Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΕΜΠΕΔΟΚΛΗ

Στην παρούσα ανάρτηση δεν θα γίνει αναφορά στο επιστημονικό έργο και την προσφορά του Εμπεδοκλέους, (τα οποία επηρέασαν την νεώτερη σκέψη και επιστήμη) αλλά στις εκδοχές για τον τρόπο που πέθανε.

Υπάρχουν αντικρουόμενες εκδοχές για τον θάνατό του, αλλά και μυστηριώδεις.

Ο Ιππόβοτος αναφέρει πως, προχώρησε προς την Αίτνα και μόλις έφτασε, πλησίασε στους κρατήρες της φωτιάς και εξαφανίστηκε, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να ενισχύσει τη φήμη του, ότι είχε γίνει θεός (κατ'άλλους για να συναντήσει την πραγματική φύση και να γίνει και ο ίδιος φωτιά).

Άλλοι είπαν ότι, ναι μεν έπεσε στον κρατήρα του ηφαιστείου της Αίτνας, αλλά επειδή μελετώντας το ηφαίστειο, και πλησιάζοντας επικίνδυνα κοντά, έπεσε μέσα. Επομένως ατύχημα.

Αυτή η εκδοχή του θανάτου του ασχέτως αν ήταν ατύχημα η εσκεμμένη ενέργεια, στηρίχτηκε σε αυτό που και σήμερα λένε οι ξεναγοί στους τουρίστες που επισκέπτονται την Αίτνα. Ότι δηλαδή αφού ο Εμπεδοκλής έπεσε στον κρατήρα του ηφαιστείου, αργότερα η λαβα πέταξε έξω τα χάλκινα σανδάλια του. Κατά πόσο αυτό είναι εφικτό να γίνει, αν υπολογίσει κανείς την θερμοκρασία της λάβας, είναι δύσκολο να ειπωθεί. Μάλλον μοιάζει ανέφικτο να έμεινε κάτι από τα σανδάλια του έστω και χάλκινα και να πετάχτηκαν έξω. Εσείς τι λέτε;

Η επόμενη εκδοχή του «θανάτου» του Εμπεδοκλέους είναι μυστηριώδης. Ο Διογένης ο Λαέρτιος στο βιβλίο του («Βίοι Φιλόσοφων» 8,67) μας διηγείται: Αφού ανέστησε την Πανθείαν, η οποία δεν ανέπνεε και ήταν νεκρή για 30 ημέρες, πρόσφερε θυσία στους θεούς μαζί με φίλους του και τον μαθητή του Παυσανία. Μετά την θυσία, οι υπόλοιποι αποτραβήχτηκαν να αναπαυτούν, ενώ ο Εμπεδοκλής παρέμεινε δίπλα στον βωμό για να διανυκτερεύσει. Όταν σηκώθηκαν το πρωί, ήταν ο μόνος που έλειπε. Άρχισαν να τον αναζητούν και οι δούλοι που ρωτήθηκαν έλεγαν πως δεν γνωρίζουν τίποτε. Ένας τότε είπε ότι τα μεσάνυχτα ακούστηκε βροντώδης φωνή που καλούσε τον Εμπεδοκλή. Τότε σηκώθηκε και είδε ουράνιο φως και φεγγος λαμπάδων (μεγάλη λάμψη). «…των οικετών τις έφη μέσων νυκτών φωνής υπερμεγέθους ακούσαι προσκαλουμένης Εμπεδοκλέα, είτα εξαναστάς εωρακέναι φως ουράνιον και λαμπάδων φέγγος, άλλο δε μηδέν…»

Τότε ο Παυσανίας (ο μαθητής του Εμπεδοκλή) συνέστησε στην ομήγυρη πως θα ’ταν μάταιη κάθε αναζήτηση, αφού ο Εμπεδοκλής ήταν πια θεός κι είχε εγκαταλείψει τη γη για ν’ αναληφθεί στα ουράνια.

Για κάποιους πάλι… ένα πύρινο άρμα ήρθε από τον ουρανό και τον πήρε. Έτσι εξαφανίστηκε ο Εμπεδοκλής. Η ανάληψη του Εμπεδοκλή στους ουρανούς πραγματοποιήθηκε κάπου στην Πελοπόννησο.

Δεν είμαστε σε θέση να πούμε με βεβαιότητα τι από τα δυο συνέβη. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι οι συμπολίτες του τον είχαν εξορίσει και αν και ζήτησε την άδεια να επανέλθει δεν του το επέτρεψαν. Γεγονός που θέτει υπό αμφισβήτηση την εκδοχή να έπεσε στην Αίτνα.

Ο Εμπεδοκλής εγκατέλειψε την πατρίδα του για να ταξιδέψει, πηγαίνοντας αρχικά στους Θούριους και κατόπιν στην Ελλάδα. Λέγεται πως, όταν βρισκόταν στην Ολυμπία, έδωσε τους Καθαρμούς του στον ραψωδό Κλεομένη για να τους τραγουδήσει. Είναι πιθανόν, αν και όχι απόλυτα βέβαιο, πως επισκέφθηκε και την Αθήνα.

Γύρω στο -440 αποφάσισε να επιστρέψει στον Ακράγαντα, εν τω μεταξύ όμως, κατά τη διάρκεια της δεκαετούς απουσίας του, οι αντίπαλοί του είχαν επανακτήσει την επιρροή τους, με αποτέλεσμα να του απαγορευτεί η είσοδος στη πόλη. Έτσι, με μόνη συνοδεία τον μαθητή του Παυσανία, συνθέτοντας ένα έργο περί φύσεως πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του εξόριστος στην Πελοπόννησο. Τότε πως έπεσε στην Αίτνα;;;

Το τέλος του καλύπτεται από το πέπλο του θρύλου. Πώς να επήλθε, άραγε, ο θάνατος ενός όντος με τέτοια εκπληκτική φύση;

Σείριος