ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΕΠΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ

Τα ΧΡΥΣΑ ΕΠΗ του Πυθαγόρα, είναι εβδομήντα ένας στίχοι, γραμμένοι σε δακτυλικό εξάμετρο, δηλαδή το ποιητικό μέτρο του Ομήρου, καθώς και άλλων φιλοσόφων, όπως ο Εμπεδοκλής και ο Παρμενίδης. 

Συνιστούν μία σύντομη εισαγωγή στον τρόπο ζωής των Πυθαγορείων.

Πρώτα απ' όλα να τιμάς τους Αθάνατους Θεούς, όπως είναι καθιερωμένο από την παράδοση. 

Να τιμάς και να σέβεσαι τον όρκο σου και μετά τους ένδοξους ήρωες. Μετά να τιμάς τις ψυχές των νεκρών κάνοντας τις απαραίτητες θυσίες. Να τιμάς τους γονείς σου και στους συγγενείς σου. 

Από τους άλλους ανθρώπους να κάνεις φίλο αυτόν που είναι καλύτερος στην αρετή. Να προτιμάς να προσφέρεις γλυκούς λόγους στο φίλο σου και να κάνεις επωφελείς για αυτόν πράξεις. Να μην εχθρεύεσαι τον φίλο σου για ένα μικρό του παράπτωμα, εάν αυτό είναι δυνατόν. Γιατί η δύναμη κατοικεί κοντά στην ανάγκη.

Γνώριζε λοιπόν, πως τα πράγματα είναι έτσι, και να συνηθίζεις να είσαι κύριος στα εξής: Πρώτα απ' όλα στις ορέξεις της κοιλιάς, και του ύπνου κι του έρωτα. Και του θυμού. Και μην κάνεις ποτέ κάτι αισχρό, μήτε με άλλον. Μήτε μόνος σου. Να ντρέπεσαι πιο πολύ απ' όλους τον εαυτό σου. Έπειτα να ασκείς δικαιοσύνη και με έργα και με λόγια. Και να συνηθίσεις να μην λες, ούτε να κάνεις κάτι απερίσκεπτα. Αλλά γνώριζε πως πεπρωμένο είναι όλοι οι άνθρωποι να πεθαίνουν. Και τα χρήματα συνήθως άλλοτε τα αποκτούν οι άνθρωποι και άλλοτε τα χάνουν. Τις συμφορές που έρχονται στους ανθρώπους από θεία τύχη, όσες από αυτές σε πλήξουν, να τις υποφέρεις και να μην αγανακτείς. Αλλά να ξεπεράσεις όσες μπορείς. Και έχε υπ' όψιν σου. Στους αγαθούς ανθρώπους η μοίρα δεν δίνει πολλά από αυτά τα κακά. 

Πολλούς καλούς και κακούς λόγους, από τους Ανθρώπους θα ακούσεις. Μήτε να τους αποδέχεσαι με θαυμασμό. Μήτε να τους απορρίπτεις, κι αν σου λένε ένα ψέμα, άκουσέ το με πραότητα, και ότι σου λέγω να το εφαρμόζεις πάντα. Κανένας να μην σε παραπείσει, είτε με λόγια, είτε με έργα να κάνεις ή να πεις κάτι που δεν σου είναι ωφέλιμο. Πριν από κάθε σου ενέργεια να σκέφτεσαι, να μην γίνεται ανόητα. Γιατί είναι συνήθεια του δύστυχου ανθρώπου να λέει και να πράττει ανόητα. Να κάνεις λοιπόν, αυτά που δεν θα σου προξενούν λύπη.

Τίποτε να μην κάνεις που αγνοείς, αλλά να μαθαίνεις όσα έχεις καθήκον να ξέρεις, και έτσι θα ζήσεις ευχάριστη ζωή. Καθήκον σου είναι να μην αμελείς την υγεία του σώματός σου. Αλλά και ποτό και φαγητό κι γυμναστική να κάνεις με μέτρο. Μέτρο, εννοώ αυτό που δεν θα σου προξενήσει λύπη. Συνήθιζε να έχεις καθαρή και λιτή δίαιτα. Και φρόντιζε να μην κάνεις πράγματα που επισύρουν φθόνο. Μην δαπανάς άσκοπα, όπως κάνουν όσοι αγνοούν τα καλά. Αλλά να μην είσαι φιλάργυρος, και ξέρε πως μέτρον επί πάσιν άριστον. Κάνε μόνο ότι δεν σε βλάπτει και να σκέφτεσαι πριν από κάθε πράξη.

Και ούτε να δέχεσαι να πέσεις σε γλυκόν ύπνο, πριν εξετάσεις τρεις φορές κάθε μία από τις πράξεις σου της ημέρας: 
''Τι σφάλμα έκανα σήμερα;
Τι καλό έκανα;
Τι έπρεπε να κάνω και δεν το έκανα;''

Και αφού αρχίσεις από την πρώτη σου πράξη και εξετάσεις όλες με την σειρά, για όσα κακά έκανες να κατηγορήσεις τον εαυτό σου, όμως για όσα καλά έκανες να χαίρεσαι.

Αυτά τα παραγγέλματα προσπάθησε να εφαρμόσεις, σε αυτά να ασκείσαι, και αυτά πρέπει να αγαπάς. Αυτά θα σε οδηγήσουν στον δρόμο για την θεία αρετή. Ναι, μα αυτόν που φύτεψε στην ψυχή μας την Τετρακτύ  πηγή της αιώνιας Φύσης. Άρχισε λοιπόν το έργο σου, αφού πρώτα ζητήσεις από τους Θεούς να σου δώσουν δύναμη για να το φέρεις σε πέρας και όταν κατέχεις τα παραγγέλματα αυτά, τότε θα γνωρίσεις την σύσταση των αθάνατων Θεών και των θνητών ανθρώπων και μέχρι ποιο σημείο παρέρχονται, και μέχρι σε ποιο σημείο διατηρούνται.

Θα γνωρίσεις ακόμα, όσο γίνεται, ότι η φύση είναι σε όλα όμοια με τον εαυτό της. Ώστε ούτε ανέλπιστα να ελπίζεις, ούτε να σου διαφεύγει κάτι. Γνωρίζοντας ακόμα, ότι οι άνθρωποι έχουν συμφορές, που οι ίδιοι επιφέρουν στον εαυτό τους οι δυστυχείς, ενώ τα αγαθά είναι κοντά τους, ούτε τα βλέπουν, ούτε τα ακούν, και λίγοι από αυτούς ξέρουν πώς να απαλλαγούν από τα κακά τους. Μια τέτοια μοίρα βλάπτει το μυαλό τους, και σαν κύλινδροι κυλάνε άλλοτε από δω και άλλοτε από κει και υποφέρουν άπειρες συμφορές. Γιατί η ολέθρια Έρις, που είναι κολλημένη δίπλα τους, τους βλάπτει δίχως να το καταλαβαίνουν. Αυτό δεν πρέπει να το εκτραχύνουμε, αλλά υποχωρώντας να το αποφεύγουμε.

Πατέρα Δία, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μπορείς να απαλλάξεις από πολλά κακά όλους τους ανθρώπους, αν δείξεις σε όλους τι ψυχή έχουν. Αλλά εσύ, έχε θάρρος, αφού το γένος των ανθρώπων έχει θεία καταγωγή. Και η φύση γενναιόδωρα, τους αποκαλύπτει καθετί ιερό. Και αν σου τα αποκαλύψει, θα γίνεις κάτοχος των παραγγελμάτων μου, και θεραπεύοντας την ψυχή σου, θα την σώσεις από αυτά τα κακά.

Να απέχεις από τις τροφές όπως είπαμε, και να εκτελείς με διακριτικότητα ότι συντελεί στην κάθαρση και απελευθέρωση της ψυχής σου, και σκέψου το καθένα, έχοντας για ηνίοχο το άριστο δίδαγμα που έρχεται από ψηλά. Και όταν αφήσεις στη γη το σώμα σου και πετάξεις ελεύθερος στον αιθέρα, τότε θα είσαι αθάνατος, θεός άφθαρτος και όχι πια θνητός.

(Από το βιβλίο, "ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ, Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ", John Strohmeier & Peter Westbrook, εκδ. Αρχέτυπο).