Από τα «Αργοναυτικά» του
Ορφέα γνωρίζουμε, ότι την βασική γνώση για τα θεία πράγματα την δίδαξε στην
Αίγυπτο ο Ορφεύς. Ό ίδιος το Ομολογεί στους παρακάτω στίχους του: «Επίσης (σου
είπα) και όσα ιερά λόγια εξεγένησα (διεκήρυξα) εις την Αίγυπτον, όταν
προσήγγισα εις την ιεράν Μέμφιν και τάς ιεράς πόλεις του "Απιδος, τάς
οποίας στεφανώνει (περιβάλλει) ο Νείλος, πού χύνει πολλά νερά» (Ορφεύς, Αργοναυτικά, στ.
42-44)· «αποκαλύπτων εις τους ανθρώπους τα θέσφατα (τους χρησμούς) εις
την Αίγυπτον και εις την Λιβύην» (Ορφεύς, Αργοναυτικά, στ.
102-104).
Ο
Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, όπως και ο Ορφεύς, είχε διδάξει στους Αιγυπτίους τα
ιερά μυστήρια. Προσπαθώντας να τους συνεφέρει από την δεισιδαιμονία τους δίδασκε
την ορθή φύση των θεών: «Ο Ξενοφάνης λοιπόν ό Κολοφώνιος έθεσε ως αρχή στους
Αιγυπτίους, αν τους θεωρούσαν θεούς, να μην τους θρηνούν και, αν πάλι τους
θρηνούν, να μην τους πιστεύουν για θεούς...» (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί Ίσιδος
και Οσίριδος», 379Β).
Όταν ο
Ηρόδοτος (Βλ. «Η αναξιοπιστία του Ηροδότου», «Δ», τ. 224-225) «μπέρδεψε»
τα πράγματα ανάμεσα στην ελληνική αντίληψη περί θείου και στο αιγυπτιακό
πάνθεο, ισχυριζόμενος αστήρικτα ότι οι Αιγύπτιοι δίδαξαν τα μυστήρια και την
λατρεία των θεών στους Έλληνες, πήρε την παρακάτω οργισμένη απάντηση από τον
αρχιερέα των Δελφών και φιλόσοφο Πλούταρχο: «Λέει, πώς οι Έλληνες έμαθαν από
τους Αιγυπτίους τις πομπές και τις πανηγύρεις και τη λατρεία των δώδεκα θεών το
όνομα μάλιστα τον Διονύσου, λέει, έμαθε από του Αιγυπτίους ο Μελάμπους, ο
όποιος δίδαξε και τους άλλους Έλληνες. Τα μυστήρια επίσης και τις τελετές της Δήμητρας,
λέει, μετέφεραν από την Αίγυπτο οι θυγατέρες του Δαναού. Υποστηρίζει, πώς οι
Αιγύπτιοι στηθοκοπιούνται και πενθούν, άλλα δεν θέλει να αναφέρη προς τιμήν
τίνος θεόν, διότι προσέχει τα λόγια του στα Ιερά ζητήματα. Για τον Ηρακλή όμως
και για τον Διόνυσο, τους οποίους τιμούν οι Αιγύπτιοι, λέει ότι τους τιμούν ως
ανθρώπους πού γέρασαν, χωρίς να δείχνη πουθενά την ίδια ευσέβεια. Υποστηρίζει
παρά ταύτα, ότι ο Αιγύπτιος Ηρακλής ανήκει στους δεύτερους θεούς και ο Διόνυσος
στους τρίτους, υπό την έννοια ότι κάποτε άρχισαν να υπάρχουν και ότι δεν είναι
αιώνιοι. Λέει όμως, πώς εκείνοι είναι θεοί, ενώ σε τούτους πρέπει να
προσφέρουμε καθαρμούς, θεωρώντας τους θνητούς ήρωες, και όχι να τους
προσφέρουμε θυσίες θεωρώντας τους θεούς. Τα ίδια λέει και για τον Πάνα,
ανατρέποντας με τις αλαζονικές μυθολογίες των Αίγυπτίων τα πιο σεβαστά και αγνά
στοιχεία των Ελληνικών ιερών» (Πλούταρχος, Περί της Ηροδότου κακοηθείας, 857C).
Ο
Πλούταρχος υποστήριζε, όπως και ο Ορφεύς, ότι οι Έλληνες ήταν εκείνοι που
δίδαξαν την λατρεία των θεών στους Αιγυπτίους: «...χρησιμοποιούν το όνομα Ίσις
από το ίεσθαι (προχωρώ ορμητικά με γνώση και κινούμαι), διότι είναι κίνηση που
διαθέτει ψυχή και φρόνηση. Στην πραγματικότητα το όνομα τούτο δεν είναι
βαρβαρικό, αλλά, όπως για όλους τους θεούς, υπάρχει όνομα κοινό, που προέρχεται
από το θεατός και το θέων (αυτός πού τρέχει), έτσι και τη θεά τούτη από την
ακριβή γνώση και συνάμα την κίνηση Ίσιδα εμείς, Ίσιδα και οι Αιγύπτιοι
αποκαλούν. (...) Ο Όσιρις πάλι έχει όνομα σύνθετο από τα όσιος και ιερός, διότι
είναι κοινός λόγος ανάμεσα στα πράγματα τον ουρανού και τον Άδη... (...) Δεν
πρέπει όμως να άπορη κανείς με τον εξελληνισμό των ονομάτων, διότι βέβαια και
πολλά αλλά, που έφυγαν μαζί με τους ξενιτεμένους Έλληνες, συνεχίζουν και
υπάρχουν μέχρι και σήμερα απόδημα σε άλλους λαούς... (...) ...διότι θεωρώ, πώς
το πρώτο (Σάραπις) είναι ξενικό, ενώ το δεύτερο (Όσιρις) ελληνικό...»
(Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί Ίσιδος και Όσίριδος», 375C και D).
Στέφανος
Μυτιληναίος
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου