Τον τελευταίο καιρό σε πολλές εκκλησιές και από άμβωνος πλέον ακούμε κηρύγματα για τον νέο "εχθρό", τους παγανιστές... Ο κόσμος σοκαρισμένος ακούει από τον πνευματικό δημόσιο υπάλληλο με τα μαύρα να εκτοξεύει μύδρους κατά αυτών των παράξενων τύπων που εμφανίστηκαν από το πουθενά και αμφισβητούν την πνευματική υπεροχή του ιουδαϊσμού έναντι του Ελληνισμού.
Βασικά αυτή η διαμάχη δεν είναι καινούργια στην Ευρώπη αλλά και γενικότερα στον κόσμο ολόκληρο. Από την εποχή της αναγέννησης, αμέσως μετά τον χριστιανικό μεσαίωνα η επιστήμη κατέρριπτε μία μία τις φανταστικές υποθέσεις περί γέννησης του κόσμου, του ανθρώπου, αλλά και των μεταφυσικών ή παραφυσικών θεωριών. Αυτό έφερνε σε διαρκή αμηχανία την δυτική χριστιανική κοινότητα που ξεδοντιασμένη από την αφαίρεση της ιεράς εξέτασης, υποχρεωνόταν στο να κάνει εκπτώσεις απέναντι στην επιστήμη και στην φιλοσοφία. Στην ανατολική ορθόδοξη εκκλησία δεν είχαμε την ίδια τύχη διότι με την βοήθεια των αυταρχικών αυτοκρατοριών των τσάρων στην Ρωσία και των σουλτάνων στην Βαλκανική και Ιωνία, το εδώ ιερατείο κατάφερε να κρατήσει τους ενοχλητικούς διανοούμενους μακριά από τον λαό. Στα πρώτα χρόνια του Ελληνικού νεοσύστατου κράτους πότε με τον πολιτικό ακρωτηριασμό όπως τον Κοραή, πότε με την φυσική εξόντωση όπως του Καίρη ή του Φαρμακίδη, τον εξαναγκασμό σε παραίτηση όπως έγινε με τον Μανούση, την περιβόητη παράνομη Ελληνορθόδοξη εταιρεία των Γλαράκη, Οικονόμου, Κωλλέτη κλπ, κράτησε την χώρα μας πίσω από τον πολιτισμένο κόσμο και τα αποτελέσματα σήμερα, σε ένα απόλυτα ανταγωνιστικό περιβάλλων είναι απολύτως ορατά.
Στην αφύπνιση πλέον πολλών νεοελλήνων και στην αναζήτηση του σημερινού προβλήματος στην ρίζα του, δηλαδή στην παιδεία μας, ο διαχρονικά απόλυτος εκφραστής της συντήρησης και της οπισθοδρόμησης απαντά με αφορισμούς όμοιους με αυτούς της δυτικής δίδυμης αδερφής της πριν από μερικούς αιώνες.
Έτσι λοιπόν φτάσαμε να ακούσουμε μετά από 17 αιώνες στον τόπο μας την λέξη παγανιστής, χωρίς όμως αυτοί που την αναφέρουν σαν ύβρι, να γνωρίζουν την πραγματική σημασία της λέξης. Επίσης δεν τους είναι προφανώς γνωστό ότι ο όρος αυτός δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ από τους πρωτοχριστιανούς για τους φιλόσοφους ή τους εθνικούς της ανατολής, παρά μόνο για τους κατοίκους της δύσης.
Στην ανατολή η βρισιά ήταν Έλληνας!!!
Ναι όσο και αν φαίνεται παράξενο στον νεοέλληνα, για το πατριαρχείο μέχρι και το τέλος της επανάστασης, η λέξη Έλλην ήταν υποτιμητική.
Τελικά όμως γιατί τόσο το Έλληνας, όσο και το παγανιστής αποτελούσαν όρο υποτιμητικό για τους χριστιανούς; Ακούμε διάφορες αυθαίρετες απόψεις, αλλά εντελώς ατεκμηρίωτες. Από πουθενά δεν μπορεί να συνδεθεί το Έλλην και το παγανιστής. Ή μήπως τελικά για κάποιον κοινό λόγο αποκαλούνταν Έλληνες στην ανατολή και παγανιστές στην δύση; Και αν υπήρχε η κοινή καταγωγή των όρων ποια είναι αυτή;
Την απάντηση την βρίσκουμε στο βιβλίο του Pierre Chuvin (HARVARD UNIVERSITY PRESS) με τον τίτλο A Chronicle of the Last Pagans (Revealing Antiquity). Ο συγγραφέας του εξαιρετικού αυτού ιστορικού βιβλίου και στο κεφάλαιο "τι σημαίνει παγανιστής" ξεκινά με την εξής πρόταση, "η λέξη παγανιστής αντιπροσωπεύει κατ' ουσίαν δύο αρχαίες λέξεις: Την ελληνική Έλλην και την λατινική paganus." Βλέπουμε δηλαδή μία ξεκάθαρη σχέση σε πρώτη ανάγνωση των δύο αυτών όρων, επομένως είναι η αρχή για να μελετήσουμε αυτό το κεφάλαιο. Διαβάζουμε παρακάτω και θα παρακαλούσα την προσοχή σας, διότι είναι ένας όρος που θα ακουστεί πολύ τα επόμενα χρόνια, άρα καλό θα είναι να γνωρίζουμε περί τίνος πρόκειται.
Ο όρος Έλλην είχε στην πραγματικότητα αρνητικές κυρίως προεκτάσεις. Από το 212, σύμφωνα με μια απόφαση του Καρακάλλα όλοι οι ελεύθεροι κάτοικοι της Αυτοκρατορίας θεωρούνται Ρωμαίοι πολίτες. Τον τέταρτο αιώνα ο χαρακτηρισμός κάποιων από αυτούς ως Έλληνες σήμαινε την διαφοροποίησή τους από το σύνολο. Οι παγανιστές δεν ήταν ποια Ρωμαίοι, δεν ήταν νόμιμοι κληρονόμοι της αυτοκρατορίας."
Από την πρώτη ανάγνωση βρίσκουμε έναν καθαρά εθνολογικό προσδιορισμό ο οποίος έρχεται σε πλήρη αντίφαση με κάποιους ισχυρισμούς ότι τάχα όταν έλεγαν Έλληνες οι χριστιανοί, δεν εννοούσαν τους Έλληνες. Στην πραγματικότητα φαίνεται πως αυτό που κυρίως ενοχλούσε ήταν η προσκόλληση στα εθνικά ιδεώδη, μέσα στα οποία ήταν και η θεία αντίληψη και όχι το αντίστροφο. Παρακάτω όμως θα το δούμε με στοιχεία πως πάει και ακόμα παραπέρα ο χαρακτηρισμός. Διαβάζουμε λοιπόν:
"Όσο για τη σημασία της λέξης paganus, απ' όπου προέρχονται οι γαλλικές λέξεις paien (παγανιστής) και paysan (χωρικός), είναι σταθερά μειωτική και δημιουργεί ένα παράξενο σημασιολογικό πρόβλημα. Η καλύτερα τεκμηριωμένη έννοια της λέξης φαίνεται ότι είναι αυτή του χωρικού. Επομένως οι Έλληνες αστοί της ανατολής θα πρέπει να είχαν χωρικούς ως ομοϊδεάτες στην δύση, κάτι που θα σήμαινε ότι υπήρξαν δύο διαφορετικές πορείες εξέλιξης."
Έλληνες στην ανατολή και παγανιστές στην δύση λοιπόν. Άρα αφού ακούμε ως υποτίμηση τον όρο παγανιστής, περιμένουμε οσονούπω να ακούσουμε ως υποτιμητικό όρο και το Έλλην. Αλλά το θέμα μας είναι άλλο. Γιατί δεν έλεγαν και εκείνους τους δυτικούς μη χριστιανούς Έλληνες για να τελειώνανε; Αφού και το Έλλην και το παγανιστής ήταν υποτιμητικοί όροι. Συνεχίζουμε την ανάγνωση του βιβλίου περιμένοντας μήπως και βρούμε κάποια απάντηση. Αφού ο συγγραφέας μας κάνει μία ιστορική αναφορά στην δύση εκείνης της εποχής και στην νοοτροπία των ντόπιων να θεωρούν τον χριστιανισμό "θρησκεία των ξένων" φέρνοντας μάλιστα σαν παράδειγμα το ότι οι παπικοί επιτάφιοι που συντάσσονταν έως και τον τρίτο αιώνα δεν γραφόταν στα λατινικά, στη συνέχεια προχωρά στην αιτιολόγηση του όρου. Να κρατήσουμε μόνο από αυτή την ενότητα το ότι οι χριστιανοί εκείνης της εποχής αυτοαποκαλούνταν στρατιώτες του χριστού, διότι έχει την σημασία του για την συνέχεια.
Ας δούμε τώρα την ουσία του όρου παγανιστής ή Έλληνας, αυτό θα ήταν καλό να το διαβάσουν όσοι ξεστομίζουν αυτό τον όρο:
"Για να βγούμε από το αδιέξοδο που δημιουργεί μια εξέλιξη φωνητικά αναμφίβολη αλλά σημασιολογικά ακατανόητη, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πως γίνετε η ίδια λέξη να έχει τρεις σημασίες τόσο ποικίλες: "χωρικός", "πολίτης" και "ειδωλολάτρης". Ας αρχίσουμε με τις δύο πρώτες που είναι και οι παλαιότερες. Στην αυτοκρατορική κοινωνία paganus, ονομάζεται ο κάτοικος του pagus, δηλαδή μιας επαρχίας (με την έννοια της μικρότερης διοικητικής ενότητας), κάποιος που οι ρίζες του βρίσκονται εκεί που ζει (αντίθετα από τον στρατιώτη), είναι λοιπόν φυσικό ο χωρικός να είναι ο κατ' εξοχήν paganus, αν και ο όρος από την εποχή του Κικέρωνα και έπειτα, μπορούσε να δηλώσει και τους αστούς (Pro, domo 74)."
Δηλαδή οι παγανιστές ήταν οι πατριώτες και αυτοί που ήθελαν να διαφυλάξουν την εθνική τους ταυτότητα απέναντι στην νέα τάξη πραγμάτων και στην παγκοσμιοποίηση την οποία προσπαθούσαν να επιβάλουν οι Ρωμαίοι μέσω του χριστιανισμού! Και παρακάτω μας το λέει ξεκάθαρα ο συγγραφέας:
"Οι pagani είναι πολύ απλά "οι άνθρωποι του τόπου", οι ντόπιοι -της πόλης ή της επαρχίας-, αυτοί που διαφύλαξαν τα τοπικά έθιμα. Αντίθετα οι alieni, οι "άνθρωποι που κατάγονται από αλλού", οι ξενομερίτες, γίνονταν όλο και περισσότερο χριστιανοί. Η εξήγηση αυτή αντιστοιχεί στην ετυμολογία της λέξης, στην οποία αναφέρονται οι χριστιανοί συγγραφείς που την χρησιμοποιούσαν με το νέο της νόημα, ανταποκρίνεται επίσης στην προτίμηση των εθνικών της ύστερης αρχαιότητας για οτιδήποτε ανήκε στα πάτρια, την κληρονομιά των προγόνων τους. Ορίζει τον παγανισμό ως θρησκεία της πατρίδας, με την στενότερη έννοια της πόλης και της επαρχίας της. Προβλέπει ακόμα την ποικιλία των παγανιστικών πρακτικών και πεποιθήσεων. Ανάλογη είναι άλλωστε και η σημασία της Ελληνικής λέξης εθνικός, που χρησιμοποιούσαν οι χριστιανοί για τους παγανιστές προτού η λέξη Έλλην αναδειχτεί σε πάγιο όρο και υπαινίσσεται τις τοπικές ή φυλετικές διασυνδέσεις του παγανισμού και τον τοπικό χαρακτήρα των παγανιστικών πρακτικών. (Glen W. Bowrsock, "Ο Ελληνισμός στην ύστερη αρχαιότητα" ΜΙΕΤ, Αθήνα 1996, σελ. 33)."
Άρα αφού οι Έλληνες πατριώτες ήταν εχθροί των Ρωμαίων, έτσι και οι σημερινοί σκεπτόμενοι άνθρωποι είναι εχθροί του τελευταίου Ρωμαϊκού κατάλοιπου που έχει απομείνει. Μέσα στην σύγχυση τους οι υπηρέτες των αυτοκρατόρων και των σουλτάνων και σημερινοί υπερπατριώτες αυτοαναιρούνται. Από την μία επικαλούνται την παράδοση και τα εθνικά ιδεώδη και από την άλλη τα θεωρούν ύβρι... Ίσως και από την άγνοια και την αμορφωσιά, με την οποία καταδίκασαν τον Ελληνικό λαό και θύματά της φαίνεται ότι έπεσαν και οι ίδιοι!
Βασικά αυτή η διαμάχη δεν είναι καινούργια στην Ευρώπη αλλά και γενικότερα στον κόσμο ολόκληρο. Από την εποχή της αναγέννησης, αμέσως μετά τον χριστιανικό μεσαίωνα η επιστήμη κατέρριπτε μία μία τις φανταστικές υποθέσεις περί γέννησης του κόσμου, του ανθρώπου, αλλά και των μεταφυσικών ή παραφυσικών θεωριών. Αυτό έφερνε σε διαρκή αμηχανία την δυτική χριστιανική κοινότητα που ξεδοντιασμένη από την αφαίρεση της ιεράς εξέτασης, υποχρεωνόταν στο να κάνει εκπτώσεις απέναντι στην επιστήμη και στην φιλοσοφία. Στην ανατολική ορθόδοξη εκκλησία δεν είχαμε την ίδια τύχη διότι με την βοήθεια των αυταρχικών αυτοκρατοριών των τσάρων στην Ρωσία και των σουλτάνων στην Βαλκανική και Ιωνία, το εδώ ιερατείο κατάφερε να κρατήσει τους ενοχλητικούς διανοούμενους μακριά από τον λαό. Στα πρώτα χρόνια του Ελληνικού νεοσύστατου κράτους πότε με τον πολιτικό ακρωτηριασμό όπως τον Κοραή, πότε με την φυσική εξόντωση όπως του Καίρη ή του Φαρμακίδη, τον εξαναγκασμό σε παραίτηση όπως έγινε με τον Μανούση, την περιβόητη παράνομη Ελληνορθόδοξη εταιρεία των Γλαράκη, Οικονόμου, Κωλλέτη κλπ, κράτησε την χώρα μας πίσω από τον πολιτισμένο κόσμο και τα αποτελέσματα σήμερα, σε ένα απόλυτα ανταγωνιστικό περιβάλλων είναι απολύτως ορατά.
Στην αφύπνιση πλέον πολλών νεοελλήνων και στην αναζήτηση του σημερινού προβλήματος στην ρίζα του, δηλαδή στην παιδεία μας, ο διαχρονικά απόλυτος εκφραστής της συντήρησης και της οπισθοδρόμησης απαντά με αφορισμούς όμοιους με αυτούς της δυτικής δίδυμης αδερφής της πριν από μερικούς αιώνες.
Έτσι λοιπόν φτάσαμε να ακούσουμε μετά από 17 αιώνες στον τόπο μας την λέξη παγανιστής, χωρίς όμως αυτοί που την αναφέρουν σαν ύβρι, να γνωρίζουν την πραγματική σημασία της λέξης. Επίσης δεν τους είναι προφανώς γνωστό ότι ο όρος αυτός δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ από τους πρωτοχριστιανούς για τους φιλόσοφους ή τους εθνικούς της ανατολής, παρά μόνο για τους κατοίκους της δύσης.
Στην ανατολή η βρισιά ήταν Έλληνας!!!
Ναι όσο και αν φαίνεται παράξενο στον νεοέλληνα, για το πατριαρχείο μέχρι και το τέλος της επανάστασης, η λέξη Έλλην ήταν υποτιμητική.
Τελικά όμως γιατί τόσο το Έλληνας, όσο και το παγανιστής αποτελούσαν όρο υποτιμητικό για τους χριστιανούς; Ακούμε διάφορες αυθαίρετες απόψεις, αλλά εντελώς ατεκμηρίωτες. Από πουθενά δεν μπορεί να συνδεθεί το Έλλην και το παγανιστής. Ή μήπως τελικά για κάποιον κοινό λόγο αποκαλούνταν Έλληνες στην ανατολή και παγανιστές στην δύση; Και αν υπήρχε η κοινή καταγωγή των όρων ποια είναι αυτή;
Την απάντηση την βρίσκουμε στο βιβλίο του Pierre Chuvin (HARVARD UNIVERSITY PRESS) με τον τίτλο A Chronicle of the Last Pagans (Revealing Antiquity). Ο συγγραφέας του εξαιρετικού αυτού ιστορικού βιβλίου και στο κεφάλαιο "τι σημαίνει παγανιστής" ξεκινά με την εξής πρόταση, "η λέξη παγανιστής αντιπροσωπεύει κατ' ουσίαν δύο αρχαίες λέξεις: Την ελληνική Έλλην και την λατινική paganus." Βλέπουμε δηλαδή μία ξεκάθαρη σχέση σε πρώτη ανάγνωση των δύο αυτών όρων, επομένως είναι η αρχή για να μελετήσουμε αυτό το κεφάλαιο. Διαβάζουμε παρακάτω και θα παρακαλούσα την προσοχή σας, διότι είναι ένας όρος που θα ακουστεί πολύ τα επόμενα χρόνια, άρα καλό θα είναι να γνωρίζουμε περί τίνος πρόκειται.Ο όρος Έλλην είχε στην πραγματικότητα αρνητικές κυρίως προεκτάσεις. Από το 212, σύμφωνα με μια απόφαση του Καρακάλλα όλοι οι ελεύθεροι κάτοικοι της Αυτοκρατορίας θεωρούνται Ρωμαίοι πολίτες. Τον τέταρτο αιώνα ο χαρακτηρισμός κάποιων από αυτούς ως Έλληνες σήμαινε την διαφοροποίησή τους από το σύνολο. Οι παγανιστές δεν ήταν ποια Ρωμαίοι, δεν ήταν νόμιμοι κληρονόμοι της αυτοκρατορίας."
Από την πρώτη ανάγνωση βρίσκουμε έναν καθαρά εθνολογικό προσδιορισμό ο οποίος έρχεται σε πλήρη αντίφαση με κάποιους ισχυρισμούς ότι τάχα όταν έλεγαν Έλληνες οι χριστιανοί, δεν εννοούσαν τους Έλληνες. Στην πραγματικότητα φαίνεται πως αυτό που κυρίως ενοχλούσε ήταν η προσκόλληση στα εθνικά ιδεώδη, μέσα στα οποία ήταν και η θεία αντίληψη και όχι το αντίστροφο. Παρακάτω όμως θα το δούμε με στοιχεία πως πάει και ακόμα παραπέρα ο χαρακτηρισμός. Διαβάζουμε λοιπόν:
"Όσο για τη σημασία της λέξης paganus, απ' όπου προέρχονται οι γαλλικές λέξεις paien (παγανιστής) και paysan (χωρικός), είναι σταθερά μειωτική και δημιουργεί ένα παράξενο σημασιολογικό πρόβλημα. Η καλύτερα τεκμηριωμένη έννοια της λέξης φαίνεται ότι είναι αυτή του χωρικού. Επομένως οι Έλληνες αστοί της ανατολής θα πρέπει να είχαν χωρικούς ως ομοϊδεάτες στην δύση, κάτι που θα σήμαινε ότι υπήρξαν δύο διαφορετικές πορείες εξέλιξης."
Έλληνες στην ανατολή και παγανιστές στην δύση λοιπόν. Άρα αφού ακούμε ως υποτίμηση τον όρο παγανιστής, περιμένουμε οσονούπω να ακούσουμε ως υποτιμητικό όρο και το Έλλην. Αλλά το θέμα μας είναι άλλο. Γιατί δεν έλεγαν και εκείνους τους δυτικούς μη χριστιανούς Έλληνες για να τελειώνανε; Αφού και το Έλλην και το παγανιστής ήταν υποτιμητικοί όροι. Συνεχίζουμε την ανάγνωση του βιβλίου περιμένοντας μήπως και βρούμε κάποια απάντηση. Αφού ο συγγραφέας μας κάνει μία ιστορική αναφορά στην δύση εκείνης της εποχής και στην νοοτροπία των ντόπιων να θεωρούν τον χριστιανισμό "θρησκεία των ξένων" φέρνοντας μάλιστα σαν παράδειγμα το ότι οι παπικοί επιτάφιοι που συντάσσονταν έως και τον τρίτο αιώνα δεν γραφόταν στα λατινικά, στη συνέχεια προχωρά στην αιτιολόγηση του όρου. Να κρατήσουμε μόνο από αυτή την ενότητα το ότι οι χριστιανοί εκείνης της εποχής αυτοαποκαλούνταν στρατιώτες του χριστού, διότι έχει την σημασία του για την συνέχεια.
Ας δούμε τώρα την ουσία του όρου παγανιστής ή Έλληνας, αυτό θα ήταν καλό να το διαβάσουν όσοι ξεστομίζουν αυτό τον όρο:
"Για να βγούμε από το αδιέξοδο που δημιουργεί μια εξέλιξη φωνητικά αναμφίβολη αλλά σημασιολογικά ακατανόητη, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πως γίνετε η ίδια λέξη να έχει τρεις σημασίες τόσο ποικίλες: "χωρικός", "πολίτης" και "ειδωλολάτρης". Ας αρχίσουμε με τις δύο πρώτες που είναι και οι παλαιότερες. Στην αυτοκρατορική κοινωνία paganus, ονομάζεται ο κάτοικος του pagus, δηλαδή μιας επαρχίας (με την έννοια της μικρότερης διοικητικής ενότητας), κάποιος που οι ρίζες του βρίσκονται εκεί που ζει (αντίθετα από τον στρατιώτη), είναι λοιπόν φυσικό ο χωρικός να είναι ο κατ' εξοχήν paganus, αν και ο όρος από την εποχή του Κικέρωνα και έπειτα, μπορούσε να δηλώσει και τους αστούς (Pro, domo 74)."
Δηλαδή οι παγανιστές ήταν οι πατριώτες και αυτοί που ήθελαν να διαφυλάξουν την εθνική τους ταυτότητα απέναντι στην νέα τάξη πραγμάτων και στην παγκοσμιοποίηση την οποία προσπαθούσαν να επιβάλουν οι Ρωμαίοι μέσω του χριστιανισμού! Και παρακάτω μας το λέει ξεκάθαρα ο συγγραφέας:
"Οι pagani είναι πολύ απλά "οι άνθρωποι του τόπου", οι ντόπιοι -της πόλης ή της επαρχίας-, αυτοί που διαφύλαξαν τα τοπικά έθιμα. Αντίθετα οι alieni, οι "άνθρωποι που κατάγονται από αλλού", οι ξενομερίτες, γίνονταν όλο και περισσότερο χριστιανοί. Η εξήγηση αυτή αντιστοιχεί στην ετυμολογία της λέξης, στην οποία αναφέρονται οι χριστιανοί συγγραφείς που την χρησιμοποιούσαν με το νέο της νόημα, ανταποκρίνεται επίσης στην προτίμηση των εθνικών της ύστερης αρχαιότητας για οτιδήποτε ανήκε στα πάτρια, την κληρονομιά των προγόνων τους. Ορίζει τον παγανισμό ως θρησκεία της πατρίδας, με την στενότερη έννοια της πόλης και της επαρχίας της. Προβλέπει ακόμα την ποικιλία των παγανιστικών πρακτικών και πεποιθήσεων. Ανάλογη είναι άλλωστε και η σημασία της Ελληνικής λέξης εθνικός, που χρησιμοποιούσαν οι χριστιανοί για τους παγανιστές προτού η λέξη Έλλην αναδειχτεί σε πάγιο όρο και υπαινίσσεται τις τοπικές ή φυλετικές διασυνδέσεις του παγανισμού και τον τοπικό χαρακτήρα των παγανιστικών πρακτικών. (Glen W. Bowrsock, "Ο Ελληνισμός στην ύστερη αρχαιότητα" ΜΙΕΤ, Αθήνα 1996, σελ. 33)."
Άρα αφού οι Έλληνες πατριώτες ήταν εχθροί των Ρωμαίων, έτσι και οι σημερινοί σκεπτόμενοι άνθρωποι είναι εχθροί του τελευταίου Ρωμαϊκού κατάλοιπου που έχει απομείνει. Μέσα στην σύγχυση τους οι υπηρέτες των αυτοκρατόρων και των σουλτάνων και σημερινοί υπερπατριώτες αυτοαναιρούνται. Από την μία επικαλούνται την παράδοση και τα εθνικά ιδεώδη και από την άλλη τα θεωρούν ύβρι... Ίσως και από την άγνοια και την αμορφωσιά, με την οποία καταδίκασαν τον Ελληνικό λαό και θύματά της φαίνεται ότι έπεσαν και οι ίδιοι!
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου