Η Αντιμετώπιση Του Χειμώνα

από ΓΟΡΓΩ ΑΡΓΕΙΤΟΥ

Από την ψυχολογική ερμηνεία της Μυθολογίας έχει προκύψει η Ψυχολογία του Βάθους και τα αρχέτυπα του Κ.Γκ. Γιούνγκ. Μέσω των αρχετύπων και των συμβόλων  με θεούς, δαίμονες, ήρωες και τέρατα έρχεται σε επαφή ο θείος  αόρατος κόσμος με τους θνητούς  και  αρχίζει η ενδοσκόπηση και η Αυτογνωσία. 

Αλκαίος *1

Αρχαία Ελληνικά

Νέα Ελληνικά

Ύει μεν ο Ζεύς, εκ δ’ οράνω μέγας Χείμων, πεπάγαισιν δ’ υδάτων ρόαι. …………………………………………………… Κάββαλε τον χείμων’, επί μεν τίθεις Πυρ, εν δε κέρναις οίνον αφειδέως Μέλιχρον, αυτάρ αμφί κόρσα Μάλθακον αμφιβαλών γνόφαλλον.

Βρέχει μεν ο Ζεύς, εξ ουρανού δε μεγάλη κακοκαιρία (επέρχεται), τα δε ρέοντα ύδατα έχουν αποκρυσταλλωθή.. …………….. Καταπολέμησε την κακοκαιρίαν, εφ’ ενός μεν θέτων επί της πυράς ξύλα (=επί+τίθεις πύρ), αφ’ ετέρου δε αναμειγνύων (εις τον κρατήρα) (=εν+κέρναις = εγκιρνάς) αφθόνως γλυκύν οίνον, τοποθετήσας δε πέριξ των κροτάφων (αμφιβάλων αυτάρ αμφι κόρσα = κρόταφο) μαλακόν  προσκεφάλαιον (= γνόφαλλον = έριον, στρώμα, προσκεφάλι)

Η Μυθολογία,  Τα όνειρα και Η Λαϊκή παράδοση Ως Πηγές Θεραπείας και Αυτογνωσίας 

Τον μήνα Ιανουάριο στην Αρχαιότητα γιορταζόταν ο Ήφαιστος ( Πελασγικός Θεός, αναπαράσταση της φωτιάς) όταν σε άχρονες εποχές η Γη μάλωνε με τον Ουρανό,  τότε που διαμορφωνόταν ο κόσμος.  Ο  Ήφαιστος (όπως περιγράφεται  στην Θεογονία του Ησίοδου) φαίνεται ότι είναι η εικόνα της αστραπής ή του κεραυνού που γεννιέται στους κόλπους της καταιγίδας, από δύο οργισμένους Θεούς. Η Ήρα πέταξε έναν κεραυνό στον Δία οργισμένη αφού ο Ήφαιστος δεν ήταν καρπός αγάπης (Χάρης) και στην συνέχεια ο Θεός Ήφαιστος κατρακύλησε στην υποθαλάσσια περιοχή της Λήμνου  στα ενεργά της ηφαίστεια.  Αλλά γιατί η μητέρα του  Ήφαιστου θέλει να τον κρύψει; Λόγω του ελαττώματός του (είναι κουτσός εκ γενετής). Πριν μεγαλώσει η  φωτιά δεν είναι στην αρχή ασθενής και αδύναμη; Στο τέρμα της πτώσης του  όμως ο Ήφαιστος συναντά την Θέτιδα (Νηρηίδα, εγγονή του Ωκεανού, μετέπειτα μητέρα του Αχιλλέα) και την Ευρυνόμη (Ωκεανίδα, αρχαιότερη θεότητα του κόσμου  ακόμα πριν από τον Κρόνο.) Εκεί στα βάθη της θάλασσας ο Θεός επί εννέα χρόνια μαθαίνει την τέχνη του μεταλλουργού. 

Τα μέταλλα προέρχονται από το νερό και γι’ αυτό μπορούν να υποβληθούν σε τήξη, διαδικασία που επιτυγχάνεται με τη δράση των σωματιδίων της φωτιάς, τα οποία διαχωρίζουν και αποσυνθέτουν τα σωματίδια (σε μορφή κανονικών στερεών) από τα οποία είναι φτιαγμένα τα μέταλλα όπως μας περιγράφουν και ο Δημόκριτος αλλά και ο Πλάτωνας στον Τίμαιο. 

Άλλη μια ερμηνεία του Ήφαιστου είναι ότι ο Θεός αντιπροσωπεύει την ιερή Φωτιά που ανεβαίνει σιγά σιγά (γι’ αυτό αυτός ο θεός είναι κουτσός) κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης του ανθρώπου και αφυπνίζει την εσωτερική του ευφυΐα. Καθώς ανεβαίνει η ευφυΐα μας ,δηλαδή η δημιουργική μας ενέργεια,  με την σωστή στάση  μπορούμε να «κατασκευάσουμε» στο εσωτερικό μας εργαστήριό το ίδιο μας το πεπρωμένο. Δάσκαλος του Ήφαιστου ήταν ο Κηδαλίωνας (πυριφλεγής δαυλός ή η ενέργεια  Κουνταλίνι; *3).

Γυναίκες του Ήφαιστου  οι Χάριτες*4, ιδιαίτερα η Αγλαΐα η προσωποποίηση των ακτίνων της Αυγής, λίγο πριν το ξημέρωμα. Η τελευταία Ομηρική παράδοση του δίνει για γυναίκα του την Αφροδίτη που είναι το ζευγάρωμα της φυσικής ομορφιάς με την ομορφιά της τέχνης του δημιουργού.

Στην αρχαϊκή εποχή η μεταλλουργεία και η τέχνη της φωτιάς συνδέονται με μαγικές ιδιότητες. Ο Ήφαιστος είναι ο Θείος τεχνίτης που κατασκεύασε κάθε τι ωραίο και λαμπρό υπάρχει, (το άρμα του Ήλιου, οι χρυσοί θώρακες του Ηρακλή και του Διομήδη, η πανοπλία του Αχιλλέα με την ασπίδα του (18η ραψωδία Ιλιάδας), το σκήπτρο του Δία, ο χρυσός του θρόνος, οι έδρες των θεών, τα μέγαρα του Ολύμπου).  Αγαπημένο του νησί η Λήμνος με τα ενεργά Ηφαίστεια μέχρι το 350 π.Χ, που κατοικούνταν από τους Σίντιους*5 (μυθικός πελασγικός  λαός ή σχέσεις με Ινδούς)*6;  Γιοί του και βοηθοί του ήταν οι Κάβειροι (πνεύματα υπογείου πυρός και των μεταλλουργικών εργασιών).  Στην Λήμνο έκλεψε και ο Προμηθέας, στο ηφαίστειο του Μοσύχλου, το πύρ (Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης) για να το κάνει δώρο στην ανθρωπότητα.

Η κοινωνική κατηγορία των «δημιουργών» περιλαμβάνει εκτός από όσους ασχολούνται με τα μέταλλα, τους θεραπευτές και τους μάντεις. Οι τέχνες της φωτιάς εφαρμόζονται από τους πλανόδιους δημιουργούς και αναπτύσσονται έξω από το οικιακό περιβάλλον. Αποτελούν τα πρώτα εξειδικευμένα επαγγέλματα. Μυκηναϊκά τεκμήρια μαρτυρούν συγκεκριμένα προνόμια στους χαλκουργούς.*7 

Ο Ήφαιστος λοιπόν όπως ο Προμηθέας είναι ο παιδαγωγός της ανθρώπινης φυλής, κάνει δημιουργήματα με τα χέρια του και με θαυμαστά εργαλεία. Είναι η εικόνα της φωτιάς που υπήρξε το πρώτο όργανο του πολιτισμού και του οποίου η κατάκτηση χρησίμεψε σαν αφετηρία της προόδου. Ο Θεός – άνθρωπος δημιουργός δεν φτιάχνει μόνο κατεργασμένα μέταλλα, δίνει και κίνηση και ζωή στα έργα. Το πρώτο εργαλείο που έδωσε η Φύση στον άνθρωπο, (μέσω του Ήφαιστου), τα χέρια με τα οποία  φτιάχνει μέχρι αυτόματες μηχανές, ιέρειες του θεού προικισμένες με νου, φωνή και κίνηση, σαν τις σύγχρονες Ρέπλικες. Το άγαλμα που ζωντάνεψε λεγόταν  Γαλάτεια και την ερωτεύτηκε ο Πυγμαλίωνας  που την δημιούργησε. Ο Προμηθέας έφτιαξε τον πρώτο άνδρα (Δευκαλίωνα), ο Ήφαιστος έφτιαξε την πρώτη γυναίκα (Πανδώρα).

Φιλικές σχέσεις έχει ο Θεός των υπόγειων Ηφαιστειακών εκρήξεων και με τον Διόνυσο. Τα ηφαιστειώδη εδάφη παράγουν το καλύτερο κρασί (Λήμνος, Νάξος, Θήρα). Ο Διόνυσος λοιπόν μεθάει τον Ήφαιστο και από τα υπόγεια εργαστήριά του τον μεταφέρει ξανά στον Όλυμπο.

Μέχρι εδώ δώσαμε νύξεις για την ιερή δύναμη της δημιουργίας από αφορμή  το  υπέροχο Χαϊκού*8 με το οποίο ο Αλκαίος περιγράφει τον χειμώνα. Τον χειμώνα η φύση περιέχει εν δυνάμει τον σπόρο της άνοιξης. Λίγο γλυκό κρασί και θερμότητα για να περάσει, στο μεταξύ όλες οι δυνατότητες είναι σε αναμονή, εσωστρέφεια. Περιμένουν την άνοιξη για να ανθίσουν.

Πηγές:

*1 (Μυτιληναίος ποιητής, 630-560 π.Χ) ήταν αριστοκράτης. Γνωστός για την σφοδρότητα του πάθους των στοίχων του, την μεγαλοπρεπή βραχύτητα και το πλήθος των εικόνων. Τον μιμήθηκαν οι ποιητές της Αλεξάνδρειας και της Ιταλίας, ιδίως ο Οράτιος. (Αρχαίοι Έλληνες Λυρικοί, Εκλογαί. ΟΕΔΒ. Αθήναι, 1963.
*2 Ήφαιστος, εκ του Άφ = Άπτω, ανάβω φωτιά (Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Liddell & Scott, εκδ. Ι. Σιδέρης, 1925).
*3 Κουνταλίνι (Kundalini). Η πνευματική ενέργεια που βρίσκεται σε νάρκη σε όλους τους ανθρώπους. (Ράτζα Γιόγκα του Σουάμι Βιβεκάναντα, εκδ. Κονιδάρη, 1991)
*4 Θεές της γοητείας, της ομορφιάς, της φύσης, της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της γονιμότητας.
*5  Σίντχα (siddha).Τελειωμένες ψυχές με υπερφυσικές ικανότητες. (Ράτζα Γιόγκα του Σουάμι Βιβεκάναντα, εκδ. Κονιδάρη, 1991).
*6  Decharme P.  Μυθολογία της Αρχαίας Ελλάδος, εκδ. Ι. Σιδέρη, 1884.
*7 Αρχαία Ελλάδα, Επιστήμες- Τεχνική και Μουσική, Μέρος Α΄, επιμέλ. Ουμπέρτο Έκο, Το Βήμα, 2018.
*8 Γιαπωνέζικη σύντομη μορφή ποίησης.

ΓΟΡΓΩ ΑΡΓΕΙΤΟΥ

https://anagnostis.org/article/bloggers/gorgo-argeitoy/i-antimetopisi-toy-heimona