Χάρη
στην ψυχή, το σώμα κινείται, λειτουργεί,
ζει. Είναι απλά το όργανο που αυτή
χρησιμοποιεί. Σώμα χωρίς ψυχή είναι
αδιανόητο. Για τους Πυθαγόρειους και
Πλατωνικούς η λέξη άνθρωπος σήμαινε
κάτι πολύ περισσότερο από τον ορατό
άνθρωπο και, στην κυριολεξία, με τον όρο
αυτόν εννοούσαν αποκλειστικά τον
άνθρωπο, ως το πνεύμα και την ψυχή την
ενσαρκωμένη προσωρινά στο ανθρώπινο
σώμα.
«άνθρωπος
εστί ψυχή σώματι χρωμένη» (Πλάτων,
Τιμαίος 42 D, Φαίδων 111 Α)
Η
ψυχή έλκει την καταγωγή της από το
νοητικό πεδίο, για να εκδηλώσει την
διαπλαστική και οργανική της
ικανότητα. Κατέχει
διάμεση θέση μεταξύ νοητού και αισθητού
και έρχεται να εμψυχώσει τα σώματα,
γεννώντας το χώρο και το χρόνο. Αποτελεί
τμήμα της παγκόσμιας ψυχής του κόσμου
η οποία μερίζεται σε ατομικές ψυχές, με
σκοπό την απόκτηση της εμπειρίας του
υλικού πεδίου.
Η
Σπείρα Της Κάθαρσης
Το
θέμα της μετενσάρκωσης απασχόλησε τον
Πυθαγόρα και αποτέλεσε σπουδαίο έρεισμα
για την ηθική και θρησκευτική του
δοξασία. Επειδή, όμως, το πρόβλημα της
επιβίωσης της ψυχής και της μελλοντικής
της σταδιοδρομίας ανάγεται σε πνευματικές
σφαίρες και προϋποθέτει πνευματική
εξέλιξη, πρέπει να απασχολούσε μόνον
τους μαθητές ανώτερου βαθμού, αυτούς
που ήδη είχαν μυηθεί στην όλη κοσμοθεωρία
και βιοθεωρία του μεγάλου φιλόσοφου.
Επομένως,
πρέπει να ήταν μυστική και να μην την
κοινοποιούσαν στο λαό. Το σημαντικό
όμως αυτό θέμα, αναπτυσσόταν ασφαλώς
τόσο στους «ακροαματικούς» όσο και
στους ανώτερους μυητικούς βαθμούς. Κι
όπως είναι φυσικό, στους πρώτους από
εξωτερικής πλευράς, ενώ στους άλλους
από εσωτερικής.
Όπως
είναι φυσικό, οι πληροφορίες αυτές
υπέστησαν πολλές παραποιήσεις εκ μέρους
των αμύητων και ως αποτέλεσμα, το όλο
ζήτημα με την πάροδο των χρόνων πήρε
την απλοϊκή γνωστή του μορφή.
Αντιθέτως,
το θέμα της μετενσάρκωσης ήταν διαδεδομένο
σε όλα τα στρώματα του λαού με μορφή
εξωτερικών μύθων που περιλάμβαναν
στοιχεία δεοντολογικά, όπως η κρίση των
ψυχών κλπ.
Την
θεωρία της μετενσάρκωσης διδάχθηκε ο
Πυθαγόρας από το δάσκαλό του Φερεκύδη
τον Σύρο, ενώ πολλοί υποστηρίζουν ότι
την αποκόμισε από τον Ορφισμό, στα
Μυστήρια
του οποίου είχε μυηθεί.
Πτώση
ή Κάθοδος Της Ψυχής;
Ο
Πλάτωνας (Φαίδρος 245 C) κάνει λόγο για
την αθανασία της ψυχής, λέγοντας ότι
αυτή φέρει εξ αρχής φτερούγες οι οποίες,
όσο διατηρούνται δυνατές, τη συγκρατούν
στις υπερουράνιες περιοχές.
Υπογραμμίζει
ότι η ψυχή ενός αληθινού φιλόσοφου
ύστερα από 3.000 χρόνια μπορεί να αποκτήσει
και πάλι τα φτερά της και να ξαναγυρίσει
εκεί που ανήκει, ενώ για τις κοινές ψυχές
απαιτείται διάσημα τουλάχιστον 10.000
χρόνων.
Ο
μύθος της πτώσης των ψυχών από τον
υπερκόσμιο ουρανό σε ένα υλικό σώμα
αποτελεί την πρώτη άποψη της παλιάς
αντίθεσης μεταξύ των φιλοσόφων, ενώ η
άλλη υποστηρίζει την κάθοδο της ψυχής
του ήδη. Η διαφορά των εννοιών είναι
μέγιστη και αυτός που αναλαμβάνει να
δώσει σαφείς και ακριβείς απαντήσεις
στο ερώτημα «γιατί η ψυχή εγκαταλείπει
την ευδαιμονία της και έρχεται να
δοκιμαστεί ενσαρκωμένη στη Γη» είναι
ο Πλωτίνος, ο καθαυτό ιδρυτής του
Νεοπλατωνισμού ο οποίος απαντά στις
Εννεάδες (IV 3,14) ότι, αν παρέμενε στο νοητό
κόσμο η ψυχή, θα διατελούσε σε αδράνεια,
χωρίς να μπορεί να προσφέρει τίποτα
στην καθολική εξέλιξη, αλλά ούτε και η
ίδια θα εμπλουτιζόταν με την πείρα που
της είναι αναγκαία για να δράσει.
Μέσα
από τις εμπειρίες
πάνω στη Γη κινητοποιεί και δραστηριοποιεί
τις υπάρχουσες γνώσεις της, εφαρμόζει
τις άπειρες δυνατότητες της και
επανέρχεται πιο ισχυρή και τελειότερη
από όσο ήταν πριν κατέλθει.
Ο
ίδιος συνεχίζει, υποστηρίζοντας ότι,
ακόμα κι αν η κάθοδος της ψυχής σε ένα
σώμα θεωρηθεί αναγκαιότητα της παγκόσμιας
οργάνωσης ή λειτούργημα και όχι τιμωρία,
δεν παύει να είναι για την ψυχή μια
μεγάλη δοκιμασία από την οποία αυτή
πρέπει να βγει νικήτρια. Εξαρτάται,
λοιπόν, από την ενσαρκωμένη ψυχή αν η
δοκιμασία της θα είναι ωφέλιμη και
αποδοτική για την εξέλιξή της.
Ο
Πλωτίνος παρατηρεί ότι όλες οι ψυχές
δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο
στη δοκιμασία της ενσάρκωσης. Μερικές
υποκύπτουν στο κακό και στην αδικία. Η
ψυχή που βάρυνε λόγω των σωματικών
δεσμεύσεων δεν μπορεί να επανέλθει μετά
το θάνατο στο νοητό κόσμο. Θα ενσαρκωθεί
σε άλλο σώμα ανθρώπου η ζώου, σύμφωνα
με τις προδιαθέσεις που απέκτησε κατά
τη διάρκεια ζωής της. Έτσι, η τιμωρία
των μοχθηρών και η ανταμοιβή των καλών
υφίσταται μέσα στην αιώνια τάξη του
κόσμου.
Ο
Ολυμπιόδωρος (σχόλια Φαίδωνα του Πλάτωνα)
περιγράφει την κάθοδο της ψυχής με
θαυμαστό τρόπο: «Η ψυχή κορικώς κατέρχεται
(σ.σ. με τον τρόπο της Περσεφόνης) σε
γένεση, (σ.σ. Κόρη είναι το όνομα της
Περσεφόνης), μερίζεται όμως από τη γένεση
Διονυσιακώς, τοποθετείται στο σώμα
Προμηθεϊκώς, άρα απελευθερώνεται από
τα δεσμά της με τη χρησιμοποίηση της
δύναμης του Ηρακλέους, επανασυναρμολογείται
σε σύνολο με τη βοήθεια του Απόλλωνος
και της Σωτήρος Αθηνάς και εξαγνίζεται
με τη φιλοσοφική πειθαρχία».
Η
σοφία των Αρχαίων έκρυβε πίσω από τους
μύθους του Ηρακλή, του Οδυσσέα και άλλων
που κατέβηκαν στον Άδη και γρήγορα
επέστρεψαν από αυτόν την απελευθέρωση
από τη δουλεία της ενσάρκωσης, μέσω της
εξαγνιστικής πειθαρχίας.
Ο
Πρόκλιος αναφέρει ότι ο Ηρακλής,
εξαγνισμένος με ιερές μυήσεις, πήρε
θέση ανάμεσα στους θεούς. Είναι γνωστή
η τρομερή κατάσταση της ψυχής του όσο
διάστημα ήταν αιχμάλωτος της σωματικής
του φύσης.
Ο
Πίνδαρος σε ένα απόσπασμα ενός ποιήματος
που αναφέρει το διάλογο του Πλάτωνα
Μένων αναφέρει ότι η Περσεφόνη στέλνει
τις ψυχές που δέχθηκε στα βασίλεια του
Άδη για κάθαρση, ύστερα από εννέα χρόνια
στον πάνω κόσμο. Και ότι από τις ψυχές
αυτές προέρχονται μεγαλοφυείς βασιλιάδες
και δυνατοί άνδρες τόσο σε δύναμη όσο
και σε σοφία.
Ο
Εμπεδοκλής ασχολείται με τη θεωρία της
περιπλάνησης των ψυχών σε μια σειρά από
διασωθέντα αποσπάσματα (Diels, Προσωκρατικοί).
Στο απόσπασμα Β 115 λέει ότι, εάν μια ψυχή
κηλιδωθεί από πράξη φόνου, επιορκίας ή
άλλου εγκλήματος, «ντύνεται» τη μορφή
θνητού και περιφέρεται μακριά από την
χώρα των Μακάρων και παραδίνεται από
το ένα στοιχείο στο άλλο. «Ένας εξ αυτών
είμαι κι εγώ, ένας από τους θεούς εξόριστος
και περιπλανώμενος, διότι ακολούθησα
τις προτροπές της Διχόνοιας», ομολογεί
ο ίδιος ο Εμπεδοκλής. Στο απόσπασμα Β
117 ισχυρίζεται ότι υπήρξε νεανίας, κόρη,
θάμνος, πτηνό κι άφωνο ψάρι.
“Απλώς
και μόνον το γεγονός ότι οι άνθρωποι
μιλούν για αναγέννηση και ότι μια τέτοια
ιδέα υφίσταται, σημαίνει ότι ένα απόθεμα
ψυχικών εμπειριών που σχετίζονται με
αυτόν τον όρο θα πρέπει πράγματι να
υπάρχει. Η αναγέννηση είναι μια επιβεβαίωση
που θα πρέπει να περιλαμβάνεται ανάμεσα
στις πιο βασικές για την ανθρωπότητα.”
https://astrolife.gr/
-------------------------------------------
Πινακίδες Ορφικαί, μνήμαι προγονικαί - Μετενσάρκωσις
ΟΙ ΚΥΚΛΙΚΕΣ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΥΘΜΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
ΑΛΤΑΝΗ - ΟΡΦΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΑ EΠΗ - ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ