Σωκράτης: Η φρόνησις, διότι είναι της φοράς (μεταφοράς) και του ρου (ρεύματος) νόησις. Είναι όμως δυνατόν να την θεωρήσωμεν όνησιν (ωφέλειαν) της φοράς, πάντοτε όμως αναφέρεται εις την μεταφοράν. Και αν αγαπάς, η γνώμη σημαίνει της γεννήσεως νώμησιν, δηλαδή σκέψιν, διότι το νωμώ και το σκέπτομαι είναι το ίδιον. Και πάλιν το ίδιον όνομα νόησις είναι του νέου έσις (έφεσις και επιθυμία). Το δε να είναι νέα τα όντα, σημαίνει ότι διαρκώς αναγεννώνται.
Εκείνος λοιπόν ο οποίος έθεσε το όνομα νεόεσιν μας λέγει ότι αυτό ζητεί η ψυχή. Διότι τον παλαιόν καιρόν δεν ωνομάζετο νόησις αλλά αντί του η έπρεπε να προφέρωμεν δύο ε, δηλαδή νεόεσις.
Η δε σωφροσύνη είναι σωτηρία αυτού, το οποίον εξητάσαμεν προηγουμένως, δηλαδή της φρονήσεως. Και η επιστήμη βεβαίως σημαίνει ότι, ενώ μεταφέρονται τα πράγματα, τα ακολουθεί η ψυχή, η οποία έχει αξίαν, και ούτε οπίσω μένει, ούτε προτρέχει, διά τούτο πρέπει να αφαιρέσωμεν το ε και να την ονομάζωμεν πιστήμην (πιστήν).
Η δε σύνεσις είναι δυνατόν να θεωρηθή ως είδος συλλογισμού, και το συνιέναι λέγεται εντελώς με την σημασίαν του επίσταμαι (γνωρίζω), διότι και το συνιέναι σημαίνει ότι μαζί με τα πράγματα συμβαδίζει και η ψυχή.
Έπειτα η σοφία σημαίνει ότι εφάπτεται (εγγίζει) την φοράν (την μετακίνησιν). Αυτό όμως το όνομα είναι ολίγον σκοτεινόν και ξενικόν. Και πρέπει να ενθυμηθή κανείς τους ποιητάς, οι οποίοι λέγουν συχνά εσύθη, περί εκείνου ο οποίος αρχίζει να προχωρή ταχέως. Ένας Λάκων μάλιστα από τους γνωστοτέρους έφερε το όνομα Σους, και τούτο εις την γλώσσαν των Λακεδαιμονίων σημαίνει την ταχείαν κίνησιν. Αυτής λοιπόν της κινήσεως επαφήν σημαίνει η σοφία, επειδή μεταφέρονται τα όντα.
Και πάλιν όσον διά το αγαθόν, το όνομα τούτο ισοδυναμεί με το αγαστόν καθ' όλα. Διότι, αφού κινούνται τα όντα, έχουν και ταχύτητα και βραδύτητα. Όμως δεν είναι αγαστόν παν ό,τι είναι ταχύ, αλλά μερικά ταχέα μόνον. Λοιπόν εις το αγαστόν από τα θοά (ταχέα) ανήκει το όνομα αυτό, δηλαδή το αγαθόν.
Όσον δε διά την δικαιοσύνην, ότι αυτό το όνομα ετέθη διά την σύνεσιν του δικαίου, είναι εύκολον να το εύρη κανείς. Το ίδιον όμως το δίκαιον είναι δύσκολον, διότι εις ολίγα μεν σημεία συμφωνούν οι περισσότεροι, εις τα άλλα όμως διαφωνούν. Όσοι δηλαδή νομίζουν ότι το παν ευρίσκεται εις κίνησιν, το περισσότερον μέρος αυτού νομίζουν ότι δεν κάμνει άλλο τίποτε, παρά να προχωρή. Υπάρχει όμως κάτι τι το οποίον διαπερά ολόκληρον τούτο, και δι' αυτού γίνονται όλα τα γινόμενα, και αυτό είναι ταχύτατον και λεπτότατον. Διότι δεν θα ήτο δυνατόν να το διαπερά ολοτελώς το κινούμενον, εάν δεν ήτο λεπτότατον, ώστε κανέν άλλο να μη το εμποδίζη, και ταχύτατον, ώστε να μεταχειρίζεται τα άλλα ως ακίνητα. Επειδή λοιπόν διευθύνει όλα τα άλλα ως διαϊόν (διερχόμενον), ορθώς έλαβε το όνομα δίκαιον, και χάριν ευστομίας προσετέθη και η δύναμις του κάππα. Και έως εδώ μεν όλοι συμφωνούν, ότι αυτό είναι το δίκαιον.
Εγώ όμως, καλέ Ερμογένη, επειδή είμαι απαιτητικός ως προς αυτό, εζήτησα μυστικά πληροφορίας δι' όλα αυτά, και έμαθα ότι αυτό το δίκαιον είναι και το αίτιον — αίτιον δε σημαίνει εκείνο το οποίον κάμνει να γίνωνται τα όντα — και είπε κάποιος, ότι είναι ορθόν να το ονομάζη κανείς Δία δι' αυτόν τον λόγον. Όταν όμως τους ερωτήσω πάλιν απαθώς, αν και ήκουσα όλα αυτά, τι είναι λοιπόν τέλος πάντων δίκαιον, καλέ μου φίλε, αφού αυτό είναι ορθόν; νομίζουν τότε πλέον ότι κάμνω υπερβολικάς ερωτήσεις και ότι παρά πολύ εξέρχομαι από τα όρια. Διότι λέγουν ότι αρκετάς πληροφορίας έλαβα, και διά να με χορτάσουν εντελώς, αρχίζουν να λέγουν ο καθείς τα ιδικά του και δεν συμφωνούν πλέον. Διότι ο ένας λέγει ότι δίκαιον είναι… ο ήλιος, διότι μόνον αυτός διαπερά καίων και διευθύνει τα όντα. Εάν δε πάλιν αυτό το ειπώ εις κανένα με χαράν, ως να είναι καμμία σπουδαία απάντησις, αυτός με περιγελά και με ερωτά, μήπως νομίζω ότι δεν μένει δίκαιον εις τους ανθρώπους, όταν πλέον δύση ο ήλιος. Και επειδή εγώ επιμόνως τον ερωτώ ποίαν γνώμην έχει ο ίδιος, μου λέγει το ίδιον το πυρ, τούτο όμως λέγει ότι δεν είναι εύκολον να το εννοήση κανείς.
Άλλος πάλιν λέγει ότι δεν είναι το ίδιον το πυρ, αλλά μόνον η θερμότης η οποία υπάρχει μέσα εις το πυρ. Και άλλος πάλιν λέγει ότι όλα αυτά τα περιγελά, και ότι το δίκαιον είναι καθώς το λέγει ο Ανεξαγόρας, ότι δηλαδή είναι νους. Διότι λέγει ότι αυτός είναι κυρίαρχος και χωρίς να αναμιχθή με κανέν πράγμα, τακτοποιεί όλα τα πράγματα διαπερών αυτά. Τότε πλέον εγώ, φίλε μου, έρχομαι εις πολύ μεγαλητέραν απορίαν από ό,τι ήμην, πριν αρχίσω να μανθάνω περί του δικαίου, τι πράγμα είναι. Τέλος πάντων όσον δι' αυτό που εξετάζαμεν, το όνομα αυτό φαίνεται ότι δι' αυτούς τους λόγους είναι βαλμένον.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου