Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΕΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗ

Δεν είναι ευρέως γνωστό, ότι το Βυζάντιο και όχι η Δύση είναι ο πρώτος εφευρέτης του απαίσιου αυτού θεσμού της Ιεράς Εξέτασης.

539: Ο Ιουστινιανός ιδρύει το θεσμό του «Εξεταστού» (=Quaesitor)

Μία οπό τις πιο μελανές σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας, αποτελεί ή «Ιερά Εξέταση», με την οποία ὁ Καθολικισμός προσπάθησε να εξανδραποδίσει το ανθρώπινο πνεύμα δια του πυρός και των βασάνων. Σπάνιες φορές ἡ βαρβαρότητα εκδηλώθηκε με τόσον αποκρουστικό πρόσωπο όσο στα χρόνια του Μεσαίωνα, όταν ή Λογική και ή Επιστήμη εδιώκοντο στο όνομα του Χριστού και του Πάπα. Όλα αυτά βέβαια είναι εν πολλοίς γνωστά ακόμα και στους έχοντες στοιχειώδη γνώση της ιστορίας. Εκείνο όμως που δεν είναι ευρέως γνωστό, αφορά στο πότε και που, για πρώτη φορά εμφανίστηκε ὁ «θεσμός» της Ιεράς Εξέτασης και άναψαν οι πυρές για τη θανάτωση των αιρετικών και των ετεροδόξων.

Υπάρχουν ιστορικές πληροφορίες, ότι στα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου και των διαδόχων του, ή ποινή για κάθε μειοψηφούντα των Οικουμενικών Συνόδων, ήταν ὴ εξορία ὴ ο θάνατος.

Επίσης είναι πασίγνωστο ότι οι εθνικοί Έλληνες αφ’ ενός και οι ετερόδοξοι αφ’ ετέρου στο Βυζάντιο (Αρειανοί, Μονοφυσίτες, Παυλικιανοί κλπ.), εθεωρούντο νομικώς εχθροί του Κράτους από το 380 μ.Χ. όταν ὁ Μ. Θεοδόσιος κήρυξε τον Χριστιανισμό ως μοναδικό δόγμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Δεν είναι όμως ευρέως γνωστό, ότι το Βυζάντιο και όχι η Δύση είναι ὁ πρώτος εφευρέτης του απαίσιου αυτού θεσμού της Ιεράς °Εξέτασης.

Ο πρώτος που καθιέρωσε νομικά την αρχή του «Εξεταστού», ήδη οπό το α' ήμισυ του Στ αιώνος, στη Κωνσταντινούπολη, υπήρξε ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός (Προκόπιος ΑΝΕΚΔΟΤΑ 74ο) που έκανε σύμμαχο της πολιτικός εξουσίας τον Χριστιανισμό.

Ο Μ. Θεοδόσιος υπήρξε εκείνος που κατέστησε τον Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία του Κράτους και απαγόρευσε με την ποινή του θανάτου κάθε άλλη φωνή, εγκαινιάζοντας τον Μεσαίωνα.

Ωστόσο ὁ Ιουστινιανός υπήρξε ὁ πλέον απηνής διώκτης κάθε ελεύθερης φωνής, που δεν συνέπιπτε με το Χριστιανικό δόγμα.

Στα χρόνια της βασιλείας του, άναψαν οργανωμένα πια στο κράτος, οι πρώτες φωτιές για τοις εθνικούς Έλληνες και τους «αιρετικούς» στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.

Επτά χρόνια μετά την «στάση του Νίκα» (532) και τη εν ψυχρώ σφαγή 30.000 θεατών στον Ιππόδρομο, ὁ Ιουστινιανός ιδρύει το αξίωμα του Quaesitor (=Εξεταστού) στην Κωνσταντινούπολη, εν έτει 539 μ.Χ. Ο Προκόπιος αναφέρει, ότι ὁ Ιουστινιανός ίδρυσε την θέση του εξεταστού (=«κοιαισίτωρος»), για να ελέγχει και να  τιμωρεί «αυτούς που τυχόν δεν τελούσαν κατά τον ορθόδοξο τρόπο τη θρησκευτική λατρεία» (Προκόπιος, Ανέκδοτα 20, 7-10).

Ο κοιασὶτωρ μάλιστα είχε επίσης αρμοδιότητα στο να τιμωρεί και τις ερωτικές παρεκτροπές. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε, ότι συνήθεις ποινές για τις παρεκτροπές αυτές ήσαν σκληρότατες βάρβαρες όπως π.χ. ακρωτηριασμοί, τύφλωση, κάψιμο στην πυρά κλπ. Γενικά οι ποινές στο Βυζάντιο υπήρξαν απάνθρωπες και στον σύγχρονο άνθρωπο προκαλούν φρίκη.

Η ρινοκοπὶα, η τύφλωση και η χειροκοπὶα καθώς και η καύση  ζωντανών ανθρώπων στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης ήταν σε όλη σχεδόν την Βυζαντινή περίοδο στην ημερήσια διάταξη.

Οι ρινότμητοι μάλιστα ήσαν τόσον πολυπληθείς στην Κωνσταντινούπολη, ώστε μια ολόκληρη σειρά επωνύμων πατρωνυμιών είχε τότε την αρχή της όπως π.χ. Ἀσημομύτης (επειδή τα θύματα αντικαθιστούσαν την κομμένη μύτη με ομοίωμα, ένα είδος θήκης από μέταλλο), Κουτσομύτης, Κοψαχείλης κλπ.

Όλοι έχουμε ακούσει εξ άλλου για τους αυτοκράτορες που τύφλωναν τους αντιπάλους τους. Τραγικό παράδειγμα ή τύφλωση του Κωνσταντίνου του Ε' από την μητέρα του, αυτοκράτειρα Ειρήνη. Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. Κ. Σιμόπουλου, Βασανιστήρια και Εξουσία, Αθήναι 1987).

Πηγή: Το Βυζάντιο Έναντι Των Ελλήνων Εθνικών, Διαμαντής Κούτουλας,  σελ. 67-68 εκδ. Δίον.

Όριον μηνιαίο περιοδικό: ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ - ΦΡΙΚΑΛΕΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΩΡΟΥΝ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΝΟΥ