ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: Η Αρχαία Δωδώνη

Το Αρχαίο Ιερό του Διός / Photo:Shutterstock , travel.gr

Στον χώρο λατρευόταν ο Ζεύς ο Πελασγικός, Δωδωναίος και Νάϊος καθώς και η σύζυγός του Διώνη (ηπειρωτική σύλληψη που σχηματοποιεί μαζί του «Ιερό Ζεύγος). Οι ιερείς του Μαντείου στην αρχή ήσαν μόνον άνδρες, αλλά αργότερα προσελήφθησαν και τρεις ηλικιωμένες γυναίκες οι «Πελειάδες» που τραγουδούσαν τον περίφημο ύμνο:

«ΖΕΥΣ ΗΝ, ΖΕΥΣ ΕΣΤΙ, ΖΕΥΣ ΕΣΕΤΑΙ. Ω, ΜΕΓΑΛΕ ΖΕΥ !»

(Ο Ζεύς ήταν, ο Ζεύς είναι, ο Ζεύς θα είναι. Ω, Μεγάλε Δία !).

«ΚΑΤ’ΑΡΧΑΣ ΜΕΝ ΟΥΝ ΑΝΔΡΕΣ ΗΣΑΝ ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΥΟΝΤΕΣ. ΥΣΤΕΡΟΝ Δ’ ΑΠΕΔΕΙΧΘΗΣΑΝ ΤΡΕΙΣ ΓΡΑΙΑΙ, ΕΠΕΙΔΗ ΚΑΙ ΣΥΝΝΑΟΣ ΤΩΙ ΔΙΙ ΠΡΟΣΑΠΕΔΕΙΧΘΗ ΚΑΙ Η ΔΙΩΝΗ» (Στράβων, 329).

Η Αρχαία Δωδώνη υπήρξε λατρευτικό κέντρο του Δία και της Διώνης. Υπήρξε, επίσης, γνωστό μαντείο του Αρχαίου Ελληνικού κόσμου. Προσδιορίζεται γεωγραφικά σε απόσταση περίπου 2 χλμ. από τον οικισμό της Δωδώνης και κείται σε κλειστή, επιμήκη κοιλάδα, στους πρόποδες του όρους Τόμαρος, σε υψόμετρο 600 μ.

Η Δωδώνη ως αρχαιολογική θέση σύμφωνα με τις αρχαιολογικές μαρτυρίες φέρεται να είναι ενεργή ήδη από την εποχή του Χαλκού, επικεντρωμένη στη λατρεία της Γαίας ή άλλης θηλυκής γονιμικής θεότητας. Η λατρεία του Δία εισήχθη στη Δωδώνη αργότερα από τους Σελλούς, για να εξελιχθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα σε κυρίαρχη λατρεία.

Το μαντείο της Δωδώνης ήταν αρχαιότερο από το Μαντείο των Δελφών. Στην Αργοναυτική εκστρατεία αναφέρει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά ότι στην πλώρη της Αργώ βρισκόταν ένα κομμάτι κλαδί από την ομιλούσα φυγό (ιερά Βελανιδιά). Στον Όμηρο και συγκεκριμένα στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας προσεύχεται στον Δωδωναίο Δία για να νικήσουν οι Αχαιοί! Στην Οδύσσεια ο Οδυσσέας φτάνει στο μαντείο της Δωδώνης και ρωτάει τον Δωδωναίο Δία για την επιστροφή του στην Ιθάκη (ξ 327 -328). Ο Βασιλιάς Πύρρος -290 έκανε τη Δωδώνη θρησκευτική πρωτεύουσα της Ηπείρου!

Μετά τον θάνατο του Πύρρου και το γκρέμισμα του ιερού από τους Αιτωλούς το -219, επιδιορθώθηκε από τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Ε' και επεκτάθηκε αποκτώντας και άλλους χώρους, κολώνες κτλ. Τότε πήρε και την τελική του μορφή, ενώ κατά τον Παυσανία, η Ιερή φηγός υπήρχε ακόμη.

Ο Αρχαιολογικός χώρος wikimedia.org

Στην Αρχαία Δωδώνη υπήρχε Ναός του Διός, Ναός της Διώνης, Ναός της Αφροδίτης, Ναός της Θέμιδας, Ναός του Ηρακλή, Στάδιο, Θέατρο 18.000 θέσεων, όπου κάθε τέσσερα χρόνια τελούνταν τα «Νάϊα» προς τιμήν του Θεού Ναϊου ή Τμαρίου (από το όρος Τόμαρος) Διός, επίσης το Βουλευτήριο της Ηπειρώτικης Συμμαχίας και το Πρυτανείο.

Το Αρχαιότερο μαντείο της Ελλάδος, το μαντείο της Δωδώνης όπως φαίνεται, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και από γεωδαιτικής άποψης.

Βρίσκεται ευθυγραμμισμένο με το μαντείο των Δελφών, την Ακρόπολη των Αθηνών και τη Δήλο, ενώ παράλληλα ισαπέχει από Αθήνα-Σπάρτη (1.700 στάδια), Δελφούς-Ιωλκό (1.050 στάδια), Ολυμπία-Τροφώνιο Μαντείο (1.240 στάδια), Ανάκτορα Νέστορα-Ελευσίνα (1600 στάδια), Κνωσό- Μίλητο (3.300 στάδια).

Το ισοσκελές τρίγωνο που ορίζουν οι περιοχές Δωδώνη-Ανάκτορα Νέστορα-Ελευσίνα, με γωνία κορυφής 40°, ανήκει σε κανονικό εννιάγωνο.

Το ισοσκελές τρίγωνο Δωδώνης-Ολυμπίας-Τροφωνίου Μαντείου ανήκει σε κανονικό δεκάγωνο, τα γεωμετρικά στοιχεία του οποίου προεκτεινόμενα συναντούν πόλεις όπως το Ίλιον (Τροία), η Σμύρνη, η Κνωσός, η Φαιστός, η Σπάρτη κ.ά.

Το τρίγωνο Δωδώνης-Κνωσού-Μιλήτου ανήκει σε κανονικό δωδεκάγωνο με γωνία κορυφής 30°.

Το τρίγωνο Δωδώνης-Δελφών-Ιωλκού είναι ισοσκελές και ανήκει σε κανονικό δωδεκάγωνο.

Το τρίγωνο Δωδώνης-Αθήνας-Σπάρτης ανήκει σε κανονικό πολύγωνο με δεκατρείς πλευρές.

Μετά την επιβολή και επικράτηση του Χριστιανισμού, τα οικήματα του Μαντείου, τα αγάλματα και ότι υπήρχε στην ευρύτερη περιοχή, καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Οι μάντεις και οι λοιποί ιερείς του Θεού Διός εκδιώχθηκαν βιαίως από τον Χριστιανό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, ο οποίος βεβήλωσε τον χώρο κατασκευάζοντας μια Χριστιανική εκκλησία και μετέφερε το άγαλμα του Διός σαν τρόπαιο στη Γερουσία της Νέας Ρώμης (Κωνσταντινούπολη).
Το έτος 391, επί αυτοκράτορος Θεοδοσίου, κόπηκε από τη ρίζα η πανάρχαια Ιερά Φηγός και κτίσθηκαν στο χώρο του Ιερού δύο Χριστιανικές βασιλικές. Μετά από συνεχόμενους βανδαλισμούς και διώξεις των εκεί Εθνικών, έπαψε να λειτουργεί το Ιερό και ερήμωσε η πόλη της Δωδώνης.
Το Ιερό έμεινε σκεπασμένο από τα χώματα και τη λησμονιά έως τον 19^ο αιώνα. Οι πρώτες ανασκαφές από τον Κ. Καραπάνο (1875), επιβεβαίωσαν τη θέση του Ιερού και απέδωσαν πολυάριθμα ευρήματα. Ο Ναός του Ηρακλή βρέθηκε κάτω από Χριστιανική Βασιλική.