ΞΕΧΑΣΜΕΝEΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚO-ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ #3

O ΚΡΟΝΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ

Ο Κρόνος αρχικά έφτασε στην Δυτική Ευρώπη, στις ακτές του Ατλαντικού Ωκεανού και στη συνέχεια φαίνεται πως ταξίδεψε παραπέρα, προς τον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και στη συνέχεια προς τα δυτικά. Πού όμως προς τα Δυτικά; Ο τελικός τόπος εξορίας του ηγέτη των Τιτάνων έχει περιγραφεί από τον Πλούταρχο με τέτοια λεπτομέρεια που δεν χωράει αμφιβολία πως οι προϊστορικοί Έλληνες αυτών των αρχαίων χρόνων είχαν ανακαλύψει τόπους, οι οποίοι δυστυχώς, στη συνέχεια ξεχάστηκαν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Hρακλής επισκέφθηκε τον τόπο εξορίας του Κρόνου, αλλά πολύ αργότερα. Τα κείμενα που περιγράφουν αυτά τα ηρωικά κατορθώματα είναι μέρος του συνολικού έργου που έγραψε ο συγγραφέας στο βιβλίο του, με τίτλο «Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης» και αποτελεί μέρος μιας μεγάλης σειράς κειμένων, γνωστή ως «Ηθικά».

Από το παραπάνω κείμενο, και με τη βοήθεια ενός σχολικού Γεωγραφικού Άτλαντα, ο καθένας μπορεί να εντοπίσει τη γεωγραφική θέση του νησιού της εξορίας του Κρόνου, τα ταξίδια του λαού του Κρόνου (Κρονίων), τη θέση του Κόλπου της Μεγάλης Ηπείρου σε σχέση με εκείνη της Κασπίας Θάλασσας, και πολλά άλλα. Από αυτό το αποκαλυπτικό κείμενο, έχουν επιλεγεί να περιληφθούν μόνο μερικά αποσπάσματα, δεδομένου ότι σε ένα τόσο περιορισμένο χώρο, είναι αδύνατον να αναφερθώ αναλυτικά σε όλα όσα αυτός ο μεγάλος συγγραφέας περιγράφει στο έργο του.

Ας δούμε τώρα μερικά από τα πιο σημαντικά αποσπάσματα από το κείμενο του Πλούταρχου: α. «Ή Ωγυγίa, νησί που βρίσκεται μακριά στη θάλασσα, που απέχει δρόμο πέντε ημερών από τη Βρετανία, πλέοντας προς τα δυτικά.» Με την παραδοχή ότι ένα σκάφος, παρόμοιο με την Αργώ (το πλοίο των Αργοναυτών), θα μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα περίπου 4-5 μιλίων / ανά ώρα, τότε η απόσταση που διανύεται μέσα σε 5 ημέρες προκύπτει από τον ακόλουθο συλλογισμό: 5 ημ. x 24 ώρ. = 120 ώρες, 120 x 4 m / h = 480 μίλια ≈ 900 χιλιόμετρα. Σύμφωνα με αυτά και χρησιμοποιώντας έναν απλό σχολικό άτλαντα, η Ωγυγία πρέπει να αντιστοιχεί στην σημερινή Ισλανδία. Σχετικά με τη θέση της Ωγυγίας όμως, πέραν της Ισλανδίας, υπάρχουν άλλες απόψεις, όπως: ότι είναι η ίδια η Γροιλανδία, οι Αζόρες νήσοι (Henriette Mertz), οι Βερμούδες, το μικρό νησί Gozo που βρίσκεται δίπλα στη Μάλτα, το νησί της Γαύδου στα νότια της Κρήτης και της Σικελίας. Ο Πλούταρχος επιπλέον μας πληροφορεί:

β. «...Τρία άλλα νησιά, που απέχουν σε ίση απόσταση από εκείνη και μεταξύ τους, βρίσκονται πέρα από αυτή προς το σημείο όπου δύει το καλοκαίρι ο ήλιος» Ποιά θα μπορούσαν να είναι αυτά τα νησιά; Εάν η Ωγυγία αντιστοιχεί στη σημερινή Ισλανδία, τότε σύμφωνα με τα λεγόμενα του Πλούταρχου, τα 3 νησιά που βρίσκονται στα δυτικά, θα πρέπει να είναι η Γροιλανδία, η Νew Foundland και η νήσος Buffin. Όμως, οι αποστάσεις τους από την Ισλανδία δεν είναι ίσες, αντίθετα, μεταξύ τους οι αποστάσεις είναι ίσες. Εάν, όπως πιστεύουν άλλοι, το όνομα Ωγυγία αντιστοιχεί στη σημερινή Γροιλανδία, τότε τα 3 νησιά θα πρέπει να είναι νέα Νew Foundland, η νήσος Buffin και η νήσος Breton. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η άποψη δεν είναι σωστή.

γ. «...Σ' ένα από αυτά, λένε οι βάρβαροι στον μύθο τους, είχε φυλακίσει ο Δίας τον Κρόνο, κι εκείνος, έχοντας φρουρό τον γιο του, είχε εγκατασταθεί δίπλα στα νησιά εκείνα και σε εκείνη τη θάλασσα, την οποία ονομάζουν Κρόνιο πέλαγος…» Αν συμβαίνει αυτό, τότε ο Κρόνος θα έπρεπε να έχει εκτοπιστεί σε ένα από τα τρία προαναφερθέντα νησιά, δηλαδή είτε στην Γροιλανδία, είτε στο νησί Buffin, είτε τέλος στο New Foundland. Όσον αφορά το Κρόνιο Πέλαγος - ένα όνομα που, όπως αναφέρουν οι Ορφικοί στα Αργοναυτικά, έχει δοθεί από τους Υπερβόρειους - θα πρέπει να είναι ο Βόρειος Ατλαντικός Ωκεανός συμπεριλαμβανομένης και της Βόρειας Θάλασσας και κυρίως η «ψυχρή θάλασσα», με άλλα λόγια η Θάλασσα, η οποία εν μέρει, και από καιρό σε καιρό, ήταν παγωμένη. Αυτό σημαίνει ότι στο Κρόνιο Πέλαγος πρέπει να εντάσσεται και ένα τμήμα του Παγωμένου Ωκεανού.

δ. «...Όσο για τη μεγάλη ήπειρο, από την οποία τριγυρίζεται σε κύκλο η μεγάλη θάλασσα, από τα άλλα νησιά απέχει λιγότερο, από την Ωγυγία όμως γύρω στα πέντε χιλιάδες στάδια και το ταξίδι γίνεται σε πλοία με κουπιά (διότι το πέλαγος διαβαίνεται αργά και είναι λασπουδερό λόγω των πολλών ρευμάτων…» Η συγκλονιστική αυτή αναφορά υποδηλώνει ότι οι προϊστορικοί Έλληνες γνώριζαν ότι, δυτικά των νησιών αυτών υπήρχε μία μεγάλη ήπειρος. Αλλά ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η μεγάλη ήπειρος; Είναι προφανές ότι η μόνη μεγάλη ήπειρος, δυτικά των τριών μεγάλων νησιών, που περιέβαλε το μεγάλο Ωκεανό, είναι η σημερινή Βόρεια Αμερική.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο Πλούταρχος δεν μιλούσε μόνο για μια χώρα, αλλά για μια μεγάλη ηπειρωτική γη (= μεγάλη ηπειρωτική χώρα).

ε. "... Τα ρεύματα βγαίνουν από τη μεγάλη ηπειρωτική χώρα, δημιουργούν προσχώσεις και η θάλασσα είναι πυκνή, γεώδης και θεωρήθηκε πως έχει παγώσει...» Ο Πλούταρχος συνεχίζει: στ. «...Από τα ηπειρωτικά μέρη (λένε οι βάρβαροι) τα προς τη θάλασσα κατοικούν οι Έλληνες, γύρω από κόλπο όχι μικρότερο από τη Μαιώτιδα (λίμνη), που το στόμιο του βρίσκεται στην ίδια ευθεία με το στόμιο της Κασπίας θάλασσας. 

Εκείνοι αποκαλούν και θεωρούν τους εαυτούς τους ηπειρώτες και νησιώτες όσους κατοικούν τούτη τη γη, επειδή περιβρέχεται γύρω γύρω από θάλασσα..... » Αν λάβουμε υπόψη ότι η Μαιώτιδα είναι η σημερινή Αζοφική, και, χρησιμοποιώντας ένα συνηθισμένο σχολικό Γεωγραφικό Άτλαντα, σύρουμε μία «ευθεία» γραμμή από το άνοιγμα (δηλαδή τη βόρεια ακτή), της Κασπίας Θάλασσας, τότε βλέπουμε ότι ο κόλπος, στις ακτές του οποίου οι Έλληνες κατοικούσαν, είναι ο Κόλπος του Αγίου Λαυρεντίου. ζ. «...Πιστεύουν επίσης ότι με τους λαούς του Κρόνου αναμείχθηκαν αργότερα όσοι έφτασαν με τον Ηρακλή και παρέμειναν και ότι το Ελληνικό στοιχείο, που έσβηνε ήδη εκεί και ήταν υποταγμένο στη βαρβαρική γλώσσα, τους νόμους και τον τρόπο ζωής, αναζωπυρώθηκε, για να το πούμε έτσι, και έγινε πάλι ισχυρό και σημαντικό. Για τούτο τις ανώτερες τιμές έχει ο Ηρακλής, τις αμέσως επόμενες ο Κρόνος....» Ακόμα και ο Ηρακλής, ο μεγάλος ήρωας της Μυκηναϊκής εποχής, επισκέφθηκε αυτή τη μεγάλη ήπειρο, όπου οι Έλληνες συνέχισαν να κατοικούν, μέχρι και πολύ αργότερα . η. «...Όταν λοιπόν ο αστέρας του Κρόνου, τον οποίο εμείς αποκαλούμε, λέει, Φαίνοντα ενώ εκείνοι Νυκτούρο, φτάσει στον Ταύρο μετά από περίοδο τριάντα ετών, αφού, προετοιμάσουν επί χρόνο πολύ τη θυσία και τον... στέλνουν, που έχουν ξεχωριστεί με κλήρο, με ανάλογο αριθμό πλοίων, φορτώνοντας τα με πολλά απαραίτητα και προμήθειες αναγκαίες για ανθρώπους που πρόκειται να ταξιδέψουν στη θάλασσα κωπηλατώντας και να μείνουν στα ξένα χρόνο πολύ. Αφού ανοιχτούν στο πέλαγος, έχουν, όπως είναι λογικό, οι ταξιδιώτες διαφορετική τύχη· όσους σώθηκαν .όμως κρατούν στην αρχή στα νησιά που βρίσκονται πέρα, κατοικούνται από Έλληνες και βλέπουν τον ήλιο να κρύβεται για λιγότερο από μια ώρα επί τριάντα μέρες…»

Χάρτης όπου φαίνονται οι θέσεις που περιγράφονται στο κείμενο του Πλούταρχου,

 η απόσταση μεταξύ Βρετανίας και Ωγυγίας (Ισλανδία), 

καθώς και η γραμμή (γεωγρ. πλάτος) που ενώνει την είσοδο

της Κασπίας Θάλασσας και τον Κόλπο του ΑΓ. Λαυρεντίου (Gulf of St. Laurence).

Μετά τις παραπάνω, δύο ερωτήσεις που αναδύθηκαν, και συγκεκριμένα: (i) «Πού ήξεραν οι προϊστορικοί Έλληνες ότι ο ήλιος δύει μπροστά απο τα μάτια τους για λιγότερο από μία ώρα;» και (ii) «Ποια νησιά βλέπουν τον ήλιο που δύει για λιγότερο από μία ώρα;» Η απάντηση στην πρώτη ερώτηση δεν είναι εύκολη. Σίγουρα, ο Πλούταρχος, που γεννήθηκε στην Χαιρώνεια, μια μικρή πόλη της ηπειρωτικής Ελλάδας στη Βοιωτία, δεν θα μπορούσε να έχει καμία προσωπική εμπειρία. Άλλωστε, πουθενά δεν αναφέρεται ότι ο Πλούταρχος ταξίδεψε στον Ατλαντικό. Από την άλλη πλευρά, όμως, γνωρίζουμε ότι ο Πλούταρχος αργότερα έγινε ιερέας στο Μαντείο των Δελφών. Είναι πολύ πιθανό ότι θα μπορούσε να έχει, άμεσα ή έμμεσα, ενημερωθεί από κάποιον, που είχε επισκεφτεί την περιοχή αυτή. Κατά τη διάρκεια αυτών των αρχαίων χρόνων, η νεοαποκτηθείσα γνώση περιορίζονταν κυρίως μεταξύ των ιερέων στους ναούς και στα μαντεία. Το ίδιο δεν συνέβεναι και με τους ιερείς της Αιγύπτου; Αλλά ποιά είναι τα νησιά που έβλεπαν τον ήλιο να «δύει» για λιγότερο απο μία ώρα; Είναι ευρέως γνωστό ότι ο Αρκτικός Κύκλος συμπίπτει με το γεωγραφικό πλάτος 66.5o του Βορρά. Κατά συνέπεια, οι περιοχές και σε αυτή την περίπτωση τα νησιά τα οποία «βλέπουν τον ήλιο να δύει για λιγότερο από μία ώρα» θα πρέπει να βρίσκονται λίγο νοτιότερα του Αρκτικού Κύκλου. Και μια άλλη σημαντική ερώτηση: Γιατί θα πήγαιναν στην Βόρεια Αμερική; Τι θα έκαναν εκεί μετά; Η απάντηση είναι ότι ήθελαν ντόπιο χαλκό, ο οποίος βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στην περιοχή γύρω από την Λίμνη Superior και στο νησί Royale που βρίσκονται στα σημερινά σύνορα μεταξύ των ΗΠΑ και του Καναδά (περιοχή της σημερινής ΗΠΑ - Καναδικά σύνορα). Η άποψη αυτή έχει επικυρωθεί από αρχαιολογικές ανασκαφές και ο υπολογισμός της ηλικίας των ευρημάτων με τη μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης κυμαίνεται από το 2.450 - 1.050 π.Χ., δηλαδή από την έναρξη της πρωτοελλαδικής εποχής, μέχρι το τέλος του Μυκηναϊκού Πολιτισμού.

[Το πρωτότυπο κείμενο και η μετάφραση μπορεί να το βρει κανείς στο διαδίκτυο (βλέπε αναφορές).]

Μαριολάκος Η.Δ. 1 1 Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών , Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Τομέας Δυναμικής, Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, Πανεπιστημιούπολη, Ζωγράφου, 157 84, Αθήνα, Ελλάδα.

Συνεχίζεται στο Τέταρτο Μέρος