να είναι
αόρατα, όταν είναι άδεια εξαιτίας της αραιότητας της ύλης, η οποία με βίαιο
τρόπο χύνεται γύρω και ρέει έξω από το αιώνιο μέτρο που την περιβάλλει και που
είναι αγέννητο και άφθαρτο.
Γιατί λοιπόν επικρατεί τέτοια ανεξέλεγκτη
πλάνη; Επειδή μερικοί νομίζουν πως ό,τι τους συμβαίνει αυτοί το προκαλούν και
δεν ξέρουν πως όποιος γεννιέται έρχεται στον κόσμο μέσω των γονιών του και όχι
από τους γονείς του, όπως τα φυτά φυτρώνουν μέσω της γης και όχι από τη γη.
Κανένα από τα φαινομενικά παθήματα δεν αναφέρεται σε μεμονωμένο αντικείμενο,
αλλά μάλλον τα παθήματα του μεμονωμένου αντικειμένου αναφέρονται σε ένα και
μόνο φαινόμενο.
Με ποιο άλλο τρόπο θα μπορούσε να το
ονομάσει κανείς σωστά εκτός από το να το ονομάσει πρωταρχική ουσία του, γιατί
αυτή είναι η μόνη που και ενεργεί και πάσχει και γίνεται τα πάντα για όλα και
μέσα από όλα, ο αιώνιος θεός, και χάνει τον χαρακτήρα της μέσω ονομάτων και
προσώπων και κακοποιείται. Αυτό είναι το λιγότερο. Το πιο σημαντικό είναι ότι
κλαίμε κάποιον όταν από άνθρωπος γίνεται θεός αλλάζοντας τόπο και όχι φύση.
Αφού αυτή είναι η αλήθεια δεν πρέπει να πενθείς για τον θάνατο, αλλά να τον
τιμάς και να τον σέβεσαι. Η καλύτερη και πιο ταιριαστή τιμή είναι να αφήνεις
στον θεό όποιον πήγε σ' αυτόν και ν' ασχολείσαι όπως και προηγουμένως με τους ανθρώπους
που σου έχουν εμπιστευτεί να κυβερνάς. Είναι ντροπή, αν γίνεσαι καλύτερος με
την πάροδο του χρόνου και όχι με τη σκέψη σου, αφού ο χρόνος διώχνει τη λύπη
και από τους κακούς. Η σωστή άσκηση της εξουσίας είναι το σπουδαιότερο, και ο
καλύτερος άρχοντας των πιο σπουδαίων πραγμάτων είναι αυτός που κυβερνά πρώτα
πρώτα τον εαυτό του.
Δεν είναι ανόσιο να προσεύχεσαι για την
αποφυγή αυτού που συμβαίνει εξαιτίας της θείας βούλησης; Αν υπάρχει κάποια τάξη
πραγμάτων - που πράγματι υπάρχει - και την επιβλέπει ο θεός, ο δίκαιος δεν θα
αρνηθεί τα αγαθά, γιατί κάτι τέτοιο είναι δείγμα πλεονεξίας και θα ανέτρεπε την
τάξη, αλλά θα σκεφτεί πως ό,τι γίνεται είναι για καλό. Προχώρα λοιπόν και κάνε
το καλό, μοίρασε δικαιοσύνη, παρηγόρησε τους δυστυχισμένους. 'Έτσι θα διώξεις
τα δάκρυα. Μη βάζεις πιο ψηλά το προσωπικό από το κοινό καλό, αλλά το κοινό από
το προσωπικό. 'Έτσι θα παρηγορηθείς. Πένθησες τον γιό σου μαζί με όλο το λαό.
Αντάμειψε αυτούς που μοιράστηκαν τη θλίψη σου, και θα τους ανταμείψεις
γρηγορότερα αν πάψεις να πενθείς παρά αν κλειστείς στο σπίτι σου. Δεν έχεις
φίλους; ΄Εχεις γιό. Αυτόν που έχει πεθάνει; Ναι, αυτόν, θα σου έλεγε ο κάθε
λογικός. 'Ο,τι υπάρχει δεν χάνεται, γιατί θα υπάρχει για πάντα. Αυτό που δεν
υπάρχει, γίνεται. Πώς θα γινόταν, αν δεν χανόταν το υπάρχον; Μπορεί κάποιος
άλλος να πει πως είσαι ασεβής και άδικος, ασεβής προς τον θεό και άδικος προς
τον γιό σου, ή μάλλον ασεβής προς τον γιό σου όσο και προς τον θεό.
Θέλεις να μάθεις τι είναι ο θάνατος;
Στείλε και σκότωσέ με μετά απ' αυτά τα λόγια, που, αν δεν με περιβάλλεις πάλι
με σάρκα, αμέσως με έχεις κάνει ανώτερο από τον εαυτό σου.»
Απολλώνιος o Τυανέας
------------------------------------------------------------
«Ότι
παλαιός ο λόγος, Ορφικός τε γαρ και Πυθαγόρειος, ο πάλιν άγων τας ψυχάς εις το
σώμα και πάλιν από του σώματος ανάγων και τούτο κύκλω πολλάκις».
(Ορφικόν Απόσπασμα 29)
(Ορφικόν Απόσπασμα 29)
Πλούταρχος,
«Προς Κολώτην» 1111f: «Άλλο
πάλι θα σου πω: απ’ όλα τα θνητά κανένα δεν γεννιέται (σ.σ. δεν έχει φυσική
αρχή) ούτε τελειώνει με τον επάρατο θάνατο. Υπάρχει μόνον ανάμειξη και
ανταλλαγή των αναμεμειγμένων, και γέννηση είναι το όνομα που έδωσαν σε αυτό οι
άνθρωποι.»
Πλούταρχος,
«Προς Κολώτην» 1113c:
«Ανόητοι· γιατί οι σκέψεις τους μακριά δεν φτάνουν, αφού νομίζουν, ότι
γεννιέται κάτι που πριν δεν υπήρχε και πως κάτι που πεθαίνει ολότελα
αφανίζεται.»
Η
αέναος κυκλική εναλλαγή ζωής / θανάτου των επανενσαρκώσεων της ψυχής είναι «ο
παλαιός λόγος» των Ορφικών, τον οποίον ενεστερνίσθησαν οι Πυθαγόρειοι και
διεξοδικώς ανέλυσεν ο Πλάτων εις τους Διαλόγους του «Μένων», «Φαίδρος»,
«Φαίδων», «Πολιτεία» κ.ά.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
